Phân loại, gọi tên và viết công thức hóa học các hợp chất vô cơ

Chuyên đề môn Hóa học lớp 9

12 56.946

Phân loại, gọi tên và viết công thức hóa học các hợp chất vô cơ là phần kiến thức quan trọng trong chương trình Hóa học 9. Để giúp các em học tốt phần này, VnDoc gửi tới các bạn Chuyên đề Hóa học lớp 9: Phân loại, gọi tên và viết công thức hóa học các hợp chất vô cơ. Nội dung tài liệu sẽ giúp các bạn học sinh học tốt môn Hóa học lớp 9 hiệu quả hơn. Mời các bạn tham khảo.

>> Mời các bạn tham khảo thêm một số tài liệu liên quan

Phân loại gọi tên và viết công thức hóa học các hợp chất vô cơ

A. Lý thuyết và phương pháp giải
B. Bài tập vận dụng liên quan
- 1. Câu hỏi tự luận có đáp án
- 2. Câu hỏi trắc nghiệm

A. Lý thuyết và phương pháp giải

I. Oxit

Oxit: là hợp chất của oxi với một nguyên tố khác.

1. Oxit bazơ: Là những oxit tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước.

VD: FeO, Na₂O, CaO…

2. Oxit axit: là những oxit tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước.

Tiền tố: 1-Mono, 2-đi, 3-tri, 4- tetra, 5-penta, 6-hexa, 7-hepta

VD: P₂O₅, CO₂, SO₂…

3. Oxit lưỡng tính: là những oxit tác dụng với dung dịch bazơ và tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước.

VD: Al₂O₃, ZnO…

4. Oxit trung tính: còn được gọi là oxit không tạo muối là những oxit không tác dụng với axit, bazơ, nước.

VD: CO, NO…

♦ Gọi tên oxit:

Oxit của oxi với một nguyên tố kim loại:

Tên kim loại (kèm hoá trị nếu nhiều hoá trị) + Oxit

Oxit của phi kim với một nguyên tố phi kim:

Tiền tố chỉ số nguyên tử phi kim + tên phi kim + tiền tố chỉ số nguyên tử oxi + Oxit

II. Bazơ

1. Bazơ: là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hidroxit.

CTTQ: M(OH)_n

VD: Fe(OH)₂, NaOH, Ca(OH)₂….

Phân loại bazo

Bazo tan gồm: NaOH, KOH, Ca(OH)₂, Ba(OH)₂,...

Bazo không tan: Fe(OH)₃, Cu(OH)₂, Zn(OH)₂,...

2. Gọi tên bazơ

Tên kim loại (kèm hoá trị nếu nhiều hoá trị) + Hidroxit

Cách gọi tên base theo tên QUỐC TẾ

“base” - /beɪs/ - /bêi-s/

“hydroxide” - /haɪˈdrɒksaɪd/ hay /haɪˈdrɑːksaɪd/ - /’hai-đrooc-xai-đ/

Cách gọi tên:

TÊN KIM LOẠI + (HÓA TRỊ) + HYDROXIDE

Ví dụ:

Ba(OH)₂: barium hydroxide - /be-rì-ầm hai-đrooc-xai-đ/

Fe(OH)₃: iron (III) hydroxide - /ai-ần (thri) hai-đrooc-xai-đ/ hay ferric hydroxide - /phe-rik hai-đrooc-xai-đ/

Fe(OH)₂: iron (II) hydroxide - /ai-ần (tuu) hai-đrooc-xai-đ/ hay ferrous hydroxide - /phe-rợs hai-đrooc-xai-đ/

3. Tính chất hóa học của bazo

3.1. Tác dụng với chất chỉ thị màu.

Dung dịch bazơ làm quỳ tím đổi thành màu xanh.

Dung dịch bazơ làm phenolphthalein không màu đổi sang màu đỏ.

