Phân tích Sóng Hay Chọn Lọc

Phân tích bài Sóng của Xuân Quỳnh là bài viết hay gồm dàn ý và văn mẫu mới nhất được VnDoc biên soạn nhằm giúp các bạn học sinh có thêm tư liệu học tập. Mời các bạn tham khảo!

I. Dàn ý phân tích bài Sóng của Xuân Quỳnh

Dàn ý Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh mẫu 1

1. Mở bài

Giới thiệu nhà thơ Xuân Quỳnh và bài thơ Sóng.

2. Thân bài

a. Bốn câu thơ đầu

Tính từ trái nghĩa “dữ dội - dịu êm, ồn ào - lặng lẽ” thể hiện những thái cực đối lập của con sóng. Đó cũng là những tâm trạng khác nhau của người con gái trong tình yêu.

Mượn hình ảnh dòng sông không hiểu chính mình nên tìm ra biển khơi rộng lớn tìm câu trả lời để bóng gió nói về tâm tư của người con gái trong tình yêu luôn trăn trở nhiều điều và có ước muốn lớn lao là khám phá được những băn khoăn đó.

b. Khổ thơ thứ 2

Con sóng: ngàn năm vẫn thế, vẫn tính chất, đặc điểm ấy không bao giờ thay đổi.

Người con gái: khát vọng tình yêu luôn thường trực, rạo rực; bao nhiêu năm vẫn hướng về tình yêu, về người yêu.

c. Khổ thơ thứ tư

Trước biển lớn, người con gái suy tư về tình yêu của mình.

Câu hỏi tu từ: “Từ nơi nào sóng lên?” là suy nghĩ của cô gái về cội nguồn của tình yêu.

d. Khổ thơ thứ năm

Tự vấn về nguồn gốc của con sóng: sóng bắt đầu từ gió còn gió bắt đầu từ đâu thì không lí giải được.

Sự lí giải, cắt nghĩa về cội nguồn của sóng dẫn đến cắt nghĩa cội nguồn của tình yêu. Tình yêu đầy bí ẩn không thể giải thích được cội nguồn của nó, thời điểm mà nó bắt đầu.

→ Cách cắt nghĩa mới mẻ, phóng khoáng.

e. Khổ thơ thứ sáu

Tâm trạng nhớ nhung da diết, khắc khoải của con sóng, dù con sóng ở bất cứ nơi nào vẫn chỉ nhớ về bờ, hướng về ngày ngày đêm đêm cho đến khi vào được đến bờ.

Người con gái luôn một lòng một dạ hướng về người mình yêu thương, nhấn mạnh nỗi nhớ triền miên luôn thường trực. Nỗi nhớ ấy theo họ cả vào trong mộng, sống trong giấc mơ của họ. Đó không chỉ là tấm lòng thủy chung sâu sắc của người con gái mà còn là khao khát tình yêu, được thể hiện yêu thương với người yêu của mình.

f. Khổ thơ thứ bảy

“Dẫu…” lặp cấu trúc khẳng định dứt khoát nỗi nhớ và niềm tin tuyệt đối vào tình yêu.

Dù cho đi đến bất cứ nơi nào thì trong lòng người con gái ấy cũng luôn hướng về người yêu vì trong tim cô người yêu là phương hướng duy nhất dẫn lối cho cô vượt qua mọi khoảng cách, mọi khó khăn.

g. Khổ thơ thứ tám

Con sóng dù ở ngoài khơi xa thế nào, dù khó khăn thế nào cũng vẫn tìm được đến bến bờ.

Người con gái dù đa sầu đa cảm, suy tư trăn trở thế nào cuối cùng rồi cũng sẽ được hạnh phúc.

h. Khổ thơ thứ chín

Người con gái ấy còn nhiều lo lắng, trăn trở: năm tháng còn rất dài, biển kia bao la đến đâu nhưng liệu có đủ sức để giữ những đám mây ở lại bên mình mãi mãi?

Người con gái dù có yêu nhiều đến đâu, có khao khát nhiều đến đâu nhưng liệu có giữ được người yêu, được tình yêu này ở lại cùng mình và vẫn vẹn nguyên như lúc đầu?

i. Khổ thơ cuối

Khi con sóng tan ra thành những bọt nước nhỏ sẽ được ở lại với biển khơi mãi mãi, sẽ không còn những đau khổ, những lo lắng. Đó cũng là ước muốn của người con gái, khao khát được sống với tình yêu, với người mình yêu thương trọn đời trọn kiếp.

→ Biện pháp nghệ thuật ẩn dụ: mượn nét tương đồng của con sóng để diễn tả nội tâm của người con gái trong tình yêu giúp bạn đọc dễ hình dung ra và có những liên tưởng thú vị.

3. Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

Dàn ý phân tích bài Sóng của Xuân Quỳnh mẫu 2

I. Mở bài

• Giới thiệu tác giả: Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời kì chống Mĩ cứu nước. Bà là thi sĩ của tình thương, lòng trắc ẩn và hồn thơ nữ tính.
• Giới thiệu bài thơ Sóng: Bài thơ được sáng tác năm 1967, in trong tập Hoa dọc chiến hào. Đây là bài thơ viết về tình yêu tiêu biểu cho hồn thơ giàu chất nữ tính của Xuân Quỳnh.

II. Thân bài

1. Bản chất, quy luật của “sóng” và “em”

- Khổ 1:

+ Sử dụng nghệ thuật tương phản: dữ dội – dịu êm, ồn ào – lặng lẽ, từ đó khái quát trạng thái đối lập của sóng, gợi liên tưởng đến tâm lí của người phụ nữ khi yêu (khi mãnh liệt khi lại dịu dàng).

+ Nghệ thuật nhân hóa: “sông không hiểu” được bản tính của sóng, nên “sóng ” muốn tìm đến không gian rộng lớn, hành trình của sóng là hành trình khám phá chính bản thân mình, khát khao vươn tới giá trị tuyệt đích trong tình yêu của người phụ nữ.

- Khổ 2:

+ “Ôi con sóng ... và ngày sau vẫn thế”: dù trong quá khứ hay hiện tại sóng luôn dạt dào, sôi nổi, luôn khát vọng. Đó cũng là khát vọng và bản tính của người phụ nữ muôn đời.

+ “Nỗi khát vọng tình yêu ... ngực trẻ”: liên hệ tình yêu của tuổi trẻ với con sóng của đại dương, khát vọng tình yêu là khát vọng đặc trưng muôn đời của tuổi trẻ.

2. Những suy nghĩ trăn trở về cội nguồn tình yêu

- Khổ 3: Điệp ngữ “em nghĩ về” và câu hỏi: “Từ nơi nào sóng lên” nhấn mạnh niềm khát khao nhận thức bản thân, người mình yêu và nhận thức về tình yêu muôn đời.

- Khổ 4: Xuân Quỳnh dựa vào quy luật tự nhiên để tìm khởi nguồn của sóng, của tình yêu, gợi lên sự trăn trở trước bí ẩn của tình yêu, thời điểm bắt đầu tình tình yêu.

3. Nỗi nhớ, lòng thủy chung của người con gái trong tình yêu

- Khổ 5:

+ Nghệ thuật tương phản để gợi ra những phạm vi không gian khác nhau “dưới lòng sâu”, “trên mặt nước”, phạm vi thời gian khác nhau: ‘”ngày” – “đêm”, nghệ thuật nhân hóa: “ngày đêm không ngủ được”, diễn tả nỗi nhớ dạt dào, triền miên của sóng với bờ cũng là nỗi nhớ của người phụ nữ khi yêu.

+ Người phụ nữ bày tỏ nỗi nhớ một cách trực tiếp, mạnh dạn, chân thành “Lòng em nhớ đến anh”, cách nói thậm xưng “Cả trong mơ còn thức” thể hiện nỗi nhớ ăn sâu vào tiềm thức, thường trực trong suy nghĩ.

- Khổ 6:

+ Nghệ thuật tương phản “xuôi – ngược”, điệp ngữ “dẫu”, “vẫn”, “về” gợi hành trình của sóng ngoài biển lớn cũng như hành trình tình yêu của người phụ nữ giữa cuộc đời.

+ Lời thề thủy chung của người phụ nữ, niềm tin chờ đợi trong tình yêu, dù ở đâu cũng “hướng về anh một phương”, nghĩ về người mình yêu bằng cả trái tim.

4. Khát vọng tình yêu vĩnh cửu

- Khổ 7: Khẳng định quy luật vĩnh cửu của thiên nhiên “con nào chẳng tới bờ ... Dù muôn vời cách trở”, cũng giống như “em”, dù khó khăn, thử thách vẫn luôn hướng đến “anh”.

