Nghị luận về câu tục ngữ: “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”

Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

Để đạt được điểm số cao cho bài viết văn tại nhà các bạn học sinh lớp 7 hãy nhanh tay tải ngay tài liệu: Nghị luận về câu tục ngữ: "Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau". Tài liệu cung cấp đến các bạn một số bài văn mẫu hay để bạn tham khảo.

Văn mẫu lớp 7: Bình giảng bài ca dao "Chẳng thơm cũng thể hoa nhài"

Văn mẫu lớp 7 đề 4: Cảm nghĩ về nẻo đường tuổi thơ qua ca dao

Văn mẫu lớp 7 đề 3: Cảm nhận của em về bài ca dao: "Nước non lận đận một mình"

Đề: Về câu tục ngữ "Lời nói chẳng mất tiền mua – lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau"

Bài tham khảo 1

Với những người dân Việt Nam, những câu tục ngữ luôn là nguồn nuôi dưỡng vẻ đẹp tâm hồn, sự trong sáng và đặc biệt là nơi lưu giữ, đúc kết những kiến thức và kinh nghiệm để giúp mỗi người có cách hành xử văn hóa hơn. Trong muôn vàn những câu tục ngữ được truyền lại từ ngàn đời nay, có một câu nói của người xưa thường được người ta nhắc đến như một bài học quý báu về cách cư xử, cách giao tiếp bằng lời nói giữa con người với con người trong xã hội, đó là: "Lời nói chẳng mất tiền mua – Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau". Câu tục ngữ ngắn gọn, giản dị, dễ hiểu mà súc tích đã trở thành một lời khuyên vô cùng thấm thía cho tất cả mọi người, nhất là thế hệ trẻ như chúng ta.

Trong cuộc sống loài người, ngôn ngữ nói chung và lời nói riêng có vai trò hết sức quan trọng nếu không muốn nói là mang tính quyết định bởi một xã hội chỉ có thể hình thành và phát triển khi con người, chủ thể của xã hội đó giao tiếp được với nhau. Trong tất cả các phương tiện mà con người sử dụng để giao tiếp thì lời nói là phương tiện duy nhất thỏa mãn được nhu cầu của con người. Sở dĩ ngôn ngữ lời nói trở thành một công cụ giao tiếp vạn năng của con người vì nó song hành cùng con người, xuất hiện cùng con người từ thuở nguyên sơ cho đến ngày nay. Phương thức giao tiếp ấy được bổ sung và hoàn thiện dần theo lịch sử tiến hóa của nhân loại. Chúng ta thường dùng lời nói để trao đổi thông tin, để diễn đạt ý tưởng hoặc để bày tỏ, biểu lộ tâm tư, tình cảm của mình,... Nói chung, nhờ lời nói mà con người có thể hiểu nhau và dễ đến gần nhau hơn.

Nói thì dễ nhưng nói như thế nào để truyền đạt đúng suy nghĩ của mình và làm vừa lòng người nghe, nói như thế nào để "lọt" đến xương thì không dễ chút nào. Vì thế cha ông ta khuyên: "Lời nói chẳng mất tiền mua – Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau". Có thể giải nghĩa một cách đơn giản câu nói này như sau: Tâm lí chung của con người là thích nghe những điều ngọt ngào. Những lời nói tốt đẹp không làm chúng ta tốn kém tiền bạc hay hao tổn sức lực, nhưng nó đem lại nhiều ích lợi và làm cho người nghe được an ủi, khích lệ và làm cho tình thân giữa ta với người khác được thêm thắm thiết, đậm đà. Một lời động viên khích lệ kịp thời, một lời cảm ơn chân thành hay một câu chúc giản dị... có thể khiến cho con người xích lại gần nhau hơn, giúp cho tình cảm giữa mọi người càng thêm gắn kết. Ngược lại, chỉ cần một lời nói xúc phạm, tục tĩu có thể gây ra sự tổn thương rất lớn cho người nghe, khiến cho mối quan hệ giữa người nói và người nghe căng thẳng, không còn tốt đẹp nữa. Có thể khẳng định rằng, cách nói năng, ứng xử của chúng ta có vai trò quan trọng trong việc tạo dựng và duy trì mối quan hệ, tình cảm với những người xung quanh. Trong cuộc sống, có không ít trường hợp chỉ vì một câu nói khó nghe, nhiều người đã giận dữ cắt đứt tình cảm với nhau, thậm chí còn xảy ra những cuộc xô xát không đáng có. Chính vì thế, lời khuyên của ông cha nhắc nhở mỗi người rằng, phải luôn cẩn trọng trong từng lời nói, từng cách ứng xử với những người xung quanh.

