Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày

VnDoc.com xin giới thiệu tới các bạn học sinh lớp 10 tài liệu: Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày, qua bộ tài liệu chắc chắn sẽ giúp các bạn học sinh nắm chắc hơn kiến thức bài Nhưng nó phải bằng hai mày để có kết quả cao trong học tập. Mời các bạn học sinh và thầy cô tham khảo.

• Mở bài Nhưng nó phải bằng hai mày
• Kết bài Nhưng nó phải bằng hai mày
• Giáo án Ngữ văn 10 bài: Tam đại con gà - Nhưng nó phải bằng hai mày
• Tệ tham nhũng trong truyện Nhưng nó phải bằng hai mày

Học tốt Ngữ văn lớp 10: Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày

1. Dàn ý Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày

A. Mở bài:

- Nói đôi nét về thể loại truyện cười trong kho tàng văn học dân gian của nước ta nói chúng. (Có rất nhiều truyện cười dân gian nước ta phê phán thói hư tật xấu thường thấy trong cuộc sống.)

- Giới thiệu đôi nét về truyện cười “Nhưng nó phải bằng hai mày”

+“Nhưng nó phải bằng hai mày” được xem là truyện cười thuộc loại trào phúng, phê phán đám quan lại tham nhũng, quan tham.

B. Thân bài:

- Nói đôi nét về cốt truyện của truyện cười nói chung và trong truyện “Nhưng nó phải bằng hai mày

+ Cốt truyện đơn giản của truyện “Nhưng nó phải bằng hai mày” Là hai người hàng xóm đánh nhau rồi mang nhau đi kiện. Tuy vậy, truyện lại được xây dựng thành một màn hài kịch hoàn hảo và rất đặc sắc cùng với hai yếu tố then chốt dẫn tới sự hình thành và phát triển mâu thuẫn. Đó chính là lí trưởng nổi tiếng xử kiện giỏi và hai đương sự Ngô, Cải, ai cũng muốn giành phần thắng nên đều đút lót cho lí trưởng.

- Sự gây cười trong tác phẩm “Nhưng nó phải bằng hai mày”

Lẽ phải được tính bằng 5 ngón tay, 2 lần lẽ phải là 10 ngón tay.

Quay lại đối chiếu với phần đầu, người ta hiểu được tính chất quy ước ở đây: 5 ngón tay bằng 5 đồng, tức là ngón tay của Cải trở thành ký hiệu tiền tệ và hai bàn tay úp vào nhau của lý trưởng là ký hiệu cho lượng tiền đút lót của Ngô và Cải.

+ Tức là lẽ phải chính là tiền. Tiền là lẽ phải được đem ra để làm cán cân công lý. Nếu như nhiều tiền thì sẽ có được lẽ phải nhiều và ngược lại tiền ít thì lẽ phải ít, bên nào nặng tiền hơn thì cán công lý nghiêng về phía đó. Đó chính là nội dung tố cáo của truyện.

>>> Có thế tóm lược lại yếu tố kịch trong đoạn truyện được tạo nên qua lời nói và hành động của hai nhân vật Cải và Lí trưởng. Cái yên tâm được kiện, nhưng hành động xử kiện của lí trưởng hoàn toàn ngược lại với sự yên tâm của Cải và cách giải thích của quan tòa đã làm cho Cải không kịp trở tay, rơi vào tình trạng bi hài: Vừa mất tiền vừa bị đánh.

- Nghệ thuật gây cười qua lời nói của thầy lí ở cuối truyện.

Người đọc dễ nhận thấy trong câu nói của lí trưởng có sử dụng hình thức chơi chữ, từ đó mà tạo nên tiếng cười.

+ Từ “phải” ở đâyđược sử dụng là một từ đa nghĩa.

