Giáo án Vật lý 10 bài 3: Chuyển động thẳng biến đổi đều

Khi xét chuyển động thẳng đều, nếu biết được vận tốc tại một điểm thì ta sẽ biết được vận tốc trên cả đoạn đường, do đó dù ở bất kỳ vị trí nào ta cũng biết xe đi nhanh hay chậm.

Tuy nhiên trong nhiều trường hợp, chuyển động thẳng nhưng không đều (VD: bánh xe lăn trên mặt phẳng nghiêng). Vậy làm thế nào để biết chuyển động đó là chuyển động gì? vận tốc ở mỗi thời điểm xác định là bào nhiêu? Giá trị đó cho ta biết điều gì?

- Muốn vậy ta phải dùng khái niệm vận tốc tức thời? Vậy vận tốc tức thời là gì?

- Một vật đang chuyển động thẳng không đều, muốn biết tại điểm M nào đó xe đang chuyển động nhanh hay chậm thì ta phải làm gì?

- Tại sao phải xét quãng đường vật đi trong khoảng thời gian rất ngắn? Có thể áp dụng công thức nào để tính vận tốc?

- Vận tốc tức thời được tính bằng công thức nào? Ý nghĩa của nó?

- Vận tốc tức thời có phụ thuộc vào việc chọn chiều dương của hệ toạ độ hay không?

- Các em hoàn thành C1

+ Gợi ý: chúng ta có thể tìm quãng đường xe đi được trong 1h.

- Các em đọc mục 2 SGK rồi cho biết tại sao nói vận tốc tức thời là một đại lượng vectơ?

- Ghi nhận khái niệm vectơ vận tốc tức thời.

- Các em hoàn thành C2.

- Chúng ta đã nghiên cứu các đặc điểm về chuyển động thẳng đều. Trong thực tế thì hầu hết các chuyển động là chuyển động biến đổi, nghĩa là chuyển động đó có vận tốc luôn biến đổi.

Chúng ta có thể biết được điều này bằng cách đo vận tốc tức thời ở các thời điểm khác nhau trên quỹ đạo chuyển động.

Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập.

- Chú ý lắng nghe, suy nghĩ

Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm vận tốc tức thời. Chuyển động thẳng biến đổi đều

- Nghiên cứu SGK để trả lời:

+ Trong khoảng thời gian rất ngắn, kể từ lúc ở M, xe dời được một đoạn đường là bao nhiêu.

- Như thế để vận tốc thay đổi không đáng kể, có thể dùng công thức tính vận tốc trong chuyển động thẳng đều.

(1) gọi là độ lớn của vận tốc tức thời của vật tại một điểm.

+ Cho ta biết tại điểm đó vật chuyển động nhanh hay chậm.

- Có phụ thuộc

- Cá nhân hoàn thành C1

- Hs đọc SGK rồi trả lời câu hỏi của gv.

- Cá nhân hs làm C2.

- Nghiên cứu SGK để trả lời các câu hỏi của gv.

I. Vận tốc tức thời. Chuyển động thẳng biến đổi đều

1. Độ lớn của vận tốc tức thời

(1) gọi là độ lớn của vận tốc tức thời của vật tại một điểm.

+ Cho ta biết tại điểm đó vật chuyển động nhanh hay chậm.

2. Vectơ vận tốc tức thời

Vectơ vận tốc tức thời của 1 vật tại một điểm là một vectơ có gốc tại vật chuyển động, có hướng của chuyển động và có độ dại tỉ lệ với độ lớn của VTTT theo một tỉ xích nào đó.

3. Chuyển động thẳng biến đổi đều

- Trong chuyển động thẳng biến đổi đều, độ lớn của vận tốc tức thời hoặc tăng đều, hoặc giảm đều theo thời gian.

- Chuyển động có độ lớn của vận tốc tức thời tăng đều theo thời gian gọi là chuyển động thẳng nhanh dần đều.

- Chuyển động có độ lớn của vận tốc tức thời giảm đều theo thời gian gọi là chuyển động thẳng chậm dần đều.

* Chú ý: Khi nói vận tốc của vật tại vị trí hoặc thời điểm nào đó, ta hiểu là vận tốc tức thời.