Giải bài tập Ngữ văn lớp 6 bài 23: Đêm nay Bác không ngủ
Giải bài tập Ngữ văn bài 23: Đêm nay Bác không ngủ
Giải bài tập Ngữ văn lớp 6 bài 23: Đêm nay Bác không ngủ là tài liệu tham khảo hay được VnDoc.com sưu tầm, giúp các bạn thuận tiện hơn trong quá trình học bài và chuẩn bị cho bài học mới trên lớp. Mời các bạn tham khảo.
Đêm nay Bác không ngủ
I. Kiến thức cơ bản
• Tác giả. Minh Huệ tên khai sinh là Nguyễn Thái, sinh năm 1927, quê ở tỉnh Nghệ An, làm thơ từ thời kháng chiến chống thực dân Pháp.
• Xuất xứ. "Đêm nay Bác không ngủ” là bài thơ nổi tiếng nhất của ông. Bài thơ dựa trên sự kiện có thực: Trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta.
• Tác phẩm. Qua câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch, bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân, đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ.
Bài thơ sử dụng thể thơ năm chữ, có nhiều lần liền thích hợp với lối kể chuyện, kết hợp miêu tả, kể với biểu cảm, có nhiều chi tiết giản dị, chân thực và cảm động.
II. Hướng dẫn đọc hiểu văn bản
Câu 1. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” kể về một đêm không ngủ của Bác trên đường đi chiến dịch.
Người chiến sĩ trong một lần cùng Bác trên đường đi chiến dịch, trong đêm mưa giá lạnh chợt giật mình tỉnh giấc thấy tất cả mọi người đã ngủ say riêng một mình Bác vẫn ngồi lặng im bên bếp lửa, và đi dém chăn cho từng người. Anh băn khoăn không yên vì lo cho sức khoẻ của Bác, mời Bác đi ngủ nhưng Bác động viên người chiến sĩ cứ yên tâm ngủ ngon để ngày mai đi đánh giặc. Lần thứ hai, rồi lần thứ ba thức dậy anh hốt hoảng thấy Bác vẫn cứ ngồi thức, trầm tư trong im lặng. Gặng hỏi anh mới biết Bác ngồi lo cho đoàn dân công ngủ ngoài rừng trong mưa lạnh không có chăn chiếu, chỉ có lá cây. Cảm động vì tấm lòng và tình yêu thương bao la của Bác, anh đội viên đã cùng Bác thức suốt đêm trong lòng ngập tràn niềm cảm phục, xúc động.
Câu 2. Hình tượng Bác Hồ trong bài thơ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của ai? Tác dụng trong việc thể hiện tâm hồn của Bác và tấm lòng của anh bộ đội?
+ Hình tượng Bác Hồ trong bài thơ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của anh đội viên.
+ Tác dụng (hiệu quả nghệ thuật)
- Đối với việc thể hiện tâm hồn cao đẹp của Bác: Anh đội viên là tham gia chiến dịch cùng Bác, là người trực tiếp chứng kiến cảnh Bác không ngủ, chính vì vậy tạo cho lời kể tính chân thực, khách quan, giàu sức thuyết phục.
- Đối với việc thể hiện tấm lòng của anh bộ đội đối với lãnh tụ: Đó là sự sâu sắc, chân thành, tự nhân vật trực tiếp biểu lộ tấm lòng, tình cảm của mình.
Câu 3. Bài thơ kể lại hai lần anh đội viên thức dậy nhìn thấy Bác không ngủ, hãy so sánh tâm trạng và cảm nghĩ của anh đội viên đối với Bác qua hai lần đó?