Nghĩa 1: Là chỉ lẽ phải, chỉ cái đúng, tức là từ chỉ tính chất. Nhưng khi từ này kết hợp với từ chỉ số lượng (bằng 2) thành cụm: “phải bằng 2”, thì nghĩa của nó lại là định lượng cho mức tiền lo lót của Cải và Ngô với lí trưởng. Với việc sử dụng việc thuật chơi chữ như vậy, chỉ trong một lời thoại ngắn, tác giả đã đưa người đọc đi từ trạng thái “tưởng là thế này” (tưởng “phải” là lẽ phải) đến “hóa ra thế kia” (hóa ra “phải” ở đây lại là mức tiền) trong tích tắc.

>>> Lời nói của lí trưởng nhưng vừa vô lý nhưng lại có chỗ hợp lý. Xét về vô lí khi đặt nó trong một phiên tòa bình thường, hợp lí khi ta đặt nó vào mối quan hệ thực tế giữa các nhân vật. Người đọc dễ nhận thấy ở lý trưởng nói bằng mối quan hệ thực tế đó, tức là cái hợp lí đã thay thế cho cái vô lí. Từ đó người đọc mới bất ngờ vỡ lẽ về bản chất: tư lợi từ việc công một cách hồn nhiên và trắng trợn của lí trưởng. Công lí lúc này được thực thi như thế, do những con người như thế nắm giữ. Thật là nực cười biết bao nhiêu. Một tiếng cười đầy tính răn dạy được bật ra khi quá trình
nhận thức kết thúc.

- Đánh giá về nhân vật Ngô và Cải.

Có thể nói đây là hai nhân vật là hình ảnh dại diện cho những người nông dân ghê gớm, ma lanh nội bộ nhưng lại khờ khạo, bị bóp nặn bởi bọn cai trị. Họ vừa là đồng phạm, vừa là nạn nhân của tình trạng tham nhũng của đám hào lí nông thôn, họ vừa đáng thương, lại vừa đáng trách. Chính hai nhân vật này như đã góp phần tạo nên và thúc đẩy thói nhũng nhiễu kia, rồi lại tự đẩy mình vào tình cảnh thảm hại, bi hài.

C. Kết bài:

Truyện cười “Nhưng nó phải bằng hai mày” đã như nói về cuộc sử kiện không hề công bằng giữa Lí trưởng đối với Ngô và Cải. Câu chuyện đã như lên án nạn tham nhũng của những người có chức có quyền đối với những người nhân dân bần hàn nghèo khổ.

2. Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày mẫu 1

Kho tàng truyện cười Việt Nam cực kì phong phú về đề tài, được chia làm hai loại là truyện khôi hài và truyện trào phúng. Truyện khôi hài chủ yếu nhằm mục đích giải trí là chính, tuy vậy nó vẫn có ý nghĩa giáo dục nhẹ nhàng. Truyện trào phúng có mục đích đả kích, phê phán, đối tượng phần lớn là các nhân vật thuộc tầng lớp trên trong xã hội phong kiến xưa kia. Cũng có khá nhiều truyện cười phê phán thói hư tật xấu thường thấy trong cuộc sống. Nhưng nó phải bàng hai mày và Tam đại con gà là truyện cười thuộc loại trào phúng, phê phán đám quan lại tham nhũng và những thầy đồ dốt nát.

Cốt truyện đơn giản: Hai người hàng xóm đánh nhau rồi mang nhau đi kiện. Tuy vậy, truyện được xây dựng thành một màn hài kịch hoàn hảo với hai yếu tố then chốt dẫn tới sự hình thành và phát triển mâu thuẫn. Đó là lí trưởng nổi tiếng xử kiện giỏi và hai đương sự Ngô, Cải, ai cũng muốn giành phần thắng nên đều đút lót cho lí trưởng.

Mâu thuẫn bắt đầu phát sinh khi lí trưởng đột ngột tuyên bố đánh phạt Cải mười roi. Buồn cười ở chỗ là hai nhân vật một bên thì chủ động, còn bên kia hoàn toàn bị động. Một bên cứ kết án, một bên xin xét lại. Động tác và lời nói của hai người hoàn toàn trái ngược nhau. Màn kịch khép lại bằng câu kết luận chắc nịch của lí trưởng: Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải… bằng hai mày. Lời nói ấy đã vạch trần thủ đoạn của viên lí trưởng mà dân gian đã chỉ ra bằng câu thành ngữ : đòn xóc hai đầu.