- Khổ 8:

+ “Cuộc đời tuy dài thế / Năm tháng vẫn đi qua”: cảm giác cô đơn nhỏ bé trước cuộc đời, nỗi lo âu về sự hữu hạn của tình yêu trước thời gian vô tận.

+ “Như biển kia ... bay về xa”: cảm giác bất an trước cái dễ đổi thay của lòng người giữa “muôn vời cách trở”. Nhưng đây còn là vượt lên sự lo âu phấp phỏng đặt niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh của tình yêu như mây có thể vượt qua biển rộng.

- Khổ 9:

+ “Làm sao” gọi sự băn khoăn, khắc khoải, ước ao được hóa thành “trăm con sóng nhỏ” để muôn đời vỗ mãi vào bờ.

+ Đó là khát khao của người phụ nữ được sống trong “biển lớn tình yêu” bằng tình yêu và cùng tình yêu, khát khao hòa nhập tình yêu riêng tư trong tình yêu chung rộng lớn.

III. Kết bài

• Nêu cảm nhận về bài thơ Sóng
• Khái quát giá trị nghệ thuật: xây dựng thành công hình tượng “sóng”ngôn từ, hình ảnh trong sáng bình dị, ...
• Nội dung: qua hình tượng sóng diễn tả tình yêu thiết tha, nồng nàn của người phụ nữ, Xuân Quỳnh đã thể hiện quan niệm tình yêu mới mẻ, hiện đại: sự chủ động của người phụ nữ trong tình yêu nhưng vẫn giữ được nét truyền thống.

II. Văn mẫu Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh

Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh - Mẫu 1

Việt Nam là một quốc gia biển. Từ bao đời nay, người Việt ta vẫn luôn sống chung với sóng gió và biển cả qua hàng ngàn năm lịch sử. Có lẽ vì thế mà mọi hình thái của biển cả mênh mông kia đã vỗ về trái tim người nghệ sĩ qua hàng trăm tác phẩm trong bức tranh toàn cảnh của kho tàng văn học Việt Nam. Ta đã từng bắt gặp hình tượng sóng và biển là cầu nối của sự chung thủy trong tình yêu: “Chừng nào cho sóng bỏ gành/Cù lao bỏ biển, anh mới đành bỏ em”, hay đó có thể là cuộc gặp gỡ giữa hồn thơ Xuân Diệu và tiếng nói tình yêu “lặng lẽ mơ màng” suốt ngàn năm ở bên sóng, thì đến với nữ sĩ Xuân Quỳnh ta lại đắm chìm trong một hồn thơ tha thiết, nóng bỏng, đầy nữ tính được gửi gắm qua muôn ngàn lớp sóng nơi đại dương. Đó chính là “Sóng” - một “nốt nhạc xanh của thời kỳ lửa cháy”.

Xuân Quỳnh (1942 – 1988) là một nhà thơ nữ tiêu biểu nhất của thơ ca Việt Nam hiện đại. Người yêu thơ mệnh danh chị là “Nữ hoàng của thi ca tình yêu”. Thơ của chị là tiếng nói nhân hậu, thuỷ chung, giàu trực cảm và da diết khát vọng hạnh phúc đời thường. Bài thơ “Sóng” được sáng tác vào năm 1967, in trong tập "Hoa dọc chiến hào" (1968) trong chuyến đi thực tế của Xuân Quỳnh về vùng biển Diêm Điền - Thái Bình. Giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang nước sôi lửa bỏng, văn học thời đại thường âm vang cảm hứng anh hùng ca, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng, thì dường như sóng chỉ nói về tình yêu thuần túy, đời thường. Nhưng vẻ đẹp dịu dàng, chung thủy trong tâm hồn tình yêu của người con gái thể hiện trong bài thơ đẹp như “một bông hoa lạ nở dọc chiến hào”.

Bắt nguồn cho mạch cảm xúc dữ dội của tình yêu là hình ảnh con sóng biến hoá, vỗ liên hồi, triền miên và bất tận:

“Dữ dội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ

Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể".

Ngay từ những vần thơ đầu tiên, Xuân Quỳnh đã rất tinh tế khi quan sát các tính chất thực thể đối lập cùng tồn tại trong một con sóng muôn đời: vừa dữ dội, vừa dịu êm, vừa ồn ào mà lại vừa lặng lẽ. Các tính từ đối lập "dữ dội" và "dịu êm", "lặng lẽ" và “ồn ào” đã gợi tả chính xác đặc điểm của những con sóng biển. Hai từ láy “dữ dội”, “ồn ào” miêu tả cảnh sóng lúc phong ba bão tố. Còn “dịu êm” và “lặng lẽ” là “sóng” lúc trời trong, gió thoảng. Cây bút của thơ tình Việt Nam đã thật khéo léo và tinh tế sử dụng quan hệ từ “và” trong mỗi quan hệ tương phản, đối lập, điều đó đã tạo nên sự thống nhất, hợp lý trong tâm trạng bồi của một trái tim yêu. Có lẽ, “sóng” và “em” đã hòa hợp thành một, đã quấn quýt, để hình ảnh của “sóng” là hiện thân của “em”, hiện thân cho những xúc cảm chân thành, tinh khôi và cũng thật thất thường của người con gái khi yêu. Trong tình yêu, người con gái sẽ có lúc khát khao cháy bỏng hay hờn ghen, giận dỗi. Có lúc cô gái ấy bộc lộ ra bên ngoài bằng sự cuồng nhiệt, sôi nổi, “dữ dội” và “ồn ào”. Nhưng cũng có lúc, “em” lại dịu dàng, nữ tính trong “dịu êm”, “lặng lẽ”, nồng nàn nhớ thương. Bởi lẽ:

“Vì tình yêu muôn thuở

Có bao giờ đứng yên”

Trạng thái tâm hồn đầy thất thường, nhưng cũng thật đáng yêu ấy của người con gái đã được một nhà thơ người Đức cũng diễn tả thật xác đáng:

"Em bảo anh đi đi

Sao anh không đứng lại

Em bảo anh đừng đợi

Sao anh vội về ngay

Lời nói thoảng gió bay

Đôi mắt huyền đẫm lệ

Sao mà anh ngốc thế

Không nhìn vào mắt em"

Một nhà thơ Pháp cũng đã từng khẳng định: “Tình yêu là điều mà con người không thể hiểu nổi”. Khi yêu người phụ nữ cũng vậy, luôn như sóng, thất thường như sóng vậy!

Trước những mâu thuẫn, con sóng “mười tám, đôi mươi” ấy cùng với những khao khát cháy bỏng, đam mê đã tự tìm kiếm chính mình:

“Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể”

Mở ra trước mắt người đọc là những không gian bao la tiếp nối. Ba hình ảnh sông, sóng, bể là những chi tiết có sự liên kết chặt chẽ với nhau, chúng đều xuất phát từ đại dương mênh mông. Sông và bể làm nên sự ra đời sóng, sóng chỉ thực sự là chính mình khi đi theo tiếng gọi của biển khơi thăm thẳm. Xuân Quỳnh giờ như đang hóa thân thành một nhà địa lý học, cầm trên tay chiếc bản đồ tình yêu vẽ nên hành trình của sóng. Đó là hành trình đi từ không gian chật hẹp, đến không gian bao la, mãnh liệt hơn. Và đây cũng chính là điều mà Xuân Quỳnh muốn khắc họa. Sóng là “em” nên giờ hành trình của sóng cũng là hành trình của “em”. Đó là hành trình của người con gái khi yêu, họ từ bỏ những cái nhỏ bé, tầm thường để vươn tới cái lớn lao, để tìm sự đồng cảm, để hướng tới một tình yêu bao dung, thiết thực. Xuân Quỳnh đã chứng minh cho chúng ta một quan niệm yêu, một cách yêu thật sâu sắc. Khi yêu, người phụ nữ yêu hết mình, mãnh liệt, gạt bỏ những nhỏ nhen, ràng buộc, ích kỷ, họ không chấp nhận sự tầm thường, họ vươn lên hoàn thiện và tìm về với tình yêu đời mình, nơi mà trái tim mình thuộc về. Đây là một quan niệm tình yêu tiến bộ và mạnh mẽ của người phụ nữ hiện đại. Khác với ngày xưa, thời đại của những quan điểm tình yêu cổ hủ “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” đã cắt ngang bao mối tình duyên đẹp đẽ:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

(Bánh trôi nước – Hồ Xuân Hương)

Nỗi ám ảnh của người con gái không chỉ dừng lại ở đó, họ còn phải hứng chịu bi kịch của kiếp chung chồng:

“Chém cha cái kiếp lấy chồng chung,

Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng”

Xuân Quỳnh đã đem đến một làn gió mới trong tình yêu. Người con gái giờ đây đã không còn cam chịu, nhẫn nhục nữa mà minh bạch, quyết liệt rời xa tình yêu vị kỷ, dũng cảm đi theo tiếng gọi trái tim, đến với tình yêu cao thượng, vị tha, bao dung mà Puskin năm xưa đã từng cảm nhận: “Tình yêu nâng con người thoát khỏi sự tầm thường.”

