Giải thích tại sao ta nghe được các âm thanh xung quanh?

VnDoc xin giới thiệu bài Giải thích tại sao ta nghe được các âm thanh xung quanh? được chúng tôi sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Vật lý lớp 7. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Câu hỏi: Giải thích tại sao ta nghe được các âm thanh xung quanh

Trả lời:

Vì màng nhĩ bị tác động rung lên, làm chuyển động các xương thính giác ở tai giữa. Chuỗi xương này dao động và tác động lên ốc tai ở tai trong. Chất dịch trong ốc tai chuyển động, kích thích các tế bào lông cũng chuyển động và tạo ra các xung điện, truyền tới dây thần kinh thính giác và đưa lên não.

1. Cấu tạo của Tai

Tai ngoài

- Tai ngoài là bộ phận duy nhất chúng ta nhìn thấy được bằng mắt thường. Nó có nhiệm vụ thu, nhận âm thanh từ môi trường bên ngoài và dẫn truyền đến các cơ quan bên trong. Tai ngoài nhô ra ở hai bên đầu của mỗi người, bộ phận duy nhất nằm ngoài xương thái dương của hộp sọ. Tai người có 2 phần chính, gồm vành tai và ống tai ngoài. Âm thanh sẽ đi từ vành tai tới màng nhĩ.

- Vành tai (loa tai) có chứa các lớp sụn được da phủ bên ngoài và một số ít mạch máu được mỡ bảo vệ. Trên vành tai, chúng ta thấy nhiều đường cong, xoắn ốc nhằm hứng âm thanh từ mọi phía đến ống tai

- Ống tai có hình dạng ống, hơi cong như chữ “S”, được nối từ vành tai tới màng nhĩ. Ở phía ngoài của ống tai chứa các tuyến chất nhờn thường tạo ra ráy tai và những sợi lông nhỏ chuyển động nhẹ nhàng xung quanh để đẩy ráy tai khô, da bong ra cửa tai. Từ đó, ống tai được làm sạch một cách tự nhiên.

- Đối với người trưởng thành, ống tai có xu hướng hướng lên trên, hơi nghiêng về phía trước và càng hướng xuống khi càng gần màng nhĩ.

Tai giữa

- Cấu tạo tai giữa bao gồm màng nhĩ, hòm nhĩ, vòi nhĩ và các xương con bao gồm xương búa, xương đe, và xương bàn đạp.

+ Màng nhĩ: là một màng mỏng hình bầu dục, hơi lõm ở giữa, nằm hơi nghiêng ra sau, ngăn cách hoàn toàn ống tai ngoài và tai giữa. Màng nhĩ bình thường có màu trong mờ, trắng sáng hay hơi xám. Thường, chúng ta có thể nhìn xuyên qua màng nhĩ.

+ Hòm nhĩ: là một hốc xương gồ ghề nằm trong xương thái dương. Phía trước thông mũi họng, phía sau thông với xoang chũm, bên trong thông với tai trong.

- Trong hòm nhĩ có các chuỗi xương thính giác bao gồm xương búa, xương đe, và xương bàn đạp. Ba xương này có nhiệm vụ dẫn truyền xung động âm thanh từ màng nhĩ vào tai trong.

+ Vòi nhĩ (vòi Eustache): có cấu tạo 1/3 phía trên bởi xương, ⅔ phía dưới bởi sụn. Bình thường vòi nhĩ đóng kín, chỉ mở ra khi nuốt hoặc ngáp để cân bằng áp suất trong hòm nhĩ. Tác dụng của vòi nhĩ là làm cân bằng áp lực của hòm tai với tai ngoài.

Tai trong

- Cấu tạo tai trong bao gồm:

+ Ốc tai: có hình dạng là một ống xương xoắn hai vòng rưỡi quay trụ ốc, bên trong trụ ốc có hạch thần kinh ốc tai. Trong ốc tai có chứa nhiều chất dịch. Khi chuỗi xương con đưa âm thanh đến cửa sổ bầu dục, chất dịch này bắt đầu chuyển động, kích thích các tế bào lông trong ốc tai gửi các xung điện thông qua các dây thần kinh thính giác đến não bộ, nơi mà ta nhận biết được âm thanh.