Lí trưởng là người đứng đầu trông coi việc hành chính trong làng. Viên lí trưởng trong truyện nổi tiếng xử kiện giỏi. Song cái tiếng tăm ấy lại hoàn toàn đối lập với thực chất bên trong. Ngô và Cải đều phải lo đút lót trước cho lí trưởng. Sự công bằng, lẽ phải – trái, không có ý nghĩa gì ở chốn công đường Khi lí trưởng xử kiện..Lẽ phải ở đây thuộc về kẻ nhiều tiền, nhiều lễ vật lo lót. Đồng tiền đã ngự trị chốn công đường, bất chấp công lí. Đúng là: Nén bạc đâm toạc tờ giấy và Cải, Ngô là các nhân vật bi hài, vừa đáng trách, đáng cười, vừa đáng thương.

Thủ pháp trào lộng của truyện được thể hiện bằng những cử chỉ, hành động, lời nói gây cười của các nhân vật.

Cử chỉ, hành động của các nhân vật trong truyện này giống như cử chỉ và hành động của các nhân vật trong kịch câm, chứa đựng nhiều ý nghĩa. Khi bị lí trưởng ra lệnh đánh đòn, Cải vội xòe năm ngón tay, ngẩng mặt nhìn thầy lí, khẽ bẩm. Cử chỉ ấy như muốn nhắc khéo lí trưởng về số tiền mà cải đã lo lót trước và anh ta trông đợi sự "nhớ ra" của lí trưởng về lời cam kết rằng lẽ phải sẽ thuộc về mình. Thầy lí cũng xòe nầm ngón tay trái úp lên trên năm ngón tay mặt, cử chỉ ấy ngầm thông báo với Cải rằng "lẽ phải" của thằng Ngô nhiều gấp đôi, nên đương nhiên phần thắng sẽ thuộc về hắn.

Lẽ phải (trừu tượng) được tính bằng năm ngón tay (cụ thể), hai lần lẽ phải được tính bằng mười ngón tay. Điều thú vị mà tác giả dân gian dành cho người đọc là: ngón tay của Cải trở thành ‘‘kí hiệu" của tiền tệ và hai bàn tay úp vào nhau của quân cũng là "kí hiệu" biểu thị cho lượng tiền đút lót của Ngô.

Truyện còn dùng hình thức chơi chữ để gây cười. Từ phải trong truyện này đa nghĩa. Nghĩa thứ nhất chỉ lẽ phải, chỉ cái đúng, người đúng, đối lập với cái sai, người sai. Nghĩa thứ hai chỉ điều bắt buộc, nhất thiết phải có, tức là mức tiền lo lót. Lời lí trưởng: Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải… bằng hai mày lập lờ cả hai nghĩa ấy. Không phải ngẫu nhiên, vế thứ hai trong lời thầy lí lại được dùng để đặt tên cho truyện này.

Ở đây, ta thấy ngôn ngữ lời nói và ngôn ngữ động tác thống nhất với nhau, có giá trị ngang nhau. Ngồn ngữ bằng lời nói là ngôn ngữ công khai, nói cho tất cả những người có mặt cùng nghe. Ngôn ngữ bằng động tác là thứ ngôn ngữ "bí mật", chỉ có người trong cuộc (thầy lí và Cải) mới hiểu được.

Hai thứ ngôn ngữ ấy làm rõ nghĩa cho nhau để chỉ ra thực chất của sự nổi tiếng xử kiện giỏi của viên lí trưởng nọ.

Truyện rất ngắn, kết thúc bất ngờ nhưng nó nói đủ những điều muốn nói và tiếng cười vừa giòn giã, thâm thúy cũng đồng loạt cất lên.

3. Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày mẫu 2

Đây là một câu truyện cười nhưng lại cười ra nước mắt. Một xã hội đồng tiền mà lấn áp tất cả. Vì tiền mà con người ta không còn sự công bằng văn minh nữa. Người nào có quyền có thế thì người đó thắng. Thật là một xã hội chó đểu nhà văn( Vũ Trọng Phụng).

Truyện cười "Nhưng nó phải bằng hai mày" nó giống như một màn kịch rất ngắn nhưng hấp dẫn với sự xuất hiện của ba nhân vật.

Mở đầu truyện là lời giới thiệu về một viên lí trưởng xử kiện giỏi ở một "làng kia". Ta gặp cách giới thiệu phiếm chỉ giống như các câu truyện cổ tích. Địa điểm (làng kia), thời gian (hôm nọ). Tác giả dùng tính phiếm chỉ để tăng tính khái quát, ý nghĩa mà truyện phản ánh mang tính phổ biến ở nhiều vùng , nhiều đối tượng chứ không ở địa phương nào. Tên Cải và Ngô cũng là một cách nói thực chất không mang tính xác định.

Sự việc được kể rất ngắn gọn. Cải và Ngô đánh nhau rồi mang nhau ra kiện. Cải sợ kém thế lót trước thời lí năm đồng. Ngô biện chè lá những mười đồng. Lần theo câu truyện chúng ta đã tìm thấy tình huống có vấn đề, buộc người nghe phải chú ý xem trong tình huống nà thì một thầy lí nổi tiếng xử kiện giỏi sẽ xử vụ kiện này như thế nào?

Khi xử kiện thầy lí cho Ngô thắng, còn Cải bị đánh mười roi. Cải đã lo lót thầy trước và được thầy nhận lễ nên Cải rất bất ngờ lâm vào tình thế bị động trước lời phán xét của thầy lí. Sự bất ngờ ấy được thể hiện : " Cải vội xòe năm ngón tay, ngẩng mặt nhìn thầy lí khẽ bẩm: xin thầy xét lại lẽ phải về con mà". Lời nói của Cải chứng tỏ Cải tin vào mình sẽ được xử thắng vì mình đã lo chạy trước và được thầy nhận lễ đáng nhẽ là phần thắng thuộc về mình nhưng nó lại ngược lại. Lẽ phải ở đây dược xem xét bằng tiền. Cải đã đưa ra một ám hiệu là năm ngón tay, đưa mắt nhìn và lời nhắc khẽ để nhắc nhở thầy lí về hành động biện lễ của mình.

Đến đây mâu thẫn đã lên đến cao trào Bởi Cải dường như đã lật bài ngựa. Nếu như vậy thì thầy lí sẽ xử ra sao? Thật bất ngờ đáp lại hành động kì quặc của Cải là hành động cũng kì quạc của thầy lí. Sự kết hợp lời nói và hành động giữa hai nhân vật tạo nên một tín hiệu đặc biệt, một thứ mật ngữ. Lời được phát ngôn công khai cho tất cả mọi người cùng nghe. Mật ngữ thì chỉ có hai người trong cuộc mới biết được rõ. Hành động kì quặc đó được giải mã bởi lời nói của thầy lí kèm theo hành động: " Thầy lí cũng xòe năm ngón tay trái úp lên trên năm ngón tay phải mặt nói : Tao biết mày phải…..nhưng nó lại phải…..bằng hai mày!"

Giữa ngón tay-tiền- lẽ phải có mối liên hệ mật thiết. Ngón tay thể hiện số lượng tiền. Tiền để đo lẽ phải. Theo như thầy lí thì tiền là lẽ phải, lẽ phải được đo bằng tiền. Người nào có nhiều tiền thì lẽ phải ắt thuộc về người đó. Gía trị tố cáo của truyện chính là ở chỗ đó. Trong xã hội mà mọi thứ được đo bằng tiền thì thử hỏi công lý ở đâu?.