3.2. Dung dịch bazơ tác dụng với oxit axit tạo thành muối và nước.

Thí dụ:

Ba(OH)₂ + CO₂→ BaCO₃+ H₂O

3.3. Bazơ (tan và không tan) tác dụng với axit tạo thành muối và nước.

Thí dụ:

KOH + HCl → KCl + H₂O

Zn(OH)₂ + 2HNO₃→ Zn(NO₃)₂ + H₂O

3.4. Dung dịch bazơ tác dụng với dung dịch muối tạo thành muối mới và bazơ mới.

Thí dụ:

2NaOH + ZnSO₄ → Na₂SO₄ + Zn(OH)₂↓

3.5. Bazơ không tan bị nhiệt phân hủy thành oxit và nước

Tạo thành oxit tương ứng và nước.

2Fe(OH)₃ $\overset{t^{o} }{\rightarrow}$ Fe₂O₃ + 3H₂O

III. Axit

1. Axit: là hợp chất mà phân tử gồm có 1 hay nhiều nguyên tử hidro liên kết với gốc axit.

CTTQ: H_nA

VD: H₂SO₄, H₂SO₃, HCl

2. Gọi tên axit

Axit nhiều oxi:

Axit + tên phi kim + ic

VD: H₂SO₄ Axit Sunfuric

Axit không có oxi:

Axit + tên phi kim + Hidric

VD: HCl Axit clohidric

Axit ít oxi:

Axit + tên phi kim + ơ

VD: H₂SO₃ Axit Sufurơ

Gọi tên axit theo tên QUỐC TẾ

“Acid” - /ˈæsɪd/ - /e-xiđ/ hoặc

Ví dụ:

CÔNG THỨC HÓA HỌC	TÊN GỌI	PHIÊN ÂM	DIỄN GIẢI PHIÊN ÂM
HCl (HX)	Hydrochloric acid (Hydrohalic acid)	/ˌhaɪdrəˌklɒrɪk ˈæsɪd/ /ˌhaɪdrəˌklɔːrɪk ˈæsɪd/	/hai-đrờ-klo-rik e-xiđ/
H₂SO₄	Sulfuric acid	/sʌlˌfjʊərɪk ˈæsɪd/ /sʌlˌfjʊrɪk ˈæsɪd/	/sâu-phiơ-rik e-xiđ/
H₂SO₃	Sulfurous acid Sulphurous acid	/ˈsʌlfərəs ˈæsɪd/	/sâu-phơ-rợs e-xiđ/
HNO₃	Nitric acid	/ˌnaɪtrɪk ˈæsɪd/	/nai-trik e-xiđ/
H₃PO₄	Phosphoric acid	/fɒsˌfɒrɪk ˈæsɪd/ /fɑːsˌfɔːrɪk ˈæsɪd/	/phoos-phò-rik e-xiđ/
CO₂ + H₂O (H₂CO₃)	Carbonic acid	/kɑːˌbɒnɪk ˈæsɪd/ /kɑːrˌbɑːnɪk ˈæsɪd/	/ka-bà-nik e-xiđ/

3. Tính chất hóa học của axit

3.1. Axit làm đổi màu giấy quì tím

Dung dịch axit làm đổi màu giấy quỳ tím sang đỏ

Đây cũng chính là cách đơn giản để nhận biết ra dung dịch axit, phục vụ trong các bài nhận biết.

3. 2. Axit tác dụng với kim loại

Phương trình hóa học:

Axit + kim loại → muối + H₂

Điều kiện phản ứng hóa học:

Axit: Thường dùng là HCl, H₂SO₄ loãng (nếu là H₂SO₄ đặc thì không giải phóng H₂ mà sinh ra các khí như CO, CO₂, SO₂, H₂S, S)

Kim loại: Muối tạo bởi các kim loại đứng trước H trong dãy hoạt động hóa học của kim loại

Dãy hoạt động hóa học của kim loại:

K … Na …..Ca ….Mg ….Al …Zn … Fe … Ni… Sn … Pb … H … Cu … Hg… Ag… Pt…. Au

Thí dụ

2K + 2HCl → 2KCl + H₂

Mg + H₂SO₄ (loãng) → MgSO₄ + H₂

Đối với axit sulfuric và axit nitric đặc nóng có thể tác dụng với hầu hết các kim loại, tạo khí lưu huỳnh dioxit SO₂ (H₂SO₄) hoặc nito dioxit NO₂ (HNO₃)

