Vượt thác - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm

Vượt thác - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm được VnDoc sưu tầm và đăng tải nhằm giới thiệu Nội dung tác phẩm, Hoàn cảnh sáng tác nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 6. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

I. Đôi nét về tác giả Võ Quảng (1920 - 2007)

- Quê quán: xã Đại Hòa huyện Đại Lộc tỉnh Quảng Nam

- Bút danh: Hoàng Huy (sử dụng khi dịch tiểu thuyết Đôn-ki-hô-tê) - ông thường sử dụng tên thật (Võ Quảng) hơn bút danh của mình.

- Cuộc đời: 

• Từng theo học Tú tài ở Quốc học Huế
• Trước cách mạng ông tham gia các hội, phong trào chống Pháp mạnh mẽ nên bị quản thúc vô thời hạn ở quê nhà
• Sau khi cách mạng nổ ra, ông tham gia Việt Minh và giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Tư pháp thành phố Đà Nẵng, Phó chủ tịch Ủy ban Hành chính kháng chiến thành phố Đà Nẵng, Hội thẩm chính trị (tức là Phó Chánh án) tòa án quân sự miền Nam Việt Nam.
• Sau kháng chiến chống Pháp, ông tập kết ra Bắc. Và được giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Ban nhi đồng Trung ương
• Ông là một trong những người tham gia sáng lập và từng giữ chức Giám đốc Nhà xuất bản Kim Đồng
• Ông từng được cử làm Giám đốc Xưởng phim hoạt hình Việt Nam.
• Năm 1965, ông được kết nạp làm Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
• Năm 1968, ông về công tác tại Bộ Văn hóa, năm 1971, về Hội Nhà văn Việt Nam, được phân công làm chủ tịch Hội đồng Văn học Thiếu nhi Hội Nhà văn Việt Nam và giữ chức vụ này đến khi về hưu

- Sự nghiệp văn chương:

• Đề tài: chủ yếu tập trung về đề tài thiếu nhi
• Thể loại: ông sáng tác đa dạng nhiều thể loại gồm thơ, truyện, kịch bản phim, phiên dịch...
• Tác phẩm tiêu biểu: Quê nội, Vượn hú, Ánh nắng sớm, Tảng sáng...

- Giải thưởng: được nhà nước Việt Nam trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007.

II. Đôi nét về tác phẩm: Vượt thác

1. Xuất xứ

- Văn bản Vượt thác (tên do người biên soạn đặt), trích từ chương XI của truyện Quê nội.

- Truyện Quê nội xuất bản năm 1974 là một trong số những tác phẩm thành công nhất của Võ Quảng.

(Đôi nét về truyện Quê nội: viết về cuộc sống của một làng quê ven sông Thu Bồn ở tỉnh Quảng Nam, miền Trung vào những ngày sau cách mạng tháng 8 năm 1945 và những năm đầu kháng chiến chống thực dân Pháp, với 2 nhân vật chính là 2 em thiếu niên Cục và Cù Lao)

2. Thể loại

- Truyện (truyện dài)

3. Phương thức biểu đạt

- PTBĐ tự sự kết hợp miêu tả

- Trong đó PTBĐ chính là miêu tả

4. Ngôi kể

- Ngôi thứ nhất số nhiều, xưng là chúng tôi

- Tác dụng: việc kể lại câu chuyện từ ngôi thứ nhất giúp cho các hình ảnh, cảm giác được kể lại trong câu chuyện trở nên sống động hơn, chân thực hơn, diễn ra như một thước phim quay chậm đặc sắc.

5. Tóm tắt văn bản Vượt thác

Bài văn miêu tả dòng sông Thu Bồn và cảnh quan hai bên bờ sông theo hành trình của con thuyền qua những vùng địa hình khác nhau: đoạn sông phẳng lặng trước khi đến chân thác, đoạn sông có nhiều thác dữ và đoạn sông đã qua thác dữ. Bằng việc tập trung vào cảnh vượt thác, tác giả làm nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của nhân vật dượng Hương Thư trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ.

(Mời các bạn tham khảo thêm các bài tóm tắt khác của văn bản Vượt thác tại đây)

6. Bố cục văn bản Vượt thác

- Gồm 3 phần:

7. Giá trị nội dung văn bản Vượt thác

Bài văn miêu tả cảnh vượt thác của con thuyền trên sông Thu Bồn, làm nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của con người lao động trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ.

8. Giá trị nghệ thuật văn bản Vượt thác

- Sử dụng các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa với tần suất lớn nhưng rất tinh tế, uyển chuyển.

