Giáo án Giáo dục công dân lớp 10 bài 9: Con người là chủ thể của lịch sử là mục tiêu phát triển của xã hội (tiết 1)

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: Giáo viên tổ chức cho HS thảo luận nhóm (4 nhóm). Giáo viên giao câu hỏi cho 4 nhóm.

Nhóm 1

Người tối cổ và người tinh khôn đã chế tạo ra những loại công cụ nào ? chúng có đặc điểm gì khác nhau?

Nhóm 2

Công cụ lao động đó có liên quan như thế nào với việc chuyển hoá vượn cổ thành người?

Nhóm 3

Việc chế tạo ra công cụ lao động của con người có ý nghĩa gì?

Nhóm 4

Từ khi xã hội loài người hình thành đến nay đã và đang trải qua mấy giai đoạn phát triển?

- Học sinh

+ Các nhóm thảo luận.

+ Cử đại diện nhóm trình bày

+ Cả lớp nhận xét trao đổi

- GV nhận xét, bổ sung ý kiến

- GV kết luận chuyển ý.

Lịch sử loài người được hình thành từ khi con người biết chế tạo công cụ sản xuất. Nhờ biết chế tạo và sử dụng công cụ sản xuất con người đã tự tách mình ra khỏi thế giới động vật chuyển sang thế giới loài người và lịch sử xã hội bắt đầu từ đó.

Hoạt động 2: Giáo viên sử dụng phương pháp giảng giải, phát vấn, nêu vấn đề, đàm thoại để học sinh chủ động tìm ra nội dung kiến thức bằng cách đưa ra các câu hỏi theo sự lô gíc.

? Theo em vì sao con người phải tạo ra của cải vật chất?

? Vì sao sản xuất ra của cải vật chất là đặc trưng riêng có của con người?

? Theo em vì sao hoạt động lao động của con người là hoạt động có mục đích và sáng tạo?

? Những cái gì là đề tài sáng tác vô tận của con người?

? Theo em tại sao con người là chủ thể của các giá trị tinh thần?

Hoạt động 3: Giáo viên sử dụng phương pháp thảo luận theo lớp để học sinh chủ động tìm ra nội dung kiến thức. Giáo viên đưa ra các câu hỏi để học sinh tìm hiểu.

? Vì sao con người là động lực của các cuộc cách mạng xã hội? Vậy ai là chủ thể của các cuộc cách mạng xã hội?

? Cách mạng xã hội thay thế quan hệ sản xuất đã lỗi thời bằng quan hệ sản xuất như thế nào?

Cách mạng xã hội thay thế quan hệ sản xuất đã lỗi thời bằng quan hệ sản xuất mới tiến bộ hơn. Khi quan hệ sản xuất mới ra đời kéo theo sự xuất hiện của phương thức sản xuất mới.

? Lịch sử xã hội từ công xã nguyên thuỷ đến nay đã và đang thay thế mấy phương thức sản xuất?

- Giáo viên:

+ Liệt kê các ý kiến

+ Nhận xét và bổ sung (nếu có) các ý kiến

Kết luận: Lịch sử phát triển của xã hội khác với lịch sử phát triển của tự nhiên. Sự phát triển của tự nhiên diễn ra một cách tự động, còn lịch sử phát triển của xã hội là lịch sử của con người hoạt động theo mục đích của mình.

1. Con người là chủ thể của lịch sử.

a. Con người sáng tạo ra lịch sử của chính mình.

- Việc chế tạo ra công cụ lao động giúp cho lịch sử xã hội loài người hình thành và phát triển.

- Việc chế tạo ra công cụ lao động giúp con người tự sáng tạo ra lịch sử của mình.

- Từ công xã nguyên thủy -> Chiếm hữu nô lệ -> xã hội phong kiến -> TBCN -> XHCN.

b. Con người là chủ thể sáng tạo ra giá trị vật chất và giá trị tinh thần.

* Con người là chủ thể sáng tạo ra giá trị vật chất

- Để tồn tại và phát triển con người phải LĐ sản xuất tạo ra của cải vật chất để nuôi sống mình và xã hội.

- Sản xuất ra của cải vật chất là đặc trưng riêng có ở con người.

- Là kết quả lao động có mục đích và sáng tạo của con người.

Ví dụ:

+ Con người sản xuất ra cái ăn, mặc, ở...

+ Con người sản xuất ra phương tiện sinh hoạt, tư liệu sản xuất.

* Con người là chủ thể sáng tạo ra giá trị vật chất và giá trị tinh thần.

- Đời sống sinh hoạt hàng ngày, kinh nghiệm trong lao động, đấu tranh, của con người là đề tài vô tận cho các phát minh khoa học và sáng tác nghệ thuật.

- Con người là tác giả của các công trình khoa học, tác phẩm văn học, nghệ thuật.

c. Con người là động lực của các cuộc cách mạng xã hội.

- Nhu cầu về một cuộc sống tốt đẹp hơn là động lực thúc đẩy con người không ngừng đấu tranh để cải tại xã hội.

- Mọi sự biến đổi của xã hội, mọi cuộc cách mạng xã hội đều do con người tạo ra.

- PTSX CXNT đến PTSX CHNL đến PTSX PK đến PTSX TBCN đến PTSX XHCN

Ví dụ:

+ Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp nô lệ xóa bỏ quan hệ sản xuất chế độ chiếm hữu nô lệ.

+ Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân xóa bỏ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.