Khái niệm về độc quyền và thông tin bất đối xứng

Khái niệm về độc quyền và thông tin bất đối xứng được VnDoc sưu tầm và tổng hợp nhằm giúp các bạn nắm bắt kiến thức lý thuyết môn Kinh tế công cộng để hoàn thành học phần của mình một cách hiệu quả.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Độc quyền

Các thị trường nói chung là thị trường cạnh tranh không hoàn hảo. Các doanh nghiệp trong trường hợp này ít nhiều là các tổ chức có quyền lực thị trường, do đó chúng có khả năng định giá vượt quá mức chi phí biên của đơn vị sản lượng cuối cùng. Khi đó, điều kiện đảm bảo hiệu quả Pareto bị vi phạm. Sản lượng thị trường không phải là sản lượng hiệu quả.

Ta hãy lấy trường hợp mà tổn thất hiệu quả thường bộc lộ rõ ràng nhất là trường hợp độc quyền làm ví dụ. Để tối đa hóa lợi nhuận, nhà độc quyền sẽ lựa chọn sản lượng sao cho tại đơn vị sản lượng cuối cùng, chi phí biên MC bằng doanh thu biên MR. Tuy nhiên, đường cầu đối diện với nhà độc quyền (trong trường hợp này đó cũng chính là đường cầu thị trường) là một đường dốc xuống. Do đó, mức giá P luôn luôn lớn hơn mức doanh thu biên ở mỗi điểm sản lượng. Vì vậy, tại mức sản lượng tối ưu, mức giá P mà doanh nghiệp độc quyền đặt phù hợp với đường cầu thị trường, sẽ lớn hơn chi phí biên MC tương ứng. Trong trường hợp này, sản lượng thị trường thấp hơn sản lượng hiệu quả và xã hội phải gánh chịu một tổn thất hiệu quả nhất định do độc quyền gây ra.

Trên đồ thị ở hình 1.4, sản lượng hiệu quả đối với xã hội là mức sản lượng q*, tương ứng với điểm cắt của đường chi phí biên MC với đường cầu thị trường D. Sản lượng tối đa hóa lợi nhuận đối với nhà độc quyền là q₁, tương ứng với giao điểm của đường chi phí biên MC và đường doanh thu biên MR. Vì MR nằm phía trong đường cầu, biểu thị MR thấp hơn P ở mỗi mức sản lượng dương, nên sản lượng q₁ nhỏ hơn sản lượng q*. Lượng tổn thất hiệu quả xã hội, tức lượng mất mát trong lợi ích ròng xã hội, được biểu thị bằng diện tích tam giác EFH.

Hình 1.4 Độc quyền và tổn thất hiệu quả

Để tối đa hóa lợi nhuận, nhà độc quyền lựa chọn sản lượng q₁ thấp hơn sản lượng hiệu quả q^*. Như vậy, độc quyền là một thất bại thị trường và Chính phủ có chức năng khắc phục thất bại thị trường liên quan tới độc quyền nhằm giảm bớt tổn thất phúc lợi xã hội.

Thông tin bất đối xứng

Như chúng ta đã biết, một trong những điều kiện để tồn tại thị trường cạnh tranh hoàn hảo là những người mua hay người bán phải có đủ thông tin về thị trường. Khi tham gia vào các giao dịch thị trường, họ phải có được những thông tin cần thiết về chất lượng hàng hóa, tính năng, tác dụng của nó, các điều kiện giao dịch hay mua bán, giá cả hàng hóa, những dịch vụ sau bán hàng kèm theo... Chỉ trong điều kiện đó, những người sản xuất hay tiêu dùng, người mua hay bán hàng hóa mới có khả năng ra quyết định chính xác, hiệu quả, phù hợp với tình hình thị trường.

Tuy nhiên, việc thu thập thông tin về thị trường không phải lúc nào cũng dễ dàng và không tốn kém. Sự khác biệt về thông tin giữa người sản xuất và người tiêu dùng là tình trạng phổ biến đối với khá nhiều hàng hóa, dịch vụ trong nền kinh tế. Tình trạng này được gọi là hiện tượng thông tin bất cân xứng, nghĩa là một bên nào đó trong quan hệ giao dịch có ít thông tin hơn bên kia về thứ hàng hóa được mua bán. Trong những trường hợp này, những người sản xuất hay tiêu dùng sẽ không đánh giá được chính xác chi phí và lợi ích liên quan đến hàng hóa mà họ tham gia trao đổi. Quyết định của họ, phù hợp với trạng thái thông tin mà họ có, sẽ trở nên không hiệu quả. Sản lượng cân bằng thị trường, vì thông tin sai lệch, trở nên hoặc cao hơn hoặc thấp hơn sản lượng hiệu quả. Như vậy, thông tin bất đối xứng là một thất bại thị trường, và Chính phủ có chức năng khắc phục thất bại thị trường liên quan tới thông tin bất đối xứng nhằm giảm bớt tổn thất phúc lợi xã hội.

---------------------------------------

Chúng tôi đã giới thiệu nội dung bài Khái niệm về độc quyền và thông tin bất đối xứng về các giao dịch thị trường, họ phải có được những thông tin cần thiết về chất lượng hàng hóa, tính năng, tác dụng của nó, các điều kiện giao dịch hay mua bán, giá cả hàng hóa, những dịch vụ sau bán hàng kèm theo....

Trên đây, VnDoc đã giới thiệu tới các bạn lý thuyết bài Khái niệm về độc quyền và thông tin bất đối xứng. Các bạn có thể tham khảo thêm một số tài liệu thuộc các chuyên ngành khác trong Cao đẳng - Đại học cũng như Cao học để phục vụ quá trình nghiên cứu hiệu quả hơn.