Không chỉ mãnh liệt với khát vọng khám phá tìm kiếm chính mình, sóng còn được cảm nhận như sự vĩnh hằng của thời gian:

“Ôi con sóng ngày xưa

Và ngày sau vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ”

Thán từ "ôi" đứng ở đầu khổ thơ vừa như tiếng lòng thốt lên từ nỗi thổn thức của trái tim yêu, lại vừa như một khám phá bất ngờ của nhà thơ về những bí ẩn kỳ diệu của sóng. Một lần nữa, Xuân Quỳnh đã sử dụng nghệ thuật đối lập thật tài ba: “ngày xưa”, “ngày sau”. Đây là những trạng từ chỉ thời gian vô hạn. Quan hệ từ “và” tạo nên sự liên kết giữa quá khứ và tương lai, một tình yêu không có điểm dừng chân. Dù “ngày xưa” đã đi qua, dù “ngày sau” chưa tới, ở thời gian nào, những con sóng “vẫn thế”, vẫn luôn vỗ vào bờ trong niềm khát khao, trong mối tình thủy chung, mãnh liệt. Từ láy “bồi hồi” đã thể hiện rõ những rạo rực, khát khao như đang rung lên trong lồng ngực nơi trái tim tuổi trẻ. Những từ “khát vọng”, “bồi hồi” và hình ảnh “trong ngực trẻ” đã diễn tả thật mãnh liệt một trái tim với những nhịp đập dồn dập vì khát khao, một tâm hồn đang rạo rực vì tình yêu tuổi trẻ. Xuân Diệu đã từng nói:

“Hãy để con trẻ nói cái ngon của kẹo

Hãy để tuổi trẻ nói hộ tình yêu”

Hay chính con sóng si tình Xuân Diệu cũng đã từng rạo rực khao khát:

“Anh xin làm sóng biếc

Hôn mãi cát vàng em”

Tuổi trẻ, ai trong chúng ta cũng đều trải qua giai đoạn tâm lý bất thường, “sáng nắng chiều mưa” chỉ để nhận lại sự quan tâm của ai đó. Giây phút ấy chính là sự dào dạt và rạo rực của tình yêu trong lồng ngực trẻ, nó “bồi hồi”, thúc đẩy ta đi tìm một tình yêu chân chính mình thuộc về.

Blaise Pascal từng bộc bạch: “Trái tim có lý lẽ mà lý trí không biết đến”. Và người phụ nữ trong bài thơ đã qua sóng, nhờ sóng để lý giải cắt nghĩa nguồn gốc của tình yêu:

“Trước muôn trùng sóng bể

Em nghĩ về anh, em

Em nghĩ về biển lớn

Từ nơi nào sóng lên.”

Một bức tranh như hiện lên trước mắt người đọc. Ở đó có một người con gái bé nhỏ đang một mình đứng trước biển khơi rộng lớn. Trước biển cả bao la với “muôn trùng” con sóng, cô gái ấy thấy mình thật bé nhỏ với ngổn ngang những nghĩ suy về anh, về em và về tình yêu của “chúng ta”. Điệp ngữ "em nghĩ" diễn tả những thao thức, suy tư khôn cùng như một vòng tuần hoàn xoáy sâu vào tâm trí “em”. Đó là những suy tư về tình yêu về biển lớn cuộc đời. Tình yêu bắt đầu từ đâu? Em và anh đã yêu nhau từ khi nào? Có lẽ, tình yêu là thứ muôn đời chẳng thể ai cắt nghĩa nổi như Xuân Diệu từng nói : “Làm sao cắt nghĩa được tình yêu…” Quá khó để cắt nghĩa thứ cảm xúc bí ẩn ấy, Xuân Quỳnh đã cắt nghĩa nguồn gốc của tình yêu qua quy luật rất tự nhiên của sóng biển, gió trời:

“Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu?

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau?"

Hàng loạt câu hỏi liên tiếp hiện ra, thi sĩ như dạng đối thoại với thiên nhiên, với sóng biển, gió trời. Đây là một cách cắt nghĩa về tình yêu rất Xuân Quỳnh, một cách cắt nghĩa rất nữ tính, rất trực cảm. Lý giải được ngọn nguồn của sóng thì dễ bởi “Sóng bắt đầu từ gió” nhưng để hiểu “Gió bắt đầu từ đâu” thì thi nhân lại ấp úng “Em cũng không biết nữa”. Câu thơ đem đến cho người đọc sự liên tưởng thú vị. Dường như, nhà thơ vừa lắc đầu, vừa mỉm cười bẽn lẽn như thú nhận: “Kỳ lạ thật, em không biết mình đã yêu anh khi nào!”. Tình yêu thật như một mảnh ghép bí ẩn giữa hai trái tim đồng điệu và nó là cái đích để muôn người kiếm tìm và khám phá. Có thể nói, tình yêu là một ẩn số giữa hai thế giới tâm hồn.

Tình yêu thật khó lý giải, sóng cũng không biết, em cũng không hiểu. Giờ đây. Sóng và “em” như đan quyện vào nhau để thì thầm những nỗi niềm, những tâm tư:

“Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được”

Nỗi nhớ trong tình yêu với được ví như một cuốn nhật ký ghi lại những cung bậc cảm xúc giữa hai trái tim cùng chung nhịp đập. Giờ đây, nỗi nhớ ấy tràn vào địa hạt thơ ca Xuân Quỳnh khiến không gian biển cả mở ra đa chiều, rộng lớn và bao la, có con sóng gầm gào trên mặt đại dương nhưng cũng có con sóng cuộn trào trong lòng biển cả. Thủ pháp điệp “con sóng” diễn tả sự điệp trùng của những con sóng với nhiều dạng thức khác nhau. Sóng là em, em là sóng. Cũng như sóng kia, tâm hồn em cũng vô vàn những tâm tư khó hiểu.

Có ai yêu mà không nhớ bao giờ? Có ai nhớ mà không thể nguôi? Nỗi nhớ là một cảm xúc thiêng liêng, đáng trân trọng của tình yêu. Xuân Quỳnh đã đặt từ cảm thán "ôi" xuất hiện giữa dòng thơ, tạo nên mạch nguồn cảm xúc rung động cả câu thơ. Nỗi nhớ ấy như sóng biển, không hề đứng yên mà luôn rạo rực, hướng về phía bờ cõi vĩnh hằng. Từ xưa đến nay, biển và bờ như một đôi tình nhân sánh bước bên nhau trong thơ ca, ta đã từng bắt gặp chuyện tình sóng, biển và bờ cát đầy tình thương da diết:

“Bờ ôm sóng bằng vòng tay hiền hòa

Nhưng tình biển lại bao la chan chứa

Sóng không đành buông tay quên lời hứa

Cố vùi chôn bao khát vọng tuôn trào”

Ở trong thơ của Xuân Quỳnh thì lại là nỗi niềm khôn nguôi mà sóng dành cho bờ. Xuân Quỳnh đã sáng tạo ở nghệ thuật nhân hóa “Sóng nhớ bờ”, “không ngủ được” nhằm bộc lộ tâm trạng nhớ thương, nỗi nhớ cồn cào, da diết đứng ngồi không yên, không thể nguôi ngoai. Nỗi nhớ ấy thật giống với tính chất của những con sóng, nó cuộn trào mãnh liệt và triền miên, vô tận trong tâm trí người con gái. Thật tự nhiên và thơ mộng, con sóng nhớ bờ nên ngày đêm sóng vỗ, sóng thao thức với thời gian và đại dương. Cũng giống như bến đợi thuyền, thuyền nhớ bến:

“Thuyền đi có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”

Nỗi nhớ ấy da diết và khắc khoải khiến lòng người con gái không nguôi bồi hồi nhớ thương:

"Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức”.

