Giáo án Ngữ văn 9 bài: Tổng kết văn bản nhật dụng

HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG

* Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm về văn bản nhật dụng:

?Nhận xét về khái niệm văn bản nhật dụng?

?Thế nào là tính cập nhật của văn bản nhật dụng?

?Vì sao nói “Khái niệm văn bản nhật dụng không phải là khái niệm thể loại , cũng không chỉ kiểu văn bản”?

?Tính chất văn của văn bản nhật dụng là gì?

- HS tình bày, nhận xét.

- GV tổng kết

* Hoạt động 2: Hệ thống hoá các đề tài, chủ đề các VB nhật dụng

?Thống kê nội dung các tác phẩm văn bản nhật dụng đã học ở lớp 6?

?Ở lớp 7, văn bản nhật dụng có những nội dung gì?

- HS tình bày, nhận xét.

- GV tổng kết

?Ở lớp 8 các văn bản nhật dụng đề cập tới những nội dung gì?

?Em có nhận xét gì về các văn bản nhật dụng đã học ở lớp 9?

(Các vấn đề nâng cao hơn)

- HS trình bày, nhận xét.

- GV tổng kết

Giáo viên + Học sinh nhắc lại một số nội dung chính của 1 số văn bản nhật dụng đã học.

I. Khái niệm văn bản nhật dụng:

“Khái niệm văn bản nhật dụng không phải là khái niệm thể loại ,cũng không chỉ kiểu văn bản .Nó chỉ đề cập tới chức năng, đề tài là tính cập nhật của nội dung văn bản”

1. Tính cập nhật

Là điểm mấu chốt nói lên ý nghĩa của việc học văn bản nhật dụng, tạo điều kiện tích cực để thực hiện nguyên tắc giúp học sinh hòa nhập với xã hội.

2. Khái niệm:

”Khái niệm văn bản nhật dụng không phải là khái niệm thể loại, cũng không chỉ hiểu văn bản”…

- >Văn bản nhật dụng có thể sử dụng mọi thể loại , mọi kiểu văn bản .

3. Văn bản nhật dụng là một bộ phận của môn Ngữ văn.

-> Thế mạnh riêng trong việc giúp học sinh thâm nhập thực tế cuộc sống.

II. Hệ thống hóa các đề tài, chủ đề các văn bản nhật dụng trong toàn cấp.

1. Lớp 6: là những bài viết về:

+Di tích lịch sử (Cầu Long Biên – Chứng nhân lịch sử)

+Danh lam thắng cảnh (Động Phong Nha)

+Quan hệ giữa thiên nhiên và con người (Bức thư của thủ lĩnh da đỏ)

2. Lớp 7:

+Giáo dục vai trò của trường học và người phụ nữ (Cổng trường mở ra, Mẹ tôi, Cuộc chia tay của những con búp bê).

+ Văn hóa: (Ca Huế trên sông Hương).

3. Lớp 8:

+Môi trường (Thông tin về ngày trái đất năm 2000).

+Tệ nạn ma túy, thuốc lá (Ôn dịch thuốc lá).

+Dân số và tương lai loài người (Bài toán dân số).

4. Lớp 9.

+Quyền sống của con người (Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em).

+ Bảo vệ hòa bình, chống chiến tranh (Đấu tranh cho một thế giới hòa bình).

+Hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc (Phong cách Hồ Chí Minh).

Tiết 2

* Hoạt động 1: Tìm hiểu về hình thức VBND

?Xác định hình thức văn bản nhật dụng?

Giáo viên: Giống như các văn bản tác phẩm văn học thông thường chỉ dùng 1 phương thức biểu đạt mà kết hợp nhiều phương thức để tăng sức thuyết phục.

?Tìm yếu tố biểu cảm và phân tích tác dụng của nó trong “ôn dịch, thuốc lá”?

?Hãy chứng minh 2 văn bản có cách đặt đề mục giống nhau (Cầu Long Biên– Chứng nhân lịch sử; Ôn dịch, thuốc lá) lại dùng 2 phương thức biểu đạt khác nhau?

- HS tình bày, nhận xét.

- GV tổng kết

* Hoạt động 2: Tìm hiểu phương pháp VBND

?Nêu một số phương pháp học văn bản nhật dụng?

?Lấy ví dụ chứng minh nội dung văn bản nhật dụng có liên quan đén khá nhiều môn học khác và ngược lại?

(Ví dụ: Môi trường – lớp 6 - 8 được đề cập ở môn Địa, Sinh)

- HS tình bày, nhận xét.

- GV tổng kết

- GV: kết luận nội dung theo ghi nhớ SGK.

- HS đọc ghi nhớ

III. Hình thức văn bản nhật dụng;

1. Về hình thức:

- Hình thức đa dạng: Tác phẩm văn chương, thư, bút kí hồi kí, thông báo, công bố, xã luận..

2. Yếu tố biểu cảm:

Trong bài “Ôn dịch thuốc lá“ không chỉ thể hiện ở những câu như “Nghĩ đến mà kinh“ mà còn ở cách dùng d ấu câu tu từ ở các đề mục văn bản Những yếu tố đó có tác dụng làm cho người đọc hiểu hơn những tác hại khôn lường do khói thuốc gây ra.

VB1: Biểu cảm.

VB2: Thuyết minh

IV. Phương pháp học văn bản nhật dụng

1. Bên cạnh việc đọc các chú thích về nghĩa của từ ,cần lưu ý đặc biệt đến loại chú thích về các sự kiện có liên quan.

2. Phải liên hệ được với bản thân, cộng đồng.

3. Cần có quan điểm, kiến giải riêng, đề xuất giải pháp.

4. Vận dụng các môn học khác.

5. Khi phân tích nội dung cần căn cứ vào những đặc điểm hình thức của văn bản và phương thức biểu đạt.