2Al + 6H₂SO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 6H₂O + 3SO₂

Chú ý: Sắt khi phản ứng với HCl, H₂SO₄ loãng tạo muối sắt (II) chứ không sinh ra muối sắt (III)

3.3. Axit tác dụng với bazơ

Phương trình phản ứng:

Axit + Bazơ → muối + H₂O

Điều kiện: Tất cả các axit đều tác dụng với bazơ và được gọi là phản ứng trung hòa

Thí dụ

KOH + HCl → KCl + H₂O

Ca(OH)₂ + 2HCl → BaCl₂+ 2H₂O

4.4. Tác dụng với oxit bazơ

Phương trình hóa học:

Axit + oxit bazơ → muối + Nước

Điều liện: Tất cả các axit đều tác dụng với oxit bazơ.

Thí dụ:

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂

ZnO + 2HCl → ZnCl₂ + H₂O

5.5. Axit tác dụng với muối

Nguyên tắc: Muối (tan) + Axit (mạnh) → Muối mới (tan hoặc không tan) + Axit mới (yếu hoặc dễ bay hơi hoặc mạnh).

Điều kiện

Muối tham gia tan, Axit mạnh, muối tạo thành không tan trong axit sinh ra sau phản ứng, nếu muối mới là muối tan thì axit mới phải yếu, nếu muối mới là muối không tan thì axit mới phải là axit mạnh

Chất tạo thành có ít nhất 1 kết tủa hoặc một khí bay hơi

Thí dụ:

HCl + AgNO₃ → AgCl + HNO₃

Na₂CO₃+ 2HCl → 2NaCl + H₂O + CO₂ (H₂CO₃phân hủy ra CO₂ và H₂O)

B. Bài tập vận dụng liên quan

1. Câu hỏi tự luận có đáp án

Bài 1: Hoàn thành 2 bảng sau:

a)

STT	Nguyên tố	Công thức của oxit bazơ	Tên gọi	Công thức của bazơ tương ứng	Tên gọi
1	Na
2	Ca
3	Mg
4	Fe (Hoá trị II)
5	Fe (Hoá trị III)

b)

STT	Nguyên tố	Công thức của oxit bazơ	Tên gọi	Công thức của bazơ tương ứng	Tên gọi
1	S (Hoá trị VI)
2	P (Hoá trị V)
3	C (Hoá trị IV)
4	S (Hoá trị IV)

Đáp án hướng dẫn giải chi tiết

a)

STT	Nguyên tố	Công thức của oxit bazơ	Tên gọi	Công thức của bazơ tương ứng	Tên gọi
1	Na	Na₂O	Natri oxit	NaOH	Natri hidroxit
2	Ca	CaO	Canxi oxit	Ca(OH)₂	Canxi hidroxit
3	Mg	MgO	Magie oxit	Mg(OH)₂	Magie hidroxit
4	Fe (Hoá trị II)	FeO	Sắt(II) oxit	Fe(OH)₂	Sắt(II) hidroxit
5	Fe (Hoá trị III)	Fe₂O₃	Sắt(III) oxit	Fe(OH)₃	Sắt(III) hidroxit

b)

STT	Nguyên tố	Công thức của oxit bazơ	Tên gọi	Công thức của bazơ tương ứng	Tên gọi
1	S (Hoá trị VI)	SO₃	Lưu huỳnh trioxit	H₂SO₄	Axit Sunfuric
2	P (Hoá trị V)	P₂O₅	Đi photpho pentaoxit	H₃PO₄	Axit photphoric
3	C (Hoá trị IV)	CO₂	Cacbon đioxit	H₂CO₃	Axit cacbonic
4	S (Hoá trị IV)	SO₂	Lưu huỳnh đioxit	H₂SO₃	Axit Sunfurơ