“Còn thức” chỉ trạng thái tỉnh táo, có thể nhìn thấy rõ hình bóng anh, ánh mắt anh. Đó là một tình yêu cuồng nhiệt, say mê. Con sóng trong thơ Xuân Diệu cũng khao khát được đến bờ để được vỗ về, ve vuốt:

“Hôn thật khẽ thật êm

Hôn êm đềm mãi mãi”

(Xuân Diệu)

Cũng như “em” muốn được gần bên anh, được hoà nhịp vào trong tình yêu với anh. Tình yêu của người con gái thật mãnh liệt, nồng nàn. Sóng xa vời cách trở vẫn tìm được tới bờ, cũng như anh và em sẽ vượt qua mọi khó khăn để đến với nhau, để sống trong hạnh phúc trọn vẹn của lứa đôi. Xuân Quỳnh dùng chữ “lòng” rất tinh tế. “Lòng” là nơi sâu kín nhất của tâm hồn con người. Nơi ấy chứa đựng những bí mật thẳm sâu của tình yêu và nỗi nhớ. Ấy vậy mà giờ đây, tình yêu ấy không còn là bí mật của riêng cô gái ấy nữa mà cô gái đã phơi bày hết tất cả tâm tư của mình để thể hiện trọn vẹn với người mình yêu. Vậy tại sao lại là “trong mơ còn thức”? Đây là một điểm sáng của nghệ thuật về nỗi nhớ. Tình yêu ấy khiến con người ta thay đổi giờ giấc tuần hoàn của cơ thể, khiến giấc ngủ trở nên bị xáo trộn về cả thời gian và tính chất. Thật đúng như ca dao xưa từng viết:

“Nhớ ai bồi hổi, bồi hồi

Như đứng đống lửa, như ngồi đống than”

Giờ đây, ngay cả khi “em” ngủ mà tâm trí vẫn thao thức về anh. Câu chuyện của tình yêu muôn thuở luôn khiến lòng ta bồi hồi, xao xuyến thế đấy. Xuân Quỳnh trải lòng mình ra với nỗi nhớ rồi lại ôm vào mình một niềm khát khao về một tình yêu thủy chung:

“Dẫu xuôi về phương Bắc

Dẫu ngược về phương Nam

Nơi nào em cũng nghĩ

Hướng về anh một phương"

“Xuôi Bắc”, “ngược Nam” là hai cặp phạm trù đối lập nhau. Hai chữ “xuôi”, “ngược” lại chỉ sự vận động trái chiều làm cho không gian hai miền Nam Bắc càng trở nên cách xa vời vợi. Điệp từ “dẫu” được lặp lại hai lần như khẳng định bao khó khăn, trắc trở của tình yêu. Bình thường, người ta nói ngược Bắc, xuôi Nam, Xuân Quỳnh nói ngược lại là xuôi Bắc, ngược Nam. Phải chăng tình yêu ấy đang dần biến những điều nghịch lý trở thành một chân lý mới? Hay bởi vì, cuộc đời này còn ẩn chứa nhiều ngang trái, éo le, cách trở là thế nhưng dẫu có ở nơi nào thì trái tim em vẫn luôn hướng về phương anh? Dù Bắc hay Nam, xuôi hay ngược cũng đều không có ý nghĩa gì nữa bởi giờ chỉ còn tình yêu của chúng ta là duy nhất. Câu thơ gợi liên tưởng đến câu ca dao xưa:

"Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo

Thất bát sông cũng lội, ngũ cửu thập đèo cũng qua"

Tình yêu của người phụ nữ thật vô cùng sắt son, chung thủy. Tác giả đã mượn quy luật của sóng, luôn vỗ vào bờ để khẳng định lời thề thủy chung son sắt của “em”. Dường như, trong nỗi lòng của em, dù xa xôi cách trở nhưng trong lòng em, anh vẫn là một điểm đến mà em không bao giờ thôi nhớ, thôi nghĩ về. Xuân Quỳnh như hướng trọn vẹn điểm nhìn tình yêu về phương anh:

“Trái tim nhỏ nằm trong lồng ngực

Giây phút nào tim đập chẳng vì anh”

Tình yêu là câu chuyện muôn thuở, dù trong bất kì hoàn cảnh nào cũng không thể ngăn cản nó. Lúc bấy giờ, tưởng chừng những tiếng thơ yêu ấy khó có thể bộc bạch, giãi bày, thế nhưng Xuân Quỳnh không hề giấu giếm, nó chân thành mà táo bạo vô cùng, một tình yêu sôi nổi, mãnh liệt của người phụ nữ. Chính sự hóa thân này đã giúp Xuân Quỳnh diễn tả được mọi cung bậc cảm xúc của người phụ nữ trong tình yêu, phong phú mà tinh tế vô cùng. Đúng như Võ Văn Trực đã từng nói về Xuân Quỳnh rằng: “Điều đáng quý nhất ở Xuân Quỳnh và thơ Xuân Quỳnh là sự thành thật rất thành thật, thành thật trong quan hệ bạn bè, với xã hội và cả tình yêu. Chị không quanh co không giấu diếm một điều gì. Mỗi dòng thơ, mỗi trang thơ đều phơi bày một tình cảm, một suy nghĩ của chị. Chỉ cần qua thơ ta biết khá kĩ đời tư của chị. Thành thật, đây là cốt lõi thơ Xuân Quỳnh”.

Nếu như những khổ thơ trước nhà thơ nói về niềm vui sướng dào dạt, những nhung nhớ giận hờn thì đoạn thơ này nhà thơ lại thể hiện những băn khoăn, lo lắng. Đó cũng là trực cảm của tình yêu. Lưu Quang Vũ đã từng viết một cách tuyệt vọng:

“Hạnh phúc chỉ là điều bịa đặt

Nên tình yêu là chuyện viển vông thôi”.

Nhưng với Xuân Quỳnh, người phụ nữ ấy vẫn tha thiết yêu đời, vẫn ấp ủ hy vọng và phơi phới một niềm tin sau những đổ vỡ ấy, thật đáng khâm phục:

“Ở ngoài kia đại dương

Trăm ngàn con sóng đó

Con nào chẳng tới bờ

Dù muôn vời cách trở”

Ba từ “Ở ngoài kia” như thể diễn tả đôi mắt của Xuân Quỳnh đang dõi về khơi xa, nơi trăm ngàn con sóng ngày đêm không biết mỏi đang vượt qua giới hạn “muôn vời cách trở” để hướng vào bờ ôm ấp nỗi yêu thương. Cũng như “em” muốn được gần bên anh, được hòa nhịp vào trong tình yêu với anh. Tình yêu của người con gái thật mãnh liệt, nồng nàn. Sóng xa vời cách trở vẫn tìm được tới bờ, cũng như anh và em sẽ vượt qua mọi khó khăn để đến với nhau, để sống trọn vẹn với hạnh phúc lứa đôi.

Khổ thơ còn là một chút dự cảm mong manh của nhà thơ, một chút chạnh lòng nghĩ đến những cách trở trong tình yêu. Nhưng ý thơ phấp phới một niềm tin yêu lạc quan rằng con sóng dù xa xôi nghìn trùng nhưng nhất định sẽ tới bờ, dù có biết bao cách trở. Cũng như em và anh, em sẽ sẵn sàng chạy đến bên anh, chỉ cần có sự nâng đỡ của đôi cánh tình yêu. Hình tượng sóng bỗng sáng ngời lên vẻ đẹp của tâm hồn người phụ nữ với những khao khát về tình yêu chung thủy, một mái ấm hạnh phúc. Đây cũng chính là vẻ đẹp, là phẩm chất của cả thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ mà Xuân Quỳnh muốn gửi gắm đến bạn đọc, đó chính là niềm tin vào tình yêu giữa người với người.

Xuân Quỳnh viết bài thơ Sóng năm 1967, khi mà đã nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu. Song, người phụ nữ này vẫn còn ấp ủ biết bao hy vọng, vẫn phơi phới một niềm tin:

“Cuộc đời tuy dài thế

Năm tháng vẫn đi qua

Như biển kia dẫu rộng

Mây vẫn bay về xa”

Có lẽ, người con gái ấy còn quá nhiều lo lắng, trăn trở: năm tháng còn rất dài, biển kia bao la đến vậy nhưng liệu có đủ sức để giữ những đám mây ở lại bên mình mãi mãi? Trong đoạn thơ, nhà thơ đã đưa ra các phạm trù về thời gian và không gian: “cuộc đời”, “năm tháng”, “biển” và “mây”. “Năm tháng” gợi thời gian vô thủy, vô chung giữa cuộc đời hữu hạn. “Mây” gợi không gian vô tận, vô cùng giữa biển cả nhỏ bé. Trong cuộc đời dài rộng này, tương lai là một điều mà con người không thể nào tiên đoán được. Có khi nào tình yêu của con người dù chân thành, mãnh liệt nhiều khi không vượt nổi thời gian, sẽ phai tàn và biến mất theo năm tháng? Nhưng, nữ sĩ ấy vẫn luôn có niềm tin vào tình yêu của mình, vào sự lựa chọn con đường mà mình đang và sẽ đi. Bài thơ được kết thúc ở điểm đỉnh của niềm khao khát tột độ:

“Làm sao được tan ra

Thành trăm con sóng nhỏ

Giữa biển lớn tình yêu

Để ngàn năm còn vỗ.”

