Chuyên đề: Kinh nghiệm và phương pháp giải bài tập di truyền xác xuất, kiểu gen, giao tử

"Chuyên đề: Kinh nghiệm và phương pháp giải bài tập di truyền xác suất, kiểu gen, giao tử" đưa ra những kinh nghiệm trong việc dạy và làm các bài tập di truyền dạng tổ hợp, xác suất, các dạng bài tập dạng tổ hợp, xác suất. Tài liệu này bao gồm các ví dụ kèm lời giải, giúp các bạn có thể theo dõi dễ dàng. Mời các bạn cùng tham khảo.

PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP DI TRUYỀN XÁC SUẤT, KIỂU GEN, GIAO TỬ

THAM LUẬN CHUYÊN MÔN

Chuyên đề

KINH NGHIỆM & PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP DI TRUYỀN XÁC SUẤT, KIỂU GEN, GIAO TỬ

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

B. NỘI DUNG

I. BÀI TẬP DI TRUYỀN DẠNG TỔ HỢP - XÁC SUẤT

1. Các dạng bài tập tổ hợp - xác suất:

Bài tập về xác suất có thể phân biệt 2 dạng cơ bản:

- Dạng không liên quan đến số cách tổ hợp.

- Dạng có bản chất là số cách tổ hợp: đơn giản và phức tạp.

2. Một vài kinh nghiệm:

● Để giải nhanh dạng BT này, ngoài yêu cầu hiểu đúng bản chất sinh học của vấn đề cần có kiến thức toán học về xác suất, tổ hợp (Giải tích lớp 11).

● Với bài tập khó, phức tạp cần phân tích thật kỹ giả thiết để xác định được mối quan hệ giữa các yếu tố, tìm cách để biến một bài toán phức tạp thành các bài toán đơn giản nhất trong mối tương quan với nhau. Để làm được điều này nên bắt đầu từ những vấn đề đơn giản và gần gũi, sau đó xét đến những vấn đề phức tạp dần để cuối cùng có thể đi đến khái quát chung.

Nếu như mới bắt đầu làm quen với toán XS, Thầy cô yêu cầu HS tìm khả năng để 1 cặp vc sinh 3 người con trong đó có ít nhất 1 người con trai thì quả là rất khó cho các em.

Tuy nhiên vấn đề sẽ không còn phức tạp nếu ta đặt câu hỏi gợi ý từng bước.

Ví dụ: Tìm khả năng (XS) để một cặp vc:

- Sinh 2 người con gái?

- Sinh người con thứ nhất là trai và người con thứ hai là gái?

- Sinh 2 người con có cả trai và gái?

- Sinh người con thứ nhất là trai, người thứ hai là gái, người thứ ba là trai?

- Sinh 3 người con trong đó có 2 người con gái, 1 người con trai?

- Sinh 3 người con trong đó có ít nhất 1 người con trai ?

Giải quyết vấn đề trước là cơ sở để giải quyết vấn đề sau, khi ấy bài toán phức tạp trở thành đơn giản.

● Một trong những khó khăn thường là việc nhận dạng bài toán. Vì thế cần phân tích thật kỹ giả thiết để xác định yêu cầu của bài toán có liên quan đến tính số tổ hợp hay không?

- Một biến cố có 2 hoặc nhiều phần tử, nếu không xét đến sự thay đổi trật tự các phần tử thì số biến cố(sự kiện) là số tổ hợp.

Số tổ hợp chập k phần tử trong số n phần tử: C_n^k = n!/(n –k)! k!

Ví dụ: Xác suất sinh 1 trai, 1 gái.(XS 1trai x XS 1gái X C¹₂).

- Một biến có 2 hoặc nhiều phần tử theo một trật tự nhất định thì bài toán không liên quan đến số tổ hợp.

Ví dụ: Xác suất sinh đứa thứ nhất là trai, thứ hai là gái.(XS 1trai x XS 1gái ).

● Một số trường hợp, ta có thể tính nhanh bằng cách vận dụng tính chất 2 biến cố đối thay vì cộng xác suất(phải xét nhiều trường hợp) hoặc dùng tần số giao tử để tính thay vì phải xét nhiều phép lai.

Ví dụ 1: Alen A quy định hạt màu vàng trội hoàn toàn so với a quy định màu xanh. Cây Aa tự thụ, mỗi quả F₁ cho 5 hạt. XS để có được 1 quả ở F₁ có cả hạt vàng và xanh?

Thay vì cộng XS(1 vàng, 2 vàng, 3 vàng, 4 vàng) có thể tính nhanh bằng cách lấy:

1- xs(5 vàng+5 xanh).