Một thầy lí nổi tiếng xử kiện giỏi mà còn như vậy. Thầy ăn của đút cả hai phía, "đục nước béo cò" mà lại dám công khai trước công đường với lời nói và hành động thật nực cười. Thầy lí là đại diện cho những kẻ có quyền thế "cầm cân nảy mực" trong lạng lại hiện ra nguyên hình là kẻ ăn đút trắng trợn. Ở đây nghệ thuật chơi chữ được thể hiện qua chữ phải: " Mày phải….nhưng nó lại phải…..bằng hai mày".

Cả ba nhân vật trong truyện đều bật ra tiếng cười. Lí trưởng là nhân vật bị đả kích còn Ngô và Cải là hai nhân vật bị phê phán. Cải và Ngô tùy là nạn nhân nhưng là những kẻ tiếp tay cho những việc làm đổi thay công lí, nhập nhằng trắng đen bằng việc đút lót của sau.

Truyện về cơ bản giống truyện Tam đại con gà nhưng ngắn gọn hơn, giàu kịch tính hơn. Tính cách nhân vật lí trưởng được giấu kín chỉ bộc lộ ở cuối truyện để tăng tính bất ngờ cho truyện. Sự kết hợp giữa hành động và ngôn ngữ cùng lối chơi chữ tạo nên tình huống gây cười.

Qua đây tác giả cũng muốn phê phán những kẻ có quyền có thế coi đồng tiền là tất cả làm ô uế xã hội, làm mất đi sự công bằng của xã hội.

4. Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày mẫu 3

Phân tích tính kịch trong đoạn "Cải vội xòe 5 ngón tay... bằng hai mày".

Cải lót tiền trước cho lí trưởng nên quan hệ giữa Cải và Lí trưởng là quan hệ đã được dàn xếp, đã được mua bán bằng đồng tiền. Cải yên tâm về mối quan hệ này, chắc chắn là mình sẽ được kiện. Thế nhưng khi lên công đường tình huống mới đột ngột xuất hiện. Lí trưởng tuyên bố đánh Cải chục roi. Đây là hành vi bất ngờ ngoài dự kiến của Cải, đặt ra nhiều phán đoán với nhân vật, với người đọc. Từ đó, dẫn đến xuất hiện một màn kịch ngắn. Hai nhân vật, một bên hết sức ngạc nhiên và cố xin xét lại, một bên thản nhiên kết án, một bên hoàn toàn bị động, một bên rất chủ động. Động tác và lời nói hai bên hoàn toàn trái ngược nhau. Động tác và lời nói cuối cùng của thầy lí kết thúc màn kịch, giải quyết tinh huống, mọi phán đoán đều đã có một kết luận chung. Quan hệ giữa Cải và thầy lí bị xóa bỏ bởi một quan hệ mới được dàn xếp tốt hơn đã thay thế. Đó là quan hệ giữa Ngô và thầy lí.

Trong màn kịch ngắn trên, "ngôn ngữ" giao tiếp của hai nhân vật là lời nói và hành động. Hai thứ ngôn ngữ này cùng kết hợp với nhau để đưa ra một nội dung cụ thể. Ví dụ: hành động "xèo 5 ngón tay" – lời nói "Lẽ phải …"; hành động "Xòe 5 ngón tay úp lên 5 ngón tay mặt" – lời nói "Lẽ phải gấp đôi"

Hành động là để 2 người trong cuộc hiểu nhau. Còn ngôn ngữ thì công khai nói cho tất cả những người có mặt nghe. Hai thứ ngôn ngữ này phải kết hợp lại nhau mới tạo thành nội dung đối thoại đầy đủ, rõ ràng:

Lẽ phải được tính bằng 5 ngón tay, 2 lần lẽ phải là 10 ngón tay. Quay lại đối chiếu với phần đầu, người ta hiểu được tính chất quy ước ở đây: 5 ngón tay bằng 5 đồng, tức là ngón tay của Cải trở thành ký hiệu tiền tệ và hai bàn tay úp vào nhau của lý trưởng là ký hiệu cho lượng tiền đút lót của Ngô và Cải.