Tuy nhiên, một số người lại đặt ra câu hỏi rằng, việc "lời nói mà nói" để "vừa lòng" người nghe có giống với thói xu nịnh hay không? Xin khẳng định là không bởi cách mỗi người khéo léo khi nói năng để gây được thiện cảm với mọi người khác hẳn tính xảo trá, nịnh bợ, "miệng Nam mô bụng một bồ dao găm". Ông cha ta khuyên mỗi người phải "lựa lời" tức là luôn cân nhắc để nói năng sao cho đúng mực nhưng mọi lời nói đều phải xuất phát từ chính trái tim thì mới có giá trị chinh phục, tác động đến người nghe, khiến người nghe "vừa lòng" còn những câu xu nịnh, "chót lưỡi đầu môi" có thể làm người ta hài lòng ngay lúc đó nhưng không thể là sợi dây gắn kết tình cảm lâu bền. Lời dạy của cha ông ta như một bài học thiết thực có giá trị đối với tất cả mọi người từ muôn đời nay, đặc biệt đối với chúng ta, những thế hệ học sinh đang còn ngồi trên ghế nhà trường.

Hằng ngày, chúng ta giao tiếp với nhau thông qua từng lời ăn, tiếng nói. Với học sinh, việc nói năng sao cho phải, cho đúng, phù hợp với đạo đức xã hội để khi đánh giá, nhìn nhận về giới trẻ học đường, ta có được cái nhìn tốt đẹp nhất. Sống trong môi trường xã hội với những phân hóa đa dạng về đạo đức, hằng ngày các bạn học sinh cũng như bao con người bình thường khác tiếp xúc, giao tiếp và gặp gỡ khá nhiều người. Song, khác với những thế hệ trước, người học sinh được tiếp xúc trong môi trường học đường, môi trường mang tính giáo dục cao. Được sống, được giáo dục từ nhỏ qua các cấp học, bậc học vì thế lời ăn tiếng nói cũng được nuôi dưỡng để ngày một hoàn thiện, đúng mực hơn. Ngày nay, đa số các bạn học sinh được giáo dục một cách toàn diện cả về tri thức lẫn nhân cách để trở thành những người công dân trẻ văn minh. Các thế hệ học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường đều được giáo dục ý thức về lời nói của bản thân mình. Cách ứng xử, giao tiếp của các bạn đối với những người xung quanh đều đúng mực và phù hợp. Khi nói năng với người lớn tuổi, cha mẹ, thầy cô, các bạn lễ phép, tôn trọng; khi nói năng với bạn bè cùng trang lứa thì thân thiện, chân thành; khi nói năng với em nhỏ thì ân cần, gương mẫu.

Nhưng tiếc rằng, bên cạnh những tấm gương về nhân cách như thế, vẫn còn không ít bạn học sinh bị ảnh hưởng bởi những thói hư tật xấu, nói năng tùy tiện, thậm chí còn cho rằng phải sử dụng những từ ngữ dung tục để "thể hiện" mình. Cách xử sự không đúng mực như vậy đang làm băng hoại dần những giá trị đạo đức mà biết bao thế hệ học sinh gây dựng, làm mất đi vẻ đẹp thanh lịch, văn minh của thanh thiếu niên.

Lời nói thể hiện nhân cách của mỗi con người. Những học sinh có đạo đức và được giáo dục không thể ăn nói tùy tiện, tục tĩu. Vậy bằng nhận thức của bản thân cùng với lợi thế hằng ngày sống, học tập trong môi trường giáo dục, chúng ta hãy cùng nhau giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt bằng những lời nói văn minh.

Bài tham khảo 2

Trong cuộc sống, chúng ta thường dùng lời nói để trao đổi thông tin, để diễn đạt ý tưởng hoặc để bày tỏ, biểu lộ tâm tư tình cảm của mình... Nói chung, nhờ lời nói mà con người có thể hiểu nhau và dễ đến gần nhau hơn. Nói thì dễ nhưng nói như thế nào để không mất lòng người nghe, nói như thế nào để "lọt" đến xương, nói làm sao để "mật ngọt chết ruồi" thì không dễ chút nào, nhất là những lúc ta đang "nổi khùng" thì ta càng dễ nói tầm bậy. Vì thế cha ông ta có khuyên: "Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói", vì lời nói bay đi thì không thể lấy lại được, nên ta hãy cẩn thận trước khi nói.

Tâm lý chung của con người là thích nghe ngọt. Những lời nói tốt đẹp không làm chúng ta tốn kém tiền bạc hay hao tổn sức lực, nhưng nó đem lại nhiều ích lợi và làm cho người nghe được an ủi, khích lệ và làm cho tình thân giữa ta với người khác được thêm thắm thiết đậm đà. Dĩ nhiên, chúng ta không nên vì "lựa lời" mà nói với nhau những lời giả dối. Trái lại, chúng ta cần nói thật với nhau bằng tấm lòng yêu thương.

Lại có một câu chuyện kể lại rằng:

Ngày xưa có một ông vua nước Ai - cập gửi cho nhà hiền triết Bias một con vật vừa quý lại vừa hiếm để tế lễ các thần minh. Thế nhưng, ông vua này muốn chơi khăm nhà hiền triết một vố, bèn phán:

- Sau khi cúng kiếng xong, ngươi phải trả lại cho ta cái gì vừa tốt nhất lại vừa xấu nhất nơi con vật quý hiếm ấy.