- Trí tưởng tưởng tượng phong phú, tài tình/

- Tả cảnh, tả người từ điểm nhìn trên con thuyền theo hành trình vượt thác rất tự nhiên, sinh động/

III. Dàn ý phân tích văn bản Vượt thác

1. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về tác giả Đoàn Giỏi

- Giới thiệu về văn bản “Vượt thác” (xuất xứ, tóm tắt, khái quát giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật…)

2. Thân bài

2.1. Con thuyền qua đoạn sông phẳng lặng trước khi tới chân thác

- Cảnh dòng sông:

• Cánh buồm nhỏ căng phồng, thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng
• Những chiếc thuyền chất đầy cau tươi, dây máy, dầu rái, những chiếc thuyền chở mít, chở quế
• Thuyền nào cũng xuôi chầm chậm

- Cảnh hai bên bờ:

• Ở ngã ba sông, chung quanh là những bãi dâu trải ra bạt ngàn
• Càng về ngược, vườn tược càng um tùm
• Dọc sông, những chòm cây cổ thụ dáng mãnh liệt, đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước
• Núi cao đột ngột hiện ra chắn trước mặt sông

→ Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, nhân hóa để khắc họa thiên nhiên đa dạng phong phú, giàu sức sống, vừa nguyên sơ vừa cổ kính

2.2. Thuyền qua đoạn sông nhiều thác dữ

- Hoàn cảnh: thuyền đến Phường Rạnh, thuyền chuẩn bị vượt nhiều thác nước

a. Nhân vật dượng Hương Thư:

- Ngoại hình:

• Cởi trần
• Như pho tượng đồng đúc
• Các bắp thịt cuồn cuộn
• Hai hàm răng cắn chặt
• Quai hàm bạnh ra
• Cặp mắt nảy lửa

- Hành động:

• Co người phóng sào
• Thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt
• Ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh, hùng vĩ
• Khác hẳn khi ở nhà, nói năng nhỏ nhẻ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ

→ Tác giả đã sử dụng nhiều từ láy, từ tượng hình để khắc họa hình ảnh dượng Hương Thư vô cùng đẹp đẽ, dũng mãnh, với vẻ đẹp của con người lao động rắn rỏi.

→ Hơn hết chính là việc khắc họa hình ảnh con người đang chế ngự, vượt qua và làm chủ thiên nhiên bằng bản lĩnh của mình.

b. Hình ảnh ngọn thác dữ mà dượng Hương Thư và mọi người đã vượt qua

- Nước từ trên cao phóng xuống giữa 2 vách đá dựng đứng

- Dòng nước chảy mạnh và nhanh, có những chỗ như bị ngắt ra

→ Chỉ 1 vài chi tiết nhỏ cũng đủ để thấy được sự ghê gớm của dòng thác, sức mạnh tiềm tàng của mẹ thiên nhiên

→ Chính trên bức tranh ấy, hình ảnh con người - dượng Hương Thu hiện lên tậm phi thường, mạnh mẽ, hiên ngang.

2.3. Thuyền sau khi đã đi qua thác dữ

- Con người: chú Hai vứt sào, ngồi xuống thở không ra hơi

- Thiên nhiên:

• Dòng sông chảy quanh co dọc những núi cao sừng sững
• Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp, nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước
• Các đồng ruộng lại hiện ra sau nhiều lớp núi

→ Sau khi vượt qua dòng thác dữ, mọi người lại trở về với khung cảnh yên bình của làng mạc, sông nước - hình ảnh thiên nhiên biến hóa đa dạng, lúc dữ dội, lúc mãnh liệt.

→ Nhưng hơn tất cả, là hình ảnh người lao động luôn làm chủ thiên nhiên trong mọi hoàn cảnh

3. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:

• Nội dung: Bài văn miêu tả cảnh vượt thác của con thuyền trên sông Thu Bồn, làm nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của con người lao động trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ
• Nghệ thuật: so sánh, nhân hóa, điểm nhìn trên con thuyền theo hành trình vượt thác rất tự nhiên, sinh động, trí tưởng tượng phong phú,…

Như vậy là chúng tôi đã giới thiệu cho các bạn bài Vượt thác - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm. Mời các bạn tham khảo thêm đề thi học kì 1 lớp 6, văn mẫu lớp 6 cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài.

Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 6 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 6. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.

Các bài liên quan đến tác phẩm:

• Soạn bài lớp 6: Vượt thác
• Soạn Văn 6: Vượt thác