“Làm sao được tan ra” là một câu hỏi tu từ. Cụm từ “làm sao” chỉ những suy tư băn khoăn, trăn trở của thi sĩ. Trạng thái "tan ra" cho thấy khao khát cháy bỏng, mãnh liệt của Xuân Quỳnh. Những từ “biển lớn”, “ngàn năm” diễn tả những khái niệm không gian, thời gian rộng lớn, vô cùng đã thể hiện khát vọng vừa nồng nàn, thiết tha vừa cao cả, thiết tha. Sự chuyển hóa liên tục giữa hai hình tượng “Sóng” và “em” làm cho mạch cảm xúc càng thêm trữ tình.

Cuộc đời là biển lớn tình yêu, biển sẽ không thể là trở thành một thể thống nhất nếu không có trăm con sóng hình thành nên. Trong quan niệm của nhà thơ, cá nhân không thể tách khỏi cộng đồng. Ta có thể thấy được những tâm tư, tình cảm chân thật nhất của nữ thi sĩ, rằng Xuân Quỳnh muốn đem tình yêu của mình vào tình yêu lớn của đất nước, để có thể cống hiến những điều đẹp đẽ nhất, thiêng liêng nhất. Chỉ khi có sự hòa nhập và sẵn sàng dâng hiến, hi sinh, sống hết mình cho tình yêu thì tình yêu đó mới trường tồn vĩnh hằng với thời gian.

Đặt bài thơ trong hoàn cảnh năm 1968 khi đất nước đang có chiến tranh ta cảm nhận thấm thía và sâu sắc về tình yêu và những khát vọng của những con người trong thời đại ấy. Đó chính là sự hy sinh tình yêu cá nhân mình để trăm con sóng tình yêu ấy hòa vào biển lớn tình yêu của đất nước, của trách nhiệm cao cả. Sự hiến dâng ấy cũng như tâm nguyện của nhà thơ Thanh Hải khi sắp tạm biệt cõi đời:

“Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc”.

Tình yêu đã chuyển hóa thành khát vọng, một khát vọng sôi sục mà vẫn khiêm nhường, đầy nữ tính. Đúng thật là “Không còn phân biệt được sóng tạo nên Xuân Quỳnh, hay Xuân Quỳnh đã tạo nên sóng. Chỉ biết rằng chị sinh ra là để dành cho thơ. Dù đầu đời, vốn học vấn còn chưa cao, nhưng hồn thơ ở người con gái đất La Khê – Hà Đông ấy đã luôn dồi dào và dạt dào sức sống” (Chu Văn Sơn).

Hình tượng “sóng” và “em” đã sánh đôi và hòa quyện vào nhau xuyên suốt mạch cảm xúc bài thơ. Qua đó, chúng ta cảm nhận được sức sống và vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu. Người phụ nữ ấy chủ động, mạnh bạo bày tỏ những khát khao và rung động rạo rực của lòng mình trong tình yêu. Đó là một nét rất mới mẻ, thậm chí “hiện đại” trong thơ ca.

Xuân Quỳnh đã tìm được một cách nói riêng để bộc lộ tình yêu, những rung động của lòng mình qua thể thơ ngũ ngôn quen thuộc và ngôn ngữ dung dị và tinh tế. Tác giả cũng thật linh hoạt trong cách dùng từ với sự xuất hiện của nhiều cặp từ trái nghĩa, những tính từ biểu cảm, những điệp từ, điệp ngữ chạy dọc suốt bài thơ, cùng các biện pháp nhân hóa, ẩn dụ, so sánh đã góp phần biểu hiện rất rõ một trái tim nồng nàn, đa cảm. Bài thơ tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật thơ Xuân Quỳnh, tiếng nói tâm hồn của một người phụ nữ giàu trắc ẩn, vừa hồn nhiên tươi tắn, vừa chân thành đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc bình dị đời thường.

Tố Hữu đã từng nói: “Bài thơ hay làm cho người ta không còn thấy câu thơ. Chỉ còn cảm thấy tình người. Quên rằng đó là tiếng nói của ai, người ta thấy nó như tiếng ca từ trong lòng mình, như là của mình”. Nhà thơ Xuân Quỳnh đã thổi vào nền thơ ca nước nhà một làn gió mới đầy duyên dáng và chất riêng của người phụ nữ qua tiếng sóng lòng trào dâng tha thiết, tiêu biểu cho những tính cách riêng và khao khát được yêu của người phụ nữ Việt Nam:

“"Chị em tôi tỏa nắng vàng lịch sử

Nắng cho đời nắng cũng cho thơ..."

Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh - Mẫu 2

Tình yêu là đề tài muôn thuở của thi ca. Nhiều nhà thơ nổi tiếng đã viết về tình yêu với tất cả sự nồng nhiệt của một trái tim tuổi trẻ. Ta bắt gặp một Xuân Diệu nồng nàn, đắm say và khát khao dâng hiến cho tình yêu, một Nguyễn Bính mơ màng tìm về tình yêu đồng nội, một Anh Thơ tha thiết nhưng thẹn thùng cái duyên con gái… nhưng chỉ đến Xuân Quỳnh, cái khát vọng rất đỗi đời thường của con người đó mới được bộc bạch, mà bộc bạch một cách chân thành như chính cuộc đời nhà thơ vậy: một thứ tình yêu vừa phong phú, phức tạp, vừa thiết tha sôi nổi của một trái tim phụ nữ đang rạo rực, đang khao khát yêu đương.

Sóng trong tác phẩm cùng tên của nhà thơ mang hình ảnh ẩn dụ. Nó là sự hóa thân của cái tôi trữ tình đầy mơ mộng của thi nhân. Sóng và em tuy hai mà một, có lúc phân đôi để soi chiếu vào nhau làm nổi bật sự tương đồng, có lúc lại hòa nhập để tạo nên âm vang cộng hưởng. Và có thể nói qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã bày tỏ một tình yêu dạt dào, mênh mông và một khát vọng vĩnh hằng về tình yêu đôi lứa.

Mở đầu bài thơ là trạng thái tâm lý đặc biệt của một tâm hồn đang khao khát yêu đương, đang tìm đến một tình yêu rộng lớn hơn. Xuân Quỳnh diễn tả thật cụ thể cái trạng thái khác thường, vừa phong phú vừa phức tạp trong một trái tim cồn cào khao khát tình yêu. Tính khí của người con gái đang yêu, cũng như sóng vậy thôi, vốn mang trong nó nhiều trạng thái đối cực: “Dữ dội và dịu êm, Ồn ào và lặng lẽ”… Và cũng như sóng, trái tim người con gái đang yêu không chấp nhận sự tầm thường, nhỏ hẹp, luôn vươn tới cái lớn lao để có thể đồng cảm, đồng điệu với mình “Sông không hiểu nổi mình, Sóng tìm ra tận bể”. Có thể thấy ngay trong khổ thơ đầu tiên này một nét mới mẻ trong quan niệm về tình yêu. Người con gái khao khát yêu đương nhưng không còn nhẫn nhục, cam chịu nữa. Nếu “Sông không hiểu nổi mình” thì sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó để “tìm ra tận bể”, đến với cái cao rộng, bao dung. Thật là minh bạch và cũng thật là quyết liệt!