Nhà hiền triết cũng không phải là tay vừa, bèn xẻo ngay cái lưỡi trao cho ông vua. Cử chỉ đó gián tiếp nói lên rằng :

- Cái lưỡi là phần tốt nhất nếu biết sử dụng, nhưng đồng thời cũng là phần xấu nhất nếu không biết sử dụng.

Đúng thế, cái lưỡi là một bộ phận quan trọng để phát ra tiếng nói. Tiếng nói là một phương tiện hữu hiệu để chuyển đạt cho người khác biết những tư tưởng, những ý nghĩ, những ước muốn thầm kín; nhờ đó bắc lấy một nhịp cầu cảm thông. Lưỡi đóng một vai trò quan trọng như vậy, song cái lưỡi cộng với lời nói lại chính là nguyên cớ làm cho chúng ta dễ vấp phạm hơn cả, bởi vì chúng ta có thể vấp phạm ở bất kỳ đâu, trong bất cứ lúc nào và với bất kỳ ai.

Tục ngữ cũng đã có câu:

"Không nọc nào độc cho bằng cái lưỡi".

Hay:

"Lưỡi không xương nhiều đường lắt léo".

Một lời nói thiếu suy nghĩ được sánh ví như đổ thêm dầu vào lửa, làm bừng lên sự tức giận, thiêu huỷ hết tình ruột thịt cũng như tình nghĩa anh em. Hơn nữa, trong cộng đoàn tu trì gồm những con người từ "khắp tứ phương thiên hạ", mỗi người mỗi tính, mỗi người một kiểu sống khác nhau, nên không thể tránh được hết những va chạm, những bực bội, những buồn phiền... Nhiều khi chính chúng ta lại là những người gây ra những đau khổ, buồn phiền cho người khác chỉ bằng những lời nói thiếu cân nhắc trước sau.

Cụ thể ngay trong cuộc sống hàng ngày, nhiều khi có thể vô tình thôi, chúng ta chọc ghẹo anh chị em mình bằng những lời nói nghe hơi... "rát tai", nghe mà "đau nhói cả tim". Nhiều khi chúng ta chỉ muốn nói cho sướng cái miệng của mình, nhưng lại không để ý đến nỗi đau của người anh chị em mình khi phải nghe những lời chọc ghẹo đó.

Do vậy, trong cộng đoàn tiếng cười là cần thiết, nó đem lại niềm vui cho cộng đoàn là điều cần làm và nên làm. Nhưng chúng ta cũng cần phải ý tứ hơn nữa trong những lời chọc vui để những lời chọc vui đó không những đem lại niềm vui cho mình mà còn làm cho người bị chọc cũng được vui cười thoải mái. Dựa vào lời nói, người khác có thể biết được phần nào tâm hồn của chúng ta. Được yêu mến và kính trọng hay bị khinh bỉ và ghét bỏ, một phần lớn là do cái lưỡi và lời nói của chúng ta. Như thế, cái lưỡi đã đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành uy tín và thế giá của mỗi người, như một câu danh ngôn đã dạy: "Lưỡi người khôn ngoan tạo nên danh dự, còn mồm kẻ ngu dại gây đổ vỡ tan hoang". Bởi đó, ta cần phải biết đắn đo cân nhắc trong cách ăn nói của mình để tránh đi những hiểu lầm, đau khổ cho người khác. Phải sử dụng lời nói như một phương tiện, giúp chúng ta cảm thông và xích lại gần nhau hơn "vui lòng khách đến vừa lòng khách đi" là vậy. Ý thức được tầm quan trọng của ngôn từ, chúng ta hãy chú ý những ngôn từ chúng ta dùng trong ngày. Phải có trách nhiệm khi sử dụng ngôn từ, bởi vì qua những lời chúng ta nói, chúng ta có thể đem lại niềm vui Phục sinh nhưng cũng có thể đem lại đau khổ thập giá cho những anh em trong cộng đoàn và chúng ta cũng nên lắp đặt một... "Cái thắng" vào miệng, để những lúc ngứa mồm, muốn phát ngôn bừa bãi, thì biết "stop" lại đúng nơi và đúng lúc.

Để kết thúc, xin mượn câu nói của cha ông ta nói về ngôn từ:

Hãy uốn lưỡi bảy lần trước khi nói.

Hoặc

Lựa lời mà nói khó thay!

Tiếng chì, tiếng bấc thường hay "chàng ràng"

Khi ai mở miệng nói ngang

Thì ta chắc chẳng ngại "phang".... "mỹ từ"

Một tia lửa nhỏ sơ sơ

Khu rừng lớn mấy mặc dù, cháy tiêu

Giữa ngàn thế sự đảo điên có ai áp dụng lời khuyên bao giờ

"Lời nói không mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau"!