Giáo án Sinh học lớp 11 bài 31: Tập tính của động vật (tiếp)

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung ghi bảng

* Hoạt động 1: Một số hình thức học tập ở động vật.

TT1: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi

+ Ở động vật có những hình thức học tập nào?

TT2: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

* Hoạt động 2: Tìm hiểu Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật

TT1: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, trả lời câu hỏi

+ Hãy nêu một số tập tính kiếm ăn, săn mồi ở động vật?

+ Em hãy cho biết: Động vật rình mồi, vồ mồi, rượt đuổi mồi, giết con mồi… như thế nào?.

TT2: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

TT4: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, trả lời câu hỏi

+ Động vật bảo vệ lãnh thổ (cách đe dọa, tấn công, đánh dấu lãnh thổ…) như thế nào? Phân tích ý nghĩa của tập tính bảo vệ lãnh thổ (có ý nghĩa gì đối với đời sống động vật).

TT5: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT6: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

TT7: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, trả lời câu hỏi

+ Hãy nêu một số tập tính liên quan đến sinh sản ở động vật? Động vật ve vãn, dành con cái, giao hoan, làm tổ, ấp trứng, chăm sóc con non… như thế nào?

+ Tại sao chim và cá di cư? Khi di cư chúng định hướng bằng cách nào?

+ Cho các ví dụ về tập tính kiếm ăn, bảo vệ lãnh thổ, sinh sản, di cư và tập tính xã hội ở các loài động vật khác nhau.

TT8: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT9: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

* Hoạt động 3: Tìm hiểu Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất.

TT1: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, trả lời câu hỏi

+ Cho một số ví dụ về ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất (giải trí, săn bắn, bảo về mùa màng..)

+ Cho vài ví dụ về tập tính học được chỉ có ở người

TT2: HS nghiên cứu SGK, quan sát hình thảo luận trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

IV. Một số hình thức học tập ở động vật.

- Quen nhờn

- In vết

- Điều kiện hóa: gồm điều kiện hóa hành động, điều kiện hóa đáp ứng

- Học ngầm

- Học khôn

V. Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật.

1. Tập tính kiếm ăn

- Tác nhân kích thích: Hình ảnh, âm thanh, mùi phát ra từ con mồi.

- Chủ yếu là tập tính học được. Động vật có hệ thần kinh càng phát triển thì tập tính càng phức tạp.

2. Tập tính bảo vệ lãnh thổ

- Dùng chất tiết, phân hay nước tiểu đánh dấu lãnh thổ. Chiến đấu quyết liệt khi có đối tượng xâm nhập.

- Bảo vệ nguồn thức ăn, nơi ở và sinh sản

3. Tập tính sinh sản.

- Tác nhân kích thích: Môi trường ngoài (thời tiết, âm thanh, ánh sáng, hay mùi do con vật khác giới tiết ra..) và môi trường trong (hoocmôn sinh dục).

- Ve vãn, tranh giành con cái, giao phối, chăm sóc con non.

- Tạo ra thế hệ sau, duy trì sự tồn tại của loài.

4. Tập tính di cư

- Định hướng nhờ vị trí mặt trăng, mặt trời, các vì sao, địa hình, từ trường. Cá định hướng nhờ thành phần hóa học và hướng dòng chảy.

- Tránh điều kiện môi trường không thuận lợi.

5. Tập tính xã hội.

- Tập tính thứ bậc: Duy trì trật tự trong đàn, tăng cường truyền tính trạng tốt của con đầu đàn cho thế hệ sau.

- Tập tính vị tha: Giúp nhau kiếm ăn, tự vệ. Duy trì sự tồn tại của cả đàn.

VI. Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất.

- Giải trí: Dạy hổ, voi, khỉ làm xiếc. Dạy cá heo lao qua vòng tròn trên mặt nước...

- Săn bắn: Dạy chó, chim ưng săn mồi...

- Bảo vệ mùa màng: Làm bù nhìn để đuổi chim chóc phá hoại mùa màng...

- Chăn nuôi: Nghe tiếng kẻng trâu bò nuôi trở về chuồng...

- An ninh quốc phòng: Sử dụng chó để phát hiện ma túy và thuốc nổ...

* Tập tính học được chỉ có ở người: Kiềm chế cảm xúc (tức giận), ăn ngủ đúng giờ, tuân thủ luật pháp và đạo đức xã hội…