Nỗi khát vọng tình yêu xôn xao, rạo rực trong trái tim con người, trong quan niệm của Xuân Quỳnh, là khát vọng muôn đời của nhân loại mà mãnh liệt nhất là của tuổi trẻ. Nó cũng như sóng, mãi mãi trường tồn, vĩnh hằng với thời gian. Từ ngàn xưa, con người đã đến với tình yêu và mãi mãi cứ đến với tình yêu. Với con người, tình yêu bao giờ cũng là một khát vọng bồi hồi:

Ôi con sóng ngày xưa

Và ngày nay vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ

Khi tình yêu đến, như một tâm lý tự nhiên và thường tình, người ta luôn có nhu cầu tự tìm hiểu và phân tích. Nhưng tình yêu là một hiện tượng tâm lý khác thường, đầy bí ẩn, không thể giải quyết được bằng lý lẽ thông thường, làm sao có thể giải đáp được câu hỏi về khởi nguồn của tình yêu, về thời điểm bắt đầu của một tình yêu. Cái điều mà trước đó đã từng là Xuân Diệu băn khoăn “Làm sao cắt nghĩa được tình yêu?” thì nay một lần nữa Xuân Quỳnh bộc bạch một cách hồn nhiên, thật dễ thương. Tình yêu cũng như sóng biển, như gió trời vậy thôi, làm sao có thể hiểu hết được. Nó cũng tự nhiên, hồn nhiên như thiên nhiên, và cũng khó hiểu, nhiều bất ngờ như tự nhiên vậy:

Sóng bắt đầu từ gi

Gió bắt đầu từ đâu

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau

Tình yêu thường cũng gắn liền với nỗi nhớ khi xa cách. Nỗi nhớ của một trái tim đang yêu được Xuân Quỳnh diễn tả thật mãnh liệt. Một nỗi nhớ thường trực cả khi thức, cả khi ngủ, bao trùm lên cả không gian. Một nỗi nhớ cồn cào, da diết, không thể nào yên, không thể nào nguôi. Nó cuồn cuộn, dào dạt như những đợt sóng biển triền miên, vô hồi, vô hạn. Nhịp thơ trong suốt bài thơ này là nhịp sóng, nhưng rõ nhất, dào dạt, hăm hở, náo nức nhất, mãnh liệt nhất là ở đoạn thơ này:

Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được

Và, như trên đã nói, vẫn là hình tượng song hành của sóng và em bổ sung đắp đổi cho nhau nhằm diễn tả sâu sắc hơn, ám ảnh hơn tình yêu và nỗi nhớ cùng với lòng thủy chung vô hạn của một trái tim đang rạo rực yêu thương. Nỗi nhớ được diễn tả qua hình tượng con sóng nhớ bờ “Ngày đêm không ngủ được” vẫn chưa đủ, chưa thỏa, lại được thể hiện một lần nữa qua nỗi nhớ của nhà thơ: “Lòng em nhớ đến anh, Cả trong mơ còn thức”. Nỗi nhớ tràn đầy lòng yêu của thi sĩ.

Nỗi nhớ thường trực trong mọi không gian và thời gian, không chỉ tồn tại trong ý thức mà còn len lỏi trong ý thức, xâm nhập vào cả trong giấc mơ. Những đòi hỏi, khao khát yêu đương của người con gái được bộc lộ thật mãnh liệt nhưng cũng thật giản dị: sóng chỉ khao khát tới bờ cũng như em khao khát có anh! Tình yêu của người con gái ở đây vừa thiết tha, mãnh liệt, vừa trong sáng, giản dị, vừa thủy chung duy nhất. Qua hình tượng sóng và em, Xuân Quỳnh đã nói lên thật chân thành, táo bạo, không hề giấu giếm cái khát vọng tình yêu sôi nổi, mãnh liệt của mình, một phụ nữ, một điều hiếm thấy trong văn học Việt Nam.

Xuân Quỳnh viết bài thơ Sóng năm 1967, khi mà nhà thơ đã từng nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu. Song, người phụ nữ hồn nhiên tha thiết yêu đời này vẫn còn ấp ủ biết bao hi vọng, vẫn phơi phới một niềm tin vào hạnh phúc trong trương lai. Vừa tự động viên, an ủi mình, tác giả vừa tin vào cái đích cuối cùng của một tình yêu lớn như con sóng nhất định sẽ “tới bờ”, “dù muôn vời cách trở”. Tương lai hạnh phúc như đang còn ở phía trước. Và vì thế, ý thức về thời gian chưa làm nhà thơ lo âu mà chỉ làm tăng thêm niềm tin tưởng:

Cuộc đời tuy dài thế

Năm tháng vẫn đi qua

Như biển kia dẫu rộng

Mây vẫn bay về xa

Xuân Quỳnh vừa thổ lộ trực tiếp, vừa mượn hình tượng sóng để nói và suy nghĩ về tình yêu. Những ý nghĩ này có vẻ tự do, tản mạn, nhưng từ trong chiều sâu của thi tứ vẫn còn sự vận động nhất quán . Đó là cuộc hành trình khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la, rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thủa:

Làm sao được tan ra

Thành trăm con sóng nhỏ

Giữa biển lớn tình yêu

Để ngàn năm còn vỗ.

Người con gái mong muốn hòa mình vào bể đời rộng lớn, bứt mình ra khỏi những lo toan tính toán, để ngập chìm trong bể lớn tình yêu. Phải có một tình yêu như thế nào thì mới có được một mong muốn cao cả đến chừng ấy. Khát vọng tình yêu cũng là khát vọng sống mãnh liệt đủ đầy. Cuộc đời còn tình yêu thì cuộc đời còn tươi đẹp và đáng sống và sống trong tình yêu là một điều hạnh phúc. Xuân Quỳnh mong ước được sống mãi trong tình yêu, bất tử với tình yêu.

Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh - Mẫu 3

Tình yêu là đề tài muôn thuở của văn học, nghệ thuật; là nguồn cảm hứng bất tận của người nghệ sĩ thiết tha với đời, với người. Có thể nói rằng từ khi có con người thì đã có tình yêu và con người còn tồn tại thì tình yêu còn bất diệt. Lịch sử thơ ca nhân loại từ xưa đến nay đã có biết bao bài thơ tình nổi tiếng khắp Đông, Tây ca ngợi tình yêu của con người và đã từng làm xúc động biết bao trái tim của nhiều thế hệ. Ở Việt Nam chúng ta, những năm tháng chống Mỹ cứu nước, tuy phạm vi thơ ca chủ yếu mở rộng về phía tình cảm lớn như tình yêu Tổ quốc, đất nước, nhân dân, cách mạng nhưng thơ ca vẫn dành một khoảng nhất định cho tình cảm riêng tư. Nhiều bài thơ ca ngợi tình yêu nam nữ ra đời trong thời kỳ này còn mãi làm xúc động trái tin bao thế hệ sau này. “Sóng” của Xuân Quỳnh – một nhà thơ nữ tài hoa – là một bài thơ như thế.

Bài thơ là bản tình ca tuyệt đẹp. Cảm xúc chủ đạo của toàn bài là một nỗi niềm yêu thương tha thiết, là những đợt sóng tình cảm xôn xao, trào dâng mãnh liệt như chính nhan đề của bài thơ. Sóng là một hình tượng ẩn dụ giàu sức gợi tả và biểu cảm. Xuân Quỳnh đã tìm gặp ở hình ảnh Sóng một biểu tượng để diễn đạt những cảm xúc phong phú, đa dạng của tình yêu. Đó là những cảm xúc nhiều cung bậc, nhiều sắc thái vừa đối lập vừa thống nhất, hài hòa:

“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”

Tình yêu có những niềm bí ẩn, khó hiểu luôn luôn thúc giục con người khám phá. Vì vậy tình yêu trong Xuân Quỳnh là một niềm khát vọng vươn tới khôn cùng:

“Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”

Tâm hồn nhà thơ có lúc bâng khuâng, xao xuyến:

“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào trong yêu nhau”

Những câu hỏi rất vu vơ đã diễn tả rất chính xác tâm trạng của người đang yêu. Tác giả đã thể hiện rất tài tình, nắm bắt được một trạng thái tâm hồn, chân thực và điển hình cho tâm trạng của những người yêu nhau. Đó là một tâm trạng rất khó diễn đạt: một nỗi niềm bâng khuâng, xao xuyến rất nhẹ, rất mơ hồ trong trái tim. “Em cũng không biết nữa. Khi nào ta yêu nhau”. Lời tự bạch chân tình, vừa tự nhiên vừa bất ngờ. Lời thơ chuyển từ ý nói về thiên nhiên (sóng, gió) đến ý thổ lộ tình người khá bất ngờ mà vẫn rất tự nhiên.

Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh gắn liền với nỗi nhớ; niềm thương sâu sắc, cồn cào, mãnh liệt:

“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”

Sự tài tình của nhà thơ là đã tìm được một ẩn dụ rất khéo léo, phù hợp với tâm trạng, diễn tả chính xác nỗi nhớ cồn cào da diết. Đó là nỗi nhớ mênh mông trải rộng trong không gian, trải dài theo thời gian. Từ hình ảnh ẩn dụ (sóng), lời thơ chuyển mạch rất tự nhiên để bộc lộ tâm trạng con người:

Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức.

Thật là một tâm hồn sôi nổi, nồng nàn, một nỗi nhớ da diết, không một phút nào dừng, không một lúc nào nguôi. Khổ thơ với hai câu đứng độc lập trong toàn bài chính là một cách kết cấu đầy dụng ý các tác giả nhằm làm nổi bật tình yêu mãnh liệt của mình. Những cặp từ sóng đôi, tương ứng bên nhau: Sóng-bờ, ngày-đêm, trên-dưới, mơ - ngủ, em - anh, tạo một âm hưởng hài hòa, một nhịp điệu đong đưa như sóng. Nỗi nhớ trở thành một tình cảm thường trực trong tâm hồn nhà thơ.

