Con đường thống nhất Đức và I-ta-li-a nửa sau thế kỷ XIX có gì khác nhau? Vì sao nói cuộc đấu tranh thống nhất Đức và I-ta-li-a được coi là Cách mạng tư sản?
* Điểm khác nhau: Nước Đức thống nhất được tiến hành theo con đường từ trên xuống bằng máu và sắt của quý tộc quân phiệt Phổ (Bi-xmác) thông qua các cuộc chiến tranh sáp nhập lãnh thổ... Cuộc đấu tranh thống nhất I-ta-li-a vừa bằng con đường từ trên xuống của quý tộc tư sản hóa và tầng lớp đại tư sản (Ca-vua) và từ dưới lên (Ga-ri-ban-đi và quân đội Áo đỏ) của quần chúng nhân dân... * Cuộc đấu tranh thống nhất Đức và I-ta-li-a được coi là Cách mạng tư sản là vì: Quá trình thống nhất nước Đức, I-ta-li-a diễn ra khi nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ở các nước này phát triển mạnh nhưng gặp phải những rào cản, cản trở sự phát triển đó: đó là sự chia cắt đất nước... Mặc dù diễn ra dưới hình thức thống nhất đất nước, nhưng kết quả đều giải quyết được những nhiệm vụ đặt ra của một cuộc cách mạng tư sản. Đó là: thiết lập nhà nước tư sản, xóa bỏ những rào cản phong kiến, tạo điều kiện cho nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển...