* Lần thứ nhất
Hình ảnh Bác | Tâm trạng và cảm nghĩ của anh đội viên |
- Trời khuya mà Bác vẫn ngồi, Bác không ngủ - Người cha mái tóc bạc, đốt lửa cho anh nằm - Bác đi dép chăn, từng người từng người một, bóng Bác cao lồng lộng ấm hơn ngọn lửa hồng → Hành động dịu dàng mà rất lặng lẽ, Bác giống như một ông Tiên trong truyện cổ tích | - Vô cùng ngạc nhiên: Khuya rồi, trời lạnh lẽo, điều gì làm Bác không ngủ - Không ngủ khác với chưa ngủ. - Từ ngạc nhiên, tâm trạng của người lính chuyển sang vô cùng xúc động trước sự chăm sóc ân cần của Bác dành cho mình - Niềm xúc động đã biến thành nỗi thổn thức, khi nhận ra sự vĩ đại của Bác → sự quan tâm của Bác đối với tất cả mọi người - Băn khoăn lo lắng cho sức khỏe của Bác, người chèo lái con thuyền cách mạng |
* Lần thứ hai Hình ảnh của Bác
Hình ảnh của Bác | Tâm trạng và cảm nghĩ của anh đội viên |
- Bác vẫn ngồi đinh, chòm râu im phăng phắc -> dáng ngồi chất chứa cả một khối tâm tư nặng trĩu. - Bác thương đoàn dân công, đêm nay ngủ ngoài rừng. Rải lá cây làm chiếu. Manh áo phủ làm chăn → Một tình thương cao cả, mênh mông, sâu thẳm. | - Không còn bồn chồn nữa mà hốt hoảng giật mình – cái lo lắng đã đẩy đến cao trào - Sau đó là sự vội vàng cuống quýt, năn nỉ thiết tha: Bác ơi! mời Bác ngủ Mời Bác ngủ, Bác ơi! Vì lo cho sức khỏe của Bác, Bác không ngủ lấy sức đâu mà đi đánh giặc. - Đây là giây phút bừng sáng tâm tư người chiến sĩ, anh nhận ra được lí do cao cả của việc Bác không ngủ, cảm nhận được hạnh phúc sống bê Bác, và làm theo gương Bác: Anh đã thức luôn cùng Bác. |
Câu 4. Vì sao trong bài thơ không kể lần thứ hai, qua cảm nghĩ của anh đội viên, hình ảnh Bác, đã được khắc hoạ sâu đậm như thế nào?
* Bài thơ không nhắc đến lần thứ hai vì:
- Nếu nhắc đủ cả ba lần bài thơ sẽ quá dài, thiếu cô đọng.
- Nhắc hai lần dễ làm nổi bật sự khác biệt và sự tiến triển của sự việc.
* Hình ảnh của Bác qua bài thơ:
- Đó là người có tình yêu thương vô cùng sâu sắc rộng lớn.
- Bác vừa rất vĩ đại nhưng cũng rất gần gũi như một người cha trong gia đình .
- Những cử chỉ hành động rất giản dị ấm áp, làm rung động lòng người.
III. Hướng dẫn luyện tập
Câu 1. Đọc diễn cảm bài thơ.
Muốn đọc diễn cảm bài thơ, em cần lưu ý những điều sau đây:
- Thể hiện được tính chất tự sự và trữ tình của bài thơ.
- Thể hiện đúng cách ngắt nhịp 3/2 hoặc 2/3
Anh đội viên thức dậy (3/2)
Thấy trời khuya / lắm rồi (3/2)
Mà sao Bác vẫn ngồi (3/2)
Đêm nay / Bác không ngủ (2/3)
- Giọng của anh đội viên: Bồi hồi xúc động.
- Giọng của Bác ôn tồn, từ tốn.
Câu 2. Dựa theo bài thơ em hãy viết một bài văn ngắn bằng lời của người chiến sĩ.
Tôi là một người lính đã về hưu, trong suốt 40 năm ở quân ngũ có biết bao nhiêu kỉ niệm khó quên. Nhưng kỉ niệm sâu đậm nhất làm tôi nhớ mãi đó là lần tham gia chiến dịch Biên giới, tôi được vinh dự tham gia chiến dịch cùng Bác, vị lãnh tụ vô cùng kính yêu.
Đó là một ngày đông giá lạnh, sau một chặng đường hành quân vất vả, toàn đại đội cùng Bác dừng lại ở một ngôi làng hẻo lánh ở bìa rừng. Sau khi đã xong phần sinh hoạt buổi tối thường kì, mọi người lên giường ngủ thiếp ngay vì mệt và vì mưa lạnh. Tôi ngủ được một giấc dài bỗng giật mình tỉnh dậy, bởi vì đang lạnh bỗng dưng thấy ấm đến lạ. Ngay cạnh tôi là một bếp lửa đang cháy bập bùng chả trách mà tôi thấy ấm, nhưng lạ hơn tôi thấy Bác vẫn chưa ngủ, ngồi bên bếp lửa trầm tư nghĩ ngợi. Ánh lửa soi mái tóc bạc của người cha làm lòng tôi nôn nao, thương Bác đến vô cùng. Chưa hết ngạc nhiên tôi thấy Bác đứng dậy đi hết giường này, đến giường khác dém chăn cho từng người, từng người một rất nhẹ và khẽ, sợ mọi người thức giấc y như người mẹ chăm sóc cho những đứa con thân yêu của mình. Lúc đó tôi cảm thấy Bác thiêng liêng cao cả biết nhường nào, bóng Bác cao lồng lộng giữa đất trời, ấm hơn cả ngọn lửa hồng đang rực cháy.
Tôi đến bên Bác thì thầm:
Bác ơi! Khuya thế này rồi sao Bác lại chưa ngủ? Bác có lạnh lắm không ạ?
Mời các bạn tham khảo tài liệu liên quan