“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương”

Chừng như nhà thơ có cảm tưởng không thể nào nói hết tâm tình của mình nên cứ láy đi láy lại điệp khúc: “Dẫu xuôi về... Dẫu ngược về…” như một sự khẳng định, một lời thề chung thủy, ghi lòng tạc dạ.

Tình yêu trong Sóng là một tình yêu mãnh liệt, là động lực thúc đẩy con người đủ sức vươn lên, vượt qua những trắc trở, những gian nguy:

“Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”

Tình yêu quả là một sức mạnh vô hình dám thách thức với tất cả mọi ngăn cách của cuộc đời, những bất hạnh của số phận. Ý thức được sự hữu hạn của đời người, của tuổi xuân, Xuân Quỳnh khao khát mãnh liệt của một tình yêu vĩnh hằng:

“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.”

“Làm sao được tan ra”, lời thơ chứa đựng một niềm ao ước cháy bỏng, da diết. Một khát vọng mãnh liệt thốt lên thành lời vừa đằm thắm vừa sôi nổi. Hình ảnh trong thơ đầy sáng tạo. Tình yêu được ví như biển lớn mênh mông. Tâm hồn xao động mãnh liệt thành trăm con sóng cảm xúc vỗ miên man, bất tận.

Những từ “biển lớn”, “ngàn năm” diễn tả những khái niệm không gian, thời gian rộng lớn, vô cùng đã thể hiện khát vọng vừa nồng nàn, thiết tha vừa cao cả, thiết tha. Sự chuyển hóa liên tục giữa hai hình tượng: “Sóng” và “em” làm cho mạch cảm xúc càng thêm trữ tình.

Tình yêu trong Sóng của Xuân Quỳnh khác với tình yêu trong Biển của Xuân Diệu. Xuân Diệu cũng dùng hình tượng sóng làm ẩn dụ để diễn tả tình yêu. Nhưng sóng – tình yêu trong thơ Xuân Diệu quá vồ vập “Đến tan cả đất trời. Anh mới thôi dào dạt”. Hoặc “Cũng có khi ào ạt, Như nghiến nát bờ em”. Ngược lại sống – tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh tuy cũng không kém phần sôi nổi, mãnh liệt nhưng vẫn đằm thắm, nhân hậu.

Xuân Quỳnh đã tìm được một cách nói riêng để bộc lộ tình yêu, những dung động của lòng mình với một giọng thơ kể lể, tâm tình vừa êm ái, nhẹ nhàng vừa thiết tha. Âm hưởng, nhịp điệu bài thơ ngân nga do sự phối âm, phối vần tài tình như những con sóng cứ nối nhau không dứt. Sự hiệp vần – cước vận và yêu vận xen kẽ nhau – tạo ra bài thơ giàu nhạc tình. (vần xen kẽ giữa các câu: lẽ – bể – thế – trẻ…, vần liền nhau: trẻ – bể, phương – dương, bờ – trở). Sự hiệp vần và phối thanh nhịp nhàng, hài hòa này nhằm diễn tả những cơn sóng của thiên nhiên và lòng người cứ trải dài triền miên, vô tận. Bài thơ vì thế có cả âm vang của sóng, gió thiên nhiên và sóng của tâm hồn. Bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh là một bài thơ hay, mãi mãi còn âm vang trong lòng người đọc.

Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh - Mẫu 4

Tình yêu là một đề tài quen thuộc của thi ca nhân loại. Mỗi thi nhân khi cầm bút, có lẽ không thể không viết những vần thơ tình đằm thắm của riêng chính con tim mình. Ta đã từng biết đến những vần thơ tình của Puskin, Xuân Diệu thì không thể không đắm mình trước giọng thơ đầy nữ tính của Xuân Quỳnh với bài thơ “Sóng” một thi phẩm tình yêu rất đặc sắc của thơ ca Việt Nam.

Trong khổ một, hình tượng “Sóng” được diễn tả bởi một loạt những từ ngữ tương phản, đối lập:

“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”

Đó là trạng thái thực của “sóng”- một hiện tượng tự nhiên phong phú, phức tạp, chứa đầy bí ẩn: khi biển lặng thì sóng êm đềm, dịu nhẹ; khi biển động thì sóng cuồn cuộn gầm gào. Nhưng quan hệ từ “và” được lặp lại giữa hai vế của hai câu thơ cho ta thấy những trạng thái đối ngược đó luôn tồn tại song hành, thống nhất, hòa hợp của hình tượng sóng.

Hai câu tiếp diễn tả tâm trạng của sóng luôn muốn từ sông tìm ra biển lớn:

“Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận biển”

Dường như sóng tự cảm nhận được những trạng thái phức tạp, những biến động khác thường của mình nên luôn khao khát, chủ động từ bỏ không gian nhỏ hẹp, chật chội của dòng sông để tìm ra biển cả bao la. Và có lẽ chỉ khi nào được hòa mình trong biển lớn, những con sóng mới hiểu rõ mình hơn.

Những trạng thái đó của sóng cũng chính là ẩn dụ về những trạng thái tâm lí phong phú, phức tạp, đầy biến động của nhân vật trữ tình em. Người con gái khi yêu khi thì sôi nổi, nồng nàn, lúc suy tư trầm lắng. Và cũng giống như sóng, trái tim người con gái khi yêu không chấp nhận sự tầm thường, nhỏ hẹp trong khoảng trời của cái tôi cá thể, luôn khao khát tìm đến một miền tình cảm lớn lao hơn, bao dung hơn đó chính là tình yêu. Đó cũng là một thái độ tích cực, thể hiện sự chủ động mạnh mẽ, dứt khoát trong cuộc hành trình dài rộng đi tìm tình yêu và hạnh phúc lứa đôi.

Từ những trạng thái cụ thể của sóng và em trong khổ thơ đầu, đến khổ thơ thứ hai, Xuân Quỳnh đã đi tới một nhận xét mang tính khái quát, vừa giàu suy tư, vừa chan chứa cảm xúc về quy luật muôn đời, trước hết là của thiên nhiên:

“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế”

Ngày xưa là quá khứ, ngày sau là tương lai. Hai từ vẫn thế khẳng định sự lặp lại, sự vĩnh hằng của những con sóng của tự nhiên muôn đời từ sông tìm ra biển lớn. Và đó cũng chính là quy luật muôn thuở của con người, của trái tim tuổi trẻ.

“Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”

Tình yêu vốn là tình cảm thiêng liêng, cao đẹp nhất, là khao khát muôn đời của nhân loại “Có ai sống được mà không yêu/ Không nhớ không thương một kẻ nào”. Nhưng trong trái tim tuổi trẻ, tình yêu bao giờ cũng nồng nàn, thiết tha, cháy bỏng.

Suy ngẫm về quy luật muôn thuở của thiên nhiên, của trái tim tuổi trẻ đó cũng chính là cách để Xuân Quỳnh giãi bày những khao khát mãnh liệt của trái tim mình- một trái tim luôn cồn cào, da diết yêu thương. Điều đáng nói, đáng trân trọng hơn cả là niềm khao khát ấy đã được chị bộc bạch một cách chân thành, thẳng thắn, không e dè, giấu diếm.

Hai khổ thơ tiếp là những khao khát trong sóng và em với nhu cầu lí giải tình yêu.

“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”

Sau khi tình yêu đến người ta thường có nhu cầu tìm tòi, lý giải và khám phá. Đó là một tâm lý tự nhiên và tất yếu. Bởi trái tim của con người với tình yêu bí ẩn và không dễ dàng nắm bắt. Sự khám phá đó không chỉ là một nhu cầu của tâm lý mà còn là hành trình tìm đến sự hòa hợp của hai tâm hồn. Đó là biểu hiện của một tình yêu đích thực và chân chính.

Ở khổ thơ này, nhân vật trữ tình em có điều kiện lên tiếng trực tiếp. Người con gái đang đối diện với đại dương bao la vô tận, trước biển lớn tình yêu. Điệp ngữ em nghĩ được lặp lại hai lần, gợi lên nhiều suy tư, trăn trở của em về sóng, về tình yêu đôi lứa.

Người con gái cất lên băn khoăn, những khao khát kiếm tìm của người con gái về cội nguồn của sóng cũng chính là cội nguồn của tình yêu lứa đôi. Nếu như:

“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?”