+ Tiền đình: là khoang hình bầu dục, ở giữa phình rộng là nơi chứa túi nhỏ và túi bầu dục của tai trong màng. Phía sau tiền đình thông với 3 khoang của ống bán khuyên theo ba chiều ngang, trên, sau.

+ Các ống bán khuyên: Mỗi tai có 3 ống bán khuyên: bên, trước và sau, nằm thẳng góc với nhau. Các ống đều thông hai đầu với tiền đình và có tác dụng giữ thăng bằng, nhận biết ra sự di chuyển và mức độ thăng bằng.

2. Chức năng của Tai

- Tai người có hai chức năng quan trọng:

+ Chức năng đầu tiên và được biết nhiều nhất là khả năng nghe. Khả năng nghe hoạt động chủ yếu dựa vào hệ thống thính giác gồm 3 phần: Tai ngoài, tai giữa và tai trong.

+ Chức năng thứ 2 của tai là giữ thăng bằng cho cơ thể. Khi chúng ta thay đổi chuyển động trong không gian, hệ thống tiền đình ảnh hưởng tới sự chuyển động của mắt và vị trí cơ thể (vì chúng ta chuyển động trong không gian).

3. Cơ chế nghe của tai

- Cơ chế truyền âm thanh của tai lên não bộ được hiểu đơn giản như sau:

+ Âm thanh được tiếp nhận bởi vành tai, sau đó đi vào trong ống tai có hình phễu và đập vào màng nhĩ, làm nó rung lên.

+ Tiếp theo, âm thanh được màng nhĩ chuyển đổi thành các rung động truyền tới chuỗi xương con ở phần tai giữa. Chuỗi xương con này chuyển động, tạo áp lực lên ốc tai.

+ Bên trong ốc tai có chứa các chất dịch sẽ kích thích các tế bào lông làm chuyển động và tạo ra các xung điện. Đối với từng tế bào lông ở những vị trí khác nhau sẽ chịu trách nhiệm cho âm thanh ở các khu vực tần số khác nhau.

+ Cuối cùng âm thanh được truyền tới dây thần kinh thính giác và đưa lên não xử lý.

4. Phương thức bảo vệ thính lực

- Tiếng ồn lớn làm sẽ làm tổn thương các tế bào lông tinh vi ở tai trong, gây ra điếc thần kinh giác quan và thường bị ù tai. Do vậy bạn cần bảo vệ đôi tai để tránh bị suy giảm thính lực hoặc ngăn việc mất thính lực trở nên tồi tệ hơn.

- Một số phương thức để bảo vệ khả năng nghe của tai:

+ Hạn chế thời gian tiếp xúc với những hoạt động có tiếng ồn lớn.

+ Mang đồ bảo vệ tai như nút hoặc chụp tai làm từ silicon hoặc miếng xốp để chặn tiếng ồn

+ Chú ý nghe nhạc ở mức âm thanh vừa phải. Thực hành nguyên tắc 60/60 khi sử dụng tai nghe: 60% âm lượng với thời gian 60 phút/1 ngày là thời lượng nghe an toàn.

+ Khi mua sắm, hãy lựa chọn các sản phẩm ít ồn hơn (cường độ tiếng ồn thấp)

+ Tránh các loại thuốc có thể gây ngộ độc tai. Để chắc chắn, hãy hỏi các bác sĩ của bạn về những tác hại có thể có đối với sức nghe của bạn.

----------------------------------------------

Như vậy VnDoc đã giới thiệu các bạn tài liệu Giải thích tại sao ta nghe được các âm thanh xung quanh? Mời các bạn tham khảo thêm tài liệu: Vật Lý lớp 7, Giải bài tập môn Vật lý lớp 7, Giải vở bài tập Vật Lý 7, Tài liệu học tập lớp 7, ngoài ra các bạn học sinh có thể tham khảo thêm đề học kì 1 lớp 7 và đề thi học kì 2 lớp 7 mới nhất được cập nhật.