Tức là lẽ phải chính là tiền. Tiền là lẽ phải được đem ra để làm cán cân công lý. Tiền nhiều thì lẽ phải nhiều, tiền ít thì lẽ phải ít, bên nào nặng tiền hơn thì cán công lý nghiêng về phía đó. Đó chính là nội dung tố cáo của truyện.

Như vậy yếu tố kịch trong đoạn truyện được tạo nên qua lời nói và hành động của hai nhân vật Cải và Lí trưởng. Cái yên tâm được kiện, nhưng hành động xử kiện của lí trưởng hoàn toàn ngược lại với sự yên tâm của Cải và cách giải thích của quan tòa khiến Cải không kịp trở tay, rơi vào tình trạng bi hài: Vừa mất tiền vừa bị đánh.

Nghệ thuật gây cười qua lời nói của thầy lí ở cuối truyện.

Trong câu nói của lí trưởng có sử dụng hình thức chơi chữ, từ đó mà tạo nên tiếng cười. Từ "phải" ở đây là một từ đa nghĩa. Nghĩa thứ nhất là chỉ lẽ phải, chỉ cái đúng, tức là từ chỉ tính chất. Nhưng khi từ này kết hợp với từ chỉ số lượng (bằng 2) thành cụm: "phải bằng 2", thì nghĩa của nó lại là định lượng cho mức tiền lo lót của Cải và Ngô với lí trưởng. Bằng nghệ thuật chơi chữ như vậy, chỉ trong một lời thoại ngắn, tác giả đã đưa người đọc đi từ trạng thái "tưởng là thế này" (tưởng "phải" là lẽ phải) đến "hóa ra thế kia" (hóa ra "phải" ở đây lại là mức tiền) trong tích tắc. Lời nói của lí trưởng vừa có cái vô lí, vừa có hợp lí. Vô lí khi đặt nó trong một phiên tòa bình thường, hợp lí khi ta đặt nó vào mối quan hệ thực tế giữa các nhân vật. Ở đây lí trưởng nói bằng mối quan hệ thực tế đó, tức là cái hợp lí đã thay thế cho cái vô lí. Từ đó người đọc mới bất ngờ vỡ lẽ về bản chất: tư lợi từ việc công một cách hồn nhiên và trắng trợn của lí trưởng. Một nền công lí được thực thi như thế, do những con người như thế nắm giữ. Thật là nực cười. Tiếng cười được bật ra khi quá trình nhận thức kết thúc.

Đánh giá về nhân vật Ngô và Cải

Hai nhân vật là hình ảnh dại diện cho những người nông dân ghê gớm, ma lanh nội bộ nhưng lại khờ khạo, bị bóp nặn bởi bọn cai trị. Họ vừa là đồng phạm, vừa là nạn nhân của tình trạng tham nhũng của đám hào lí nông thôn, họ vừa đáng thương, lại vừa đáng trách. Chính họ đã góp phần tạo nên và thúc đẩy thói nhũng nhiễu kia, rồi lại tự đẩy mình vào tình cảnh thảm hại, bi hài.

5. Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày mẫu 4

Thật tuyệt vời khi văn học Việt Nam có cả một kho truyện cười với nhiều đề tài khác nhau. Chúng được chia ra làm hai loại là truyện trào phúng và truyện khôi hài. Mục đích của truyện khôi hài là mang đến tiếng cười giải trí với yếu tố giáo dục nhẹ nhàng. Còn truyện trào phúng thì ngoài tiếng cười nó còn đả kích, phê phán mà đối tượng chủ yếu là nhắm đến tầng lớp trên trong xã hội phong kiến. Một số ít truyện trào phúng phê phán thói hư tật xấu của con người. Truyện cười Nhưng nó phải bằng hai mày thuộc thể loại truyện trào phúng với nội dung chính nhằm phê phán đám quan lại tham nhũng và những thầy đồ dốt nát.