Câu câu hỏi đó vẫn còn để ngỏ. Tình yêu cũng vậy. Nó được bắt đầu từ khi nào, từ nơi đâu. Những câu hỏi đã từng làm tan chảy bao trái tim thi sĩ. Đố ai định nghĩa được tình yêu. Nhưng dường như vẫn chưa có câu trả lời nào thỏa đáng. Xuân Quỳnh cũng vậy. Khi chị đã thú nhận sự bất lực của lòng mình một cách chân thành, đầy ý nhị, duyên dáng và đáng yêu:

“Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”

Câu hỏi tình yêu trong trái tim em cũng giống như sóng biển luôn diệu kỳ và bí ẩn. Trái tim tình yêu cũng có những quy luật riêng của nó, nhiều khi không thể điều khiển tại bằng những lí trí thông thường. Nhưng chính điều đó càng chứng tỏ tình yêu trong tâm hồn người con gái rất đẹp và chân thành.

Sóng và em gắn với nỗi nhớ tình yêu thủy chung. Tình yêu được gắn liền với nỗi nhớ. Yêu thương sâu sắc bao nhiêu thì nỗi nhớ càng da diết mãnh liệt bấy nhiêu. Nhất là những người xa nhau thì nỗi nhớ càng nhân lên gấp bội phần. Và đến cả những vần thơ tài hoa trí tuệ của Chế Lan Viên trong văn học hiện đại:

“Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét”

Xuân Quỳnh cũng có cách giải bài nỗi nhớ tình yêu của riêng mình mà trước hết là qua hiện tượng sóng:

“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước”

Trạng thái của sóng được gợi lên qua bao nhiêu tầng bậc không gian. Con sóng dưới lòng sâu là con sóng âm thầm mãnh liệt. Con sóng trên mặt nước thì luôn sôi nổi ồn ào. Vì thế mà đại dương bao la vô tận không bao giờ bình lặng. Những con sóng luôn cồn cào, trăn trở trong lòng biển cả. Xuân Quỳnh đã phát hiện ra một lí do giản dị đến bất ngờ:

“Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”

Chính vì nhớ bờ mà mà con sóng đã cồn cào trong mọi thời gian và không gian. Soi chiếu với nhân vật trữ tình em, Xuân Quỳnh đã bộc lộ nỗi nhớ với anh chân thành cảm động

“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”

Cũng cồn cào da diết là nỗi nhớ bờ của sóng nhưng nỗi nhớ anh của em còn mãnh liệt, cháy bỏng hơn nhiều. Bởi sóng chỉ nhớ mà trong cõi thực còn em nhớ anh trong cả cõi mộng. Chứng tỏ hình ảnh của anh luôn khắc sâu trong tâm trí. Nỗi nhớ anh luôn trong cõi lòng cho nên nỗi nhớ ấy không chỉ diễn ra trong khi tỉnh mà còn theo vào trong cả giấc chiêm bao. Và phải chăng chỉ có con tim yêu hết mình, nồng nàn tha thiết thì nỗi nhớ mới ngự trị cả không gian thời gian, cả ý thức lẫn tiềm thức, cả cõi thực và cõi mơ.

Không chỉ giãi bày nỗi nhớ, nhân vật trữ tình em còn khẳng định tình yêu thủy chung, son sắt:

“Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam”

Các cụm từ phương bắc, phương nam cùng với cách kết hợp từ chỉ hướng xuôi, ngược trái với quy luật diễn tả thông thường là xuôi nam ngược bắc đã gợi ra một không gian rộng lớn chứa đầy khó khăn cách trở. Đó còn là ẩn dụ về cuộc đời nhiều phương, nhiều ngã rẽ với những dự cảm về bao điều bất trắc có thể xảy ra. Nhưng với quan hệ từ dẫu được lập lại ở đầu hai câu thơ đã nhấn mạnh về ý nghĩa đối lập. khó khăn trở ngại của cuộc đời dường như trở nên vô nghĩa bởi:

“Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương”

Đó là lời tự bạch chân thành trong tâm hồn người con gái: dù cuộc đời có nhiều phương, nhiều ngã, trở ngại khó khăn nhưng lòng em dù ở bất cứ nơi nào cũng chỉ hướng về một phương duy nhất đó là phương anh. Với lời thơ giản dị, ngôn ngữ mộc mạc, âm điệu thơ mạnh, dứt khoát, Xuân Quỳnh đã khẳng định sự thủy chung vượt lên mọi thử thách khó khăn, dẫu cho bất biến của con người trước vạn biến của đời người.

Khổ thơ 7 soi chiếu với người phụ nữ trong thơ Xuân Quỳnh và càng thấy được sự tương đồng giữa sóng và em.

“Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”

Muôn vàn con sóng ngoài đại dương mênh mông luôn vượt qua mọi cách trở của không gian biển cả để tìm đến được với bờ đó là hiện thực và cũng trở thành huyền thoại trong truyền thuyết về tình yêu. Cũng chính là địa phương của niềm tin. Nhân vật trữ tình em càng thêm vững tin vào tình yêu thủy chung của mình, luôn vượt qua mọi trở ngại để đến được bến bờ hạnh phúc.

Hai khổ thơ kết à sóng và em với ước nguyện về tình yêu vĩnh hằng bất tử:

“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”

Khao khát mãnh liệt trong tình yêu và hạnh phúc nhưng khi trở về với thực tại, người phụ nữ không thoát khỏi trăn trở, lo âu:

“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua”

Xuân Quỳnh viết bài thơ này thì chị mới vừa tròn hai mươi lăm tuổi. Hạnh phúc và tương lai đang đón chờ ở phía trước. Nhưng là một tâm hồn yêu đời, khao khát tình yêu, chị rất nhạy cảm với thời gian. Cuộc đời con người dài thật nhưng đặt trong dòng chảy vô tận của thời gian thì quả là ngắn ngủi. Và trước không gian vũ trụ bao la vô cùng thì kiếp người trở nên nhỏ bé:

“Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”

Nhiều suy tư với sự đổ vỡ của tình yêu đã khiến Xuân Quỳnh luôn lo âu về sự hữu hạn của đời người trước sự vô hạn của thời gian và không gian. Cuộc sống con người không thể tồn tại mãi mãi. Cả anh và em lúc nào đó rồi cũng phải ra đi. Tình yêu hạnh phúc vì thế mà trở nên mong manh khó bền chặt. Vậy làm thế nào để tình yêu vượt qua mọi trở ngại, khó khăn thời gian không gian và hữu hạn của đời người khi người con gái ấy nguyện chân thành tha thiết:

“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ

Hai chữ tan ra không có nghĩa là sự mất đi mà chính là sự hóa thân để tồn tại. Người con gái ấy muốn hóa tâm hồn mình vào tình yêu mãnh liệt nồng nàn. Nếu như sóng của ông hoàng thơ tình Xuân Diệu là sự hưởng thụ thì trăm con sóng nhỏ của Xuân Quỳnh là khát khao được dâng hiến, sống hết mình, yêu trọn vẹn trong tình yêu. Hơn nữa, người con gái ấy còn khao khát hòa nhập tình yêu riêng mình với tình yêu lớn của cuộc đời:

Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”

Chỉ có như vậy tình yêu và hạnh phúc của chị sẽ tồn tại vĩnh hằng bất tử. Với kết cấu hình tượng độc đáo, đặc biệt là hình tượng sóng trên cơ sở khám phá tương đồng giữa sóng và em. Giọng điệu sôi nổi, nồng nàn, ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, tinh tế, giàu sắc thái biểu cảm. Bài thơ là lời tự bạch tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu, thể hiện niềm khao khát tình yêu mãnh liệt: một tình yêu thủy chung và luôn hướng tới bến bờ hạnh phúc, một tình yêu vĩnh hằng, bất tử vượt lên trên mọi khó khăn, trở ngại của cuộc đời hữu hạn, của đời người. Cái đáng quý nhất là tình yêu trong thơ của Xuân Quỳnh luôn hướng tới hòa nhập với tình yêu trong cuộc đời và tình yêu lớn của nhân loại.

Khát khao tình yêu luôn là niềm trăn trở trong tim mỗi người. Tình yêu mà người nữ nghệ sĩ ấy gửi tới chúng ta qua bản hòa ca Sóng thật chân thành, giản dị. Mấy ai trong tình yêu có thể đắm say, trọn vẹn và dâng hiến hết mình. Sẽ không ngoa khi nói những vần thơ Xuân Quỳnh ý nghĩa và tha thiết. Mỗi người độc giả hôm nay, bạn và tôi. Tất cả chúng ta đều chiêm nghiệm được cho mình một dòng chảy yêu ngọt ngào trong lời ca Sóng.

Mời các bạn tải file đầy đủ về tham khảo!