Đề thi thử THPT Quốc gia môn Ngữ Văn năm 2016 tỉnh Thanh Hóa

Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời (màu tím),

Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ (màu xanh),

Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ (màu đen),

Trong đồng lúa xanh rờn và ướt lặng (màu xanh),

Làm giật mình một cô nàng yếm thắm (màu đỏ).

Đoạn văn cần đảm bảo được các ý:

• Khái quát được vẻ đẹp yên bình của bức tranh quê buổi chiều xuân
• Bức tranh là những nét phác hoạ về thiên nhiên
• Một bức tranh dùng tĩnh để tả động cho thấy vẻ đẹp giản dị, thanh bình
• Tình cảm gắn bó của con người trước cảnh vật

• Thao tác lập luận so sánh
• Tác dụng: Sử dụng thao tác lập luận so sánh đã góp phần làm nên vẻ đẹp phong phú của con người Nguyễn Trãi

1. Yêu cầu về kỹ năng: đảm bảo bố cục một bài văn nghị luận xã hội, hệ thống luận điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ, hành văn trong sáng, không mắc lỗi chính tả, diễn đạt.

2. Yêu cầu về kiến thức: cần đảm bảo các nội dung sau

a. Ý nghĩa của lời kêu gọi

• Lời kêu gọi không chỉ đơn thuần là một sự hưởng ứng cho một cuộc vận động mà gốc rễ chính là tình yêu tổ quốc, là ý thức tự tôn, là niềm tự hào về chủ quyền của dân tộc.
• Bên cạnh đó, là lòng tri ân đối với những các chiến sĩ đã ngã xuống vì Hoàng Sa, Trường Sa, để lịch sử không quên, tôn vinh những người con của đất Việt đã anh dũng hi sinh để bảo vệ Tổ quốc và thể hiện tinh thân đại đoàn kết dân tộc.
• Đó là lời kêu gọi mang tính nhân văn và trách nhiệm.

b. Suy nghĩ, tình cảm của bản thân về vấn đề chủ quyền dân tộc

• Hiểu khái niệm chủ quyền dân tộc, những phương diện thể hiện chủ quyền của một dân tộc và nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền dân tộc: Chủ quyền là quyền làm chủ tuyệt đối của quốc gia độc lập đối với lãnh thổ của mình. Bảo vệ chủ quyền dân tộc là bảo vệ quyền làm chủ, quyền độc lập của dân tộc. Đây cũng là nhiệm vụ thiêng liêng mà ông cha ta đã không tiếc máu xương mình để gìn giữ từ bao đời nay. Chúng ta có quyền tự hào về truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước, bảo vệ chủ quyền Tổ quốc của cha ông.
• Chủ quyền dân tộc, niềm tự hào về lịch sử dân tộc, khát vọng về một nề hòa bình vĩnh viễn trên lãnh thổ Việt Nam cũng như của cả nhân loại ... luôn là khát vọng ngàn đời của dân tộc ta (nêu dẫn chứng).
• Tri ân các anh hùng liệt sĩ, chia sẻ nỗi đau với những người mẹ, người vợ, người con có thân nhân hi sinh bảo vệ Hoàng Sa, Trường Sa hôm qua; bảo vệ quyền lợi kinh tế và chủ quyền thiêng liêng dân tộc khi đường biên giới, lãnh hải của chúng ta bị xâm phạm hôm nay, luôn là việc làm cần thiết. Chương trình "Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa" được phát động sâu rộng trong đời sống nhân dân (nêu dẫn chứng)
• Phê phán những biểu hiện tiêu cực, lơ là mất cảnh giác trước vấn đề chủ quyền dân tộc, thiếu trách nhiệm với Tổ quốc với những hành động quá khích gây rối, nghe theo sự xúi giục của đối tượng xấu (nêu dẫn chứng).

c. Bài học

• Hưởng ứng tính thần ấy, chúng ta cũng có dịp để hiểu rõ hơn về mình, về dân tộc mình, về tình yêu của bạn bè bốn phương đang lên tiếng ủng hộ chúng ta - ủng hộ chính nghĩa. Giữ gìn từng tấc đất, cũng là bảo vệ quyền bất khả xâm phạm của dân tộc ta.
• Luôn nêu cao ý thức trách nhiệm, là lòng tự hào dân tộc. Bởi, đó là hành động thiết thực nhất "Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa".