Bài 2: Viết công thức của các hợp chất sau đây:

a) Bari oxit

b) Kali nitrat

c) Canxi clorua

d) Đồng(II) hidroxit

e) Natri Sunfit

f) Bạc oxit

Đáp án hướng dẫn giải chi tiết

a) Bari oxit: BaO

b) Kali nitrat: KNO₃

c) Canxi clorua: CaCl₂

d) Đồng(II) hidroxit: Cu(OH)₂

e) Natri Sunfit: Na₂SO₃

f) Bạc oxit: Ag₂O

2. Câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1: Dãy chất nào sau đây chỉ gồm các oxit axit?

A. CO₂, SO₃, Na₂O, NO₂.

B. CO₂, SO₂, P₂O₅, CaO.

C. SO₂, P₂O₅, CO₂, N₂O₅.

D. SiO₂, CO₂, P₂O₅, CuO.

Xem đáp án

Đáp án C

Loại A vì Na2O là oxit bazo

Loại B vì CaO là oxit bazo

C đúng

Loại D vì CuO à oxit bazo

Câu 2: Để khử chua đất trồng, người ta sử dụng CaO. Dựa vào tính chất hóa học nào dưới đây mà CaO được dùng làm chất khử chua đất trồng?

A. Tác dụng với axit.

B. Tác dụng với bazơ.

C. Tác dụng với oxit axit.

D. Tác dụng với muối.

Xem đáp án

Đáp án A

CaO là oxit bazo tan trong nước tạo ra Ca(OH)₂

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Đất chua là đất chua thì có nhiều axit nên người ta thường dùng Ca(OH)₂ vì nó tác dụng với axit trông đất theo phản ứng trung hòa và cũng là vì giá thành của nó rẻ hơn cả

Ca(OH)₂+ H₂SO₄ → CaSO₄ + 2H₂O

Câu 3: Trong các oxit sau: CuO, CaO, P₂O₅, FeO, Na₂O, các oxit phản ứng được với nước ở điều kiện thường gồm

A. CaO, P₂O₅, FeO.

B. CuO, CaO, P₂O₅.

C. P₂O₅, FeO, Na₂O.

D. CaO, P₂O₅, Na₂O.

Xem đáp án

Đáp án D

Phương trình phản ứng

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

Na₂O + H₂O → 2NaOH

Câu 4: Ô nhiễm không khí có thể tạo ra mưa axit, gây ra tác hại rất lớn với môi trường. Hai khí nào sau đây đều là nguyên nhân gây ra mưa axit?

A. N₂ và H₂S.

B. O₂ và CO₂.

C. SO₂ và NO₂.

D. NH₃ và HCl.

Xem đáp án

Đáp án C

Câu 5: “Nước đá khô” không nóng chảy mà thăng hoa nên được dùng để tạo môi trường lạnh và khô rât tiện cho việc bảo quản thực phẩm. Nó cũng được dùng để làm mưa nhân tạo. Nước đá khô là:

A. CO rắn.

B. H₂O rắn.

C. CO₂ rắn.

D. SO₂ rắn.

Xem đáp án

Đáp án C

Câu 6: Trong công nghiệp lưu huỳnh đioxit được điều chế bằng cách

A. cho Na₂SO₃ tác dụng với dung dịch H₂SO₄.

B. nhiệt phân CaSO₃ ở nhiệt độ cao.

C. cho Cu tác dụng với H₂SO₄ đặc, nóng.

D. đốt quặng pirit sắt.

Xem đáp án

Đáp án D

Trong công nghiệp, SO₂ được điều chế bằng 2 cách:

Từ lưu huỳnh: Đốt lưu huỳnh trong không khí.

Từ quặng pirit sắt FeS₂

Câu 7: Cho các chất sau: BaO, CaCO₃, K₂O, Fe₃O₄, Na₂O, N₂O, KMnO₄. Có bao nhiêu chất là oxit?

A. 4.

B. 5.

C. 6.

D. 7.

Xem đáp án

Đáp án B

Câu 8: Trên mặt nước ở các hố vôi lâu ngày có lớp màng cứng. Lớp màng này được tạo thành do Ca(OH)₂ phản ứng với khí X có trong không khí. Vậy khí X là

A. N₂.

B. O₂.

C. CO₂.

D. CO.

Xem đáp án

Đáp án C

Màng rắn đó là: CaCO₃ vì trong nước vôi tôi có chứa Ca(OH)₂ dưới dạng hòa tan vào nước (nước vôi trong) và trong không khí có khí CO₂ nên xảy ra phản ứng tạo kết tủa CaCO₃

Phương trình hóa học: CO₂ + Ca(OH)2 → CaCO₃ + H₂O.

