Giáo án Sinh học 12 bài 16: Cấu trúc di truyền của quần thể

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức cơ bản

* Hoạt động 1: Tìm hiểu về các đặc trưng di truyền của quần thể.

GV đưa ra VD về quần thể. Yêu cầu HS phân tích mối quan hệ giữa những con mối, đặc điểm sinh sản của chúng. Khái niệm quần thể?

HS: Tái hiện lại kiến thức sinh học 10 để nêu được khái niệm và cho ví dụ.

GV: Vốn gen là gì?

- Thế nào là tần số alen?

- Thế nào là tấn số kiểu gen?

HS: Nghiên cứu thông tin SGk để trả lời.

GV: Nêu một bài tập thí dụ khác để học sinh xác định tần số các alen và tần số các kiểu gen trong quần thể.

HS: Vận dụng bài tập ví dụ SGK để trả lời.

GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn thiện kiến thức.

* Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu trúc di truyền của quần thể tự thụ phấn và quần thể giao phối gần.

GV: Yêu cầu học sinh trả lời lệnh SGK trang 69 mục II.1.

Xác định thành phần tỉ lệ các KG của quần thể qua các thế hệ tự thụ phấn?

HS: Lên bảng xác định tỉ lệ các loại KG.

Lớp nhận xét, GV chỉnh sửa hoàn thiện kiến thức.

+ P: Aa x Aa -> F₁: 1/4AA: 1/2Aa: 1/4aa

F₂: 3/8 AA: 1/4Aa: 3/8 aa -> F₃: 7/16AA:

1/8Aa: 7/16aa.

Nhận xét tần số của các alen và tần số các KG cây tự thụ phấn qua các thế hệ ?

GV: Ở thế hệ thứ n thì cấu trúc DT của quần thể là như thế nào?

AA= aa = 1- (1/2)ⁿ:2

Aa = (1/2)ⁿ. Khi n -> ∞ thì lim (1/2ⁿ) ->0

Lim [1- (1/2)ⁿ ] -> 1

GV: Quần thể giao phối gần là gì? Tại sao luật hôn nhân và gia đình lại cấm không cho người có họ hàng gần trong vòng 3 đời kết hôn với nhau?

HS: Nghiên cứu thông tin SGK để trả lời.

I. CÁC ĐẶC TRƯNG DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ

1. Khái niệm quần thể.

- Quần thể là một tập hợp các cá thể cùng loài, chung sống trong một khoảng không gian xác định, tồn tại qua thời gian nhất định, giao phối với nhau sinh ra thế hệ sau (quần thể giao phối).

- Ví dụ: Những con mối sống trong tổ mối ở góc vườn.

2. Tần số tương đối của các alen và kiểu gen.

- Mỗi quần thể được đặc trưng bằng một vốn gen nhất định.

- Vốn gen là toàn bộ các alen của tất cả các gen trong quần thể ở thời điểm nhất định.

- Vốn gen thể hiện qua tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể:

+ Tần số alen của 1 gen được tính bằng tỉ lệ giữa số alen đó trên tổng số alen của các loại alen khác nhau của gen đó trong quần thể tại một thời điểm xác định.

+ Tần số tương đối của một kiểu gen được xác định bằng tỉ số cá thể có kiểu gen đó trên tổng số cá thể trong quần thể.

- VD : SGK

II. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN.

1. Quần thể tự thụ phấn.

- Thành phần kiểu gen của quần thể tự thụ phấn thay đổi theo hướng giảm dần tấn số kiểu gen dị hợp tử và tăng dần tần số kiểu gen đồng hợp.

- Công thức tổng quát.

QT: xAA + yAa +zaa=1

Trong đó: x, y,z lần lượt là tần số của các kiểu gen: AA, Aa, aa.

Nếu quần thể trên tự thụ phấn qua n thế hệ thì:

- Tần số của alen AA: x + (y-y(1/2)ⁿ )/2

- Tần số của kiểu gen Aa: (½)ⁿ .y

-Tần số của kiểu gen aa: z + (y-y(1/2)ⁿ )/2

2. Quần thể giao phối gần:

- Ở các loài động vật, hiện tượng cá thể có cùng quan hệ huyết thống giao phối với nhau thì gọi là giao phối gần (giao phối cận huyết)

- Qua các thế hệ giao phối gần thì tần số kiểu gen dị hợp giảm dần và tần số kiểu gen đồng hợp tăng dần.