1. Yêu cầu về kỹ năng: đảm bảo bố cục một bài văn nghị luận văn học, có hệ thống luận điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ, hành văn trong sáng, giàu cảm xúc, giàu hình ảnh, không mắc lỗi chính tả, diễn đạt.

2. Yêu cầu về kiến thức: cần đảm bảo những kiến thức sau

a. Vài nét về tác giả, đoạn trích "Đất Nước"

• Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ thơ trẻ thời chống Mĩ, có nhiều đóng góp cho văn học...
• Đất Nước là chương V của trường ca Mặt đường khát vọng được sáng tác vào cuối năm 1971 (đoạn trích trong SGK chỉ là một phần của chương này). Có thể nói đây là chương hay nhất, thể hiện sâu sắc một trong những tư tưởng cơ bản nhất của bản trường ca - tư tưởng "Đất Nước của Nhân dân".

b. Cảm nhận về đoạn thơ

* Trong đoạn thơ, Đất Nước được nhìn ở tầm gần và hiện hình qua lời tâm sự của anh và em. Bởi thế, "khuôn mặt" đất nước trở nên vô cùng bình dị, thân thiết. Tình cảm dành cho đất nước vô cùng chân thật, được nói ra từ chiêm nghiệm, trải nghiệm của một con người cá nhân nên có khả năng làm lay động thấm thía tâm hồn người đọc.

• Sáu câu đầu của đoạn thơ như muốn trả lời cho câu hỏi: Đất nước là gì? Đất nước ở đâu? Lời đáp thật giản dị nhưng cũng hàm chứa những bất ngờ: Đất nước không tồn tại ở đâu xa mà có trong mỗi một con người; mỗi người đều mang một phần đất nước; tổng thể đất nước sẽ được hình dung trọn vẹn khi anh và em biết "cầm tay" nhau, "cầm tay mọi người"...
• Hàm ngôn của các câu thơ thật phong phú: sự tồn tại của đất nước cũng là sự tồn tại của ta và chính sự hiện hữu của tất cả chúng ta làm nên sự hiện hữu của đất nước. Hành động "cầm tay" là một hành động mang tính biểu tượng. Nhờ hành động đó, đất nước mới có được sự "hài hoà nồng thắm", mới trở nên "vẹn tròn to lớn".
• Ba câu tiếp theo của đoạn thơ vừa đẩy tới những nhận thức - tình cảm đã được triển khai ở phần trên, vừa đưa ra những ý tưởng có phần "lạ lẫm": Mai này con ta lớn lên / Con sẽ mang Đất Nước đi xa / Đến những tháng ngày mơ mộng. Thực chất, đây là một cách biểu đạt đầy hình ảnh về vấn đề: chính thế hệ tương lai sẽ đưa đất nước lên một tầm cao mới, có thể "sánh vai với các cường quốc năm châu". Như vậy, quá trình hình thành và phát triển của đất nước luôn gắn với nỗ lực vun đắp đầy trách nhiệm cho cộng đồng của rất nhiều thế hệ nối tiếp nhau, mà thế hệ của chúng ta chỉ là một mắt xích trong đó.
• Trong bốn câu thơ cuối, cảm xúc được đẩy tới cao trào. Nhân vật trữ tình thốt lên với niềm xúc động không nén nổi: Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình / Phải biết gắn bó và san sẻ / Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở / Làm nên Đất Nước muôn đời... Đoạn thơ có những câu mang sắc thái mệnh lệnh với sự lặp lại cụm từ "phải biết", nhưng đây là mệnh lệnh của trái tim, của tình cảm gắn bó thiết tha với đất nước. Từ Đất Nước được viết hoa, lặp lại 6 lần là bản thông điệp về trách nhiệm và lòng tự hào của tuổi trẻ đối với đất nước.

c. Đánh giá chung

• Cách bày tỏ tình yêu nước của Nguyễn Khoa Điềm trong đoạn thơ này thật độc đáo, nhưng quan trọng hơn là vô cùng chân thật. Điều đó đã khiến cho cả đoạn thơ, cũng như toàn bộ chương thơ đã được bao nhiêu người đồng cảm, chia sẻ, xem là tiếng lòng sâu thẳm nhất của chính mình.
• Đọc đoạn thơ, ta vừa được bồi đắp thêm những nhận thức về lịch sử, vừa được thuyết phục về tình cảm để từ đó biết suy nghĩ nghiêm túc về trách nhiệm của mình đối với đất nước.