Câu 9. Ngâm một đinh sắt sạch trong dung dịch đồng (II) sunfat có màu xanh. Hiện tượng xảy ra là:

A. Chỉ có màu xanh của dung dịch ban đầu nhạt dần.

B. Chỉ một phần đinh sắt bị hoà tan.

C. Kim loại đồng màu đỏ bám ngoài đinh sắt, đinh sắt không bị hoà tan.

D. Một phần đinh sắt bị hoà tan, kim loại đồng màu đỏ bám ngoài đinh sắt, màu xanh của dung dịch ban đầu nhạt dần.

Xem đáp án

Đáp án D

Fe + CuSO₄ → FeSO₄+ Cu

Khi cho đinh sắt vào dung dịch CuSO₄, đinh sắt bị hòa tan, kim loại đồng bám ngoài đinh sắt, dung dịch CuSO₄ tham gia phản ứng tạo nên FeSO₄) nên màu xanh của dung dịch ban đầu bị nhạt dần.

Câu 10. Cho các chất: CuO, BaCl₂, Mg, MgO. Chất tác dụng được với dung dịch axit clohiđric tạo dung dịch màu xanh là:

A. CuO.

B. MgO.

C. Mg.

D. BaCl₂

Xem đáp án

Đáp án A

Câu 11. Axit tương ứng với lưu huỳnh (IV) oxit có công thức là:

A. H₂SO₃

B. H₂CO₃

C. H₂SO₄

D. H₃PO₄

Xem đáp án

Đáp án C

Câu 12. Oxit nào sau đây làm vẩn đục dung dịch nước vôi trong dư?

A. CO₂

B. N₂O

C. Fe₂O₃

D. N₂O₅

Xem đáp án

Đáp án A

Câu 13. Các bể đựng nước vôi trong để lâu ngày thường có một lớp màng cứng rất mỏng trên bề mặt, chạm nhẹ tay vào đó, lớp màng sẽ vỡ ra. Thành phần chính của lớp màng cứng này là

A. CaCl₂.

B. CaCO₃.

C. Ca(OH)₂.

D. CaO

Xem đáp án

Đáp án B

Khi để trong không khí lâu ngày, dung dịch nước vôi trong tiếp xúc và phản ứng với các chất trong không khí.

Trong đó, chủ yếu là tác dụng với CO₂ tạo kết tủa CaCO₃ trên bề mặt:

CO₂ + Ca(OH)₂→ CaCO₃ ↓ + H₂O

Vậy thành phần chính của lớp màng cứng trên bề mặt nước vôi trong là CaCO₃.

Câu 14. Công thức của bạc clorua là:

A. AgCl₂

B. Ag₂Cl

C. Ag₂Cl₃

D. AgCl

Xem đáp án

Đáp án D

Câu 6: Muối nào trong đó có kim loại hóa trị II trong các muối sau: Al₂(SO₄)₃; Na₂SO₄; K₂SO₄; BaCl₂; CuSO₄

A. K₂SO₄; BaCl₂

B. Al₂(SO₄)₃

C. BaCl₂; CuSO₄

D. Na₂SO₄

Xem đáp án

Đáp án C

Câu 15. Cặp chất nào sau đây khi phản ứng chỉ tạo muối và nước?

A. Dung dịch natri hiđroxit và dung dịch sắt (II) clorua.

B. Dung dịch natri cacbonat và dung dịch bari clorua.

C. Dung dịch natri cacbonat và dung dịch axit clohiđric.

D. Dung dịch natri hiđroxit và dung dịch natri hiđrocacbonat.

Xem đáp án

Đáp án D

A.

2NaOH + FeCl₂→ 2NaCl + Fe(OH)₂↓

B.

Na₂CO₃ + BaCl₂ → 2NaCl + BaCO₃ (↓)

C.

2HCl + Na₂CO₃→ H₂O + 2NaCl + CO₂

D.

NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

Câu 16. Cặp chất tác dụng với nhau tạo thành sản phẩm có chất khí:

A. Bari oxit và axit sunfuric loãng

B. Bari hiđroxit và axit sunfuric loãng

C. Bari cacbonat và axit sunfuric loãng

D. Bari clorua và axit sunfuric loãng

Xem đáp án

Đáp án C

A.

BaO + H₂SO₄→ H₂O + BaSO₄↓

B.

Ba(OH)₂ + H₂SO₄ → 2H₂O + BaSO₄↓

C.

BaCO₃ + H₂SO₄ → H₂O + CO₂↑ + BaSO₄↓

D.

H₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ + 2HCl

Câu 17. Dãy chất nào sau đây gồm các oxit bazơ:

A. CuO, NO, MgO, CaO.

B. CuO, CaO, MgO, Na₂O.

C. CaO, CO₂, K₂O, Na₂O.

D. K₂O, FeO, P₂O₅, Mn₂O₇.

Xem đáp án

Đáp án B

A. NO là oxit trung tính

C. CO₂ là oxit axit

D. P₂O₅ là oxit axit

Câu 18. Khí cacbon monooxit (CO) có lẫn tạp chất là khí cacbon đioxit (CO₂) và lưu huỳnh đioxit (SO₂). Dùng dung dịch nào sau đây để tách được những tạp chất ra khỏi CO?

A .Dung dịch HCl.

B. Dung dịch Ca(OH)₂.

C. Dung dịch H₂SO₄.

D. Dung dịch NaCl.

Xem đáp án

Đáp án B

Dẫn hỗn hợp khí qua dung dịch bazơ dư, các tạp chất là oxit axit bị giữ lại. Khí đi ra khỏi dung dịch là CO (oxit trung tính không tác dụng với bazơ)

Phương trình hóa học: CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ ↓ + H₂O

SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO₃ ↓ + H₂O

Câu 19. Cho các oxit bazơ sau: Na₂O, FeO, CuO, Fe₂O₃, BaO. Số oxit bazơ tác dụng với nước ở nhiệt độ thường là

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

Xem đáp án

Đáp án A

Các oxit bazơ tác dụng được với nước ở nhiệt độ thường là: Na₂O và BaO

Na₂O + H₂O → 2NaOH

BaO + H₂O → Ba(OH)₂

Câu 20. Dãy oxit nào sau đây vừa tác dụng với nước, vừa tác dụng với dung dịch bazơ

A. CaO, CuO

B. CO, Na₂O.

C. CO₂, SO₂

D. P₂O₅, MgO

Xem đáp án

Đáp án C

Chất vừa tác dụng được với nước, vừa tác dụng được với dung dịch bazơ là oxit axit

=> CO₂; SO₂ thỏa mãn

CO₂ + H₂O ⇔ H₂CO₃

NaOH + CO₂ → NaHCO₃

SO₂ + H₂O → H₂SO₃

SO₂+ 2NaOH → Na₂SO₃ + H₂O

...................................

Trong phần chuyên đề trên đây chúng ta có thể hiểu biết thêm về Phân loại, gọi tên và viết công thức hóa học các hợp chất vô cơ gồm các khái niệm, cách phân loại và gọi tên các hợp chất vô cơ. Hy vọng giúp ích cho các bạn học sinh trong quá trình đọc tên gọi tên các chất cũng như vận dụng giải các dạng bài tập câu hỏi liên quan đến bài.

Trên đây VnDoc đã giới thiệu tới các bạn lý thuyết Hóa học 9: Phân loại, gọi tên và viết công thức hóa học các hợp chất vô cơ. Mời các bạn học sinh tham khảo các tài liệu khác như Trắc nghiệm Hóa học 9, Giải sách bài tập Hóa 9, Giải bài tập Hóa học 9 để học tốt Hóa 9 hơn.

Ngoài ra, VnDoc.com đã thành lập group chia sẻ tài liệu học tập THCS miễn phí trên Facebook: Luyện thi lớp 9 lên lớp 10. Mời các bạn học sinh tham gia nhóm, để có thể nhận được những tài liệu mới nhất.

Đánh giá bài viết

12 56.946