Hệ thống các kiểu đề nghị luận văn học thường gặp trong đề thi THPT Quốc gia 2017
Các kiểu đề nghị luận văn học thường gặp trong đề thi THPT Quốc gia 2017
Hệ thống các kiểu đề nghị luận văn học thường gặp trong đề thi THPT Quốc gia 2017 giúp các bạn nắm vững kiến thức về những kiểu đề thường gặp như: Nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích; nghị luận về ý kiến bàn luận về tác phẩm văn hoc; so sánh 2 tác phẩm văn học với nhau. Hy vọng rằng đây là sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em ôn thi đại học môn Văn hiệu quả.
14 mở bài kết bài ôn thi THPT Quốc gia môn Văn
I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG
1. Các kiểu đề nghị luận văn học thường gặp trong đề thi THPT Quốc gia
- Nghị luận về một tác phẩm/ đoạn trích (bài thơ, đoạn thơ, tác phẩm văn xuôi, đoạn trích văn xuôi)
- Nghị luận về ý kiến bàn về văn học (ý kiến bàn về văn học sử hoặc lí luận văn học; hai ý kiến bàn về văn học đồng hướng hoặc nghịch hướng)
- Kiểu bài so sánh
2. Cách làm các kiểu bài nghị luân văn học
2.1. Kiểu bài nghị luận về một tác phẩm/ trích đoạn (thơ, văn xuôi)
Đây là kiểu đề khá phổ biến, yêu cầu học sinh nghị luận về một tác phẩm/ đoạn trích cụ thể (có thể cho sẵn hoặc không cho sẵn văn bản/đoạn trích)
Chẳng hạn:
- Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp của đoạn thơ dưới đây:
Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.
(Trích Việt Bắc, Tố Hữu, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục, 2017, tr.111)
- Cảm nhận của anh/chị về cuộc đời, số phận và vẻ đẹp nhân cách của những người dân nghèo Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám qua đoạn văn bản sau đây:
- U đã về đấy!
cho đến .... Bà cụ nghẹn lời không nói được nữa, nước mắt cứ chảy xuống ròng ròng.
(Kim Lân, Vợ nhặt)
Với kiểu đề này, chúng ta có thể triển khai dàn ý theo hệ thống gợi ý dưới đây:
* Giới thiệu tác giả và vấn đề cần nghị luận (tác phẩm/ đoạn trích)
- Giới thiệu vị trí của tác giả trong nền văn học dân tộc.
- Giới thiệu vị trí của bài thơ trong sự nghiệp sáng tác của tác giả hoặc trong nền văn học dân tộc.
Lưu ý: Nếu tác phẩm/ đoạn trích có dung lượng vừa phải, học sinh có thể chép lại. Song nếu tác phẩm/ đoạn trích dài quá, thay vì chép lại tất cả, chúng ta có thể trích dẫn dòng thơ đầu tiên và cuối cùng.
Ví dụ:
- Tố Hữu là một trong những tác gia văn học của văn học Việt Nam hiện đại.
- Việt Bắc là một trong những thi phẩm xuất sắc nhất của đời thơ Tố Hữu.
- Đoạn thơ khắc họa khung cảnh thiên nhiên và con người Việt Bắc.
* Bàn về những giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm/ đoạn trích (thơ/ văn xuôi)
- Giới thiệu khái quát về tác phẩm/ đoạn trích (xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác, vị trí đoạn thơ trong bài thơ, bố cục, kết cấu hình tượng, mạch trữ tình...; cốt truyện, nhân vật, kết cấu, giọng điệu...)
Những thông tin này có thể sẽ giúp người đọc cảm nhận và thể hiện cảm nhận sâu sắc hơn về tác phẩm/ đoạn trích đó. Chẳng hạn, với trích đoạn Việt Bắc (Tố Hữu) trong SGK Ngữ văn 12, chúng ta cũng cần giới thiệu khái quát về hoàn cảnh ra đời của bài thơ cũng như bố cục và nét độc đáo trong kết cấu bài thơ này.
- Bàn về giá trị nghệ thuật và nội dung của tác phẩm/ đoạn trích
Học sinh có thể bàn về giá trị nghệ thuật và nội dung của tác phẩm/ đoạn trích theo những cách khác nhau, tùy vào yêu cầu cụ thể của mỗi câu hỏi mà học sinh sẽ triển khai bài viết theo bố cục thể loại, theo các ý, theo mạch trữ tình... Song, dù theo hướng nào, người viết cũng cần làm nổi bật được những nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của tác phẩm/ đoạn trích đó.
Ví dụ, ta có thể cảm nhận về vẻ đẹp của đoạn thơ trong tác phẩm Việt Bắc (Tố Hữu) theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần làm nổi bật các khía cạnh sau đây:
Về nghệ thuật: Đoạn thơ có một kết cấu độc đáo của một bộ tranh tứ bình với bốn mùa xuân - hạ - thu - đông, trong đó, ở mỗi cặp lục bát cứ một câu lục diễn tả nỗi nhớ cảnh thì ứng với nó lại là một câu bát diễn tả nỗi nhớ người; kết hợp hài hòa giữa gợi và tả; lựa chọn các hình ảnh đẹp, đặc trưng cho thiên nhiên và con người Việt Bắc...
Về nội dung: Vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Việt Bắc hiện lên trong nỗi nhớ da diết của người đi; nỗi nhớ, sự khắc ghi của người đi về đất và người Việt Bắc...
Hoặc khi phân tích hình tượng nhân vật bà cụ Tứ trong truyện ngắn Vợ nhặt của nhà văn Kim Lân, các bạn phải làm rõ được:
- Các đặc điểm nổi bật ở nhân vật: gia cảnh, tuổi tác, ngoại hình, phẩm chất (yêu thương con rất mực; nhân hậu, bao dung, vị tha; lạc quan...)...
- Nghệ thuật miêu tả, khắc họa nhân vật của Kim Lân: khắc họa qua ngoại hình, lời nói, cử chỉ, hành động, đặc biệt là qua dòng độc thoại nội tâm của nhân vật.
Mời các bạn tải file đầy đủ về tham khảo.