Truyện cười Nhưng nó phải bằng hai mày có cốt truyện khá đơn giản là hai người hàng xóm đánh nhau sau đó mang nhau đi kiện. Màn xử kiện của tên lí trưởng trở thành một màn hài kịch và mang đến tiếng cười cho người đọc. Tên lí trưởng vốn nổi tiếng là xử kiện giỏi còn Ngô và Cải vì muốn thắng kiện nên đã đút lót cho hắn.

Lí trưởng tuyên bố đánh phạt Cải mười roi và mâu thuẫn bắt đầu nảy sinh từ đây. Một bên là lí trưởng chủ động kết án còn một bên là Cải bị động xin xét lại. Họ đưa ra động tác và lời nói trái ngược nhau. Mãi tới khi lí trưởng kết luận: Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải… bằng hai mày thì lúc này màn kịch mới khép lại. Hóa ra tên lí trưởng đã ăn đút lót của cả hai và theo lẽ ấy, ăn của ai nhiều hơn thì người đó thắng kiện. Đúng là đòn xóc hai đầu.

Mặc dù nổi tiếng là xử kiện giỏi nhưng qua cách xử của lí trưởng người đọc lại thấy thực chất không phải như vậy. Là người đứng đầu của làng nhưng lí trưởng không mang đến được sự công bằng cho người dân. Không phải cứ mang nhau đi kiện là sẽ tìm được lẽ phải mà lẽ phải luôn thuộc về kẻ có tiền, có thế. Chẳng cần biết đến cái gọi là công lí, đồng tiền mới là thứ ngực trị chốn công đường. Cải và Ngô trong truyện cười vừa đáng trách, vừa đáng thương lại vừa đáng cười.

Thông qua cử chỉ, hành động, lời nói gây cười của nhân vật người đọc thấy được thủ pháp trào lộng của truyện. Nó gần giống như cử chỉ, hành động của các nhân vật trong kịch câm. Bị lí trưởng ra lệnh đánh đòn, Cải liền xòe 5 ngón tay như muốn nhắc khéo lí trưởng về số tiền mình đã đút lót trước đó. Thầy lí thấy vậy lại xòe 5 ngón tay trái úp lên 5 ngón tay phải nhằm ẩn ý là thằng Ngô nhiều gấp đôi.

Ở đây ngón tay được hiệu là lẽ phải và hai lần lẽ phải sẽ là 10 ngón tay. Như vậy ngón tay trở thành kí hiệu của tiền tệ và của lượng tiền đút lót.

Không chỉ có vậy truyện còn gây cười bằng hình thức chơi chữ. Từ phải có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Một là lẽ phải, là cái đúng, đối lập với cái sai. Hai là cái bắt buộc phải có, là số tiền lo lót. Như vậy trong câu nói của lí trưởng bao hàm cả hai ý nghĩa này.

Trong truyện, ngôn ngữ lời nói và ngôn ngữ hành động thống nhất với nhau. Nếu như ngôn ngữ lời nói là công khai thì ngôn ngữ hành động là bí mật và chỉ có 2 người trong cuộc mới hiểu. Chúng song hành với nhau, làm nổi bật nhau để cho thấy viên lí trưởng xử kiện giỏi thực chất là như thế nào.

Truyện kết thúc với câu nói của lí trưởng đã tạo nên tiếng cười đầy trào phúng và đủ cho ta thấy người xưa thật thâm thúy nhường nào.

-------------------------------------

Trên đây VnDoc.com đã giới thiệu tới bạn đọc tài liệu: Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày. Để học tốt môn Ngữ văn lớp 10. Cùng chủ đề này, VnDoc.com mời bạn đọc tham khảo bài soạn văn mẫu bài Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày và đọc bài Nhưng nó phải bằng hai mày mà VnDoc.com đã sưu tầm, tổng hợp.