Phần 1: Đọc hiểu
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4:
"Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rung mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng."
(Những ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê
Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục, tr. 117)
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên.
Phương thức biểu đạt: tự sựCâu 2: Tìm các câu có yếu tố miêu tả trong đoạn trích.
Các câu có yếu tố miêu tả trong đoạn trích: "Đất rắn"; "một tiếng động sắc đến gai người", "vỏ quả bom nóng", "nóng từ bên trong quả bom", "hoặc là mặt trời nung nóng".Câu 3: Trong đoạn trích, người trần thuật là nhân vật nào? Việc chọn vai kể như thế có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung đoạn trích?
- Trong đoạn trích, người trần thuật là nhân vật Phương Định.- Việc chọn ngôi kể có tác dụng lớn trong việc biểu đạt nội dung: Truyện kể ngôi thứ nhất, người kể chuyện là nhân vật chính, tham gia chứng kiến câu chuyện. Là người trong cuộc kể lại câu chuyện sẽ chân thực, đáng tin cậy hơn, thế giới nội tâm nhân vật được bộc lộ rõ hơn khi miêu tả trận phá bom.Câu 4: Nhận xét cách sử dụng câu văn trong đoạn trích. Việc sử dụng những câu văn như vậy có tác dụng như thế nào trong việc biểu đạt nội dung?
Cách sử dụng câu văn ngắn, ngắt nhịp linh hoạt, sử dụng nhiều câu đặc biệt tác giả miêu tả trận phá bom ác liệt, nguy hiểm, dồn dập, căng thẳng.II. PHẦN LÀM VĂN
Câu 1: Nghị luận xã hội
Trong bài thơ Mẹ, tác giả Trần Quốc Minh đã viết:
"...Lời ru có gió mùa thu
Bàn tay mẹ quạt mẹ đưa gió về
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời."
Từ đoạn thơ trên, viết bài văn trình bày suy nghĩ của em về tình mẫu tử trong cuộc đời của mỗi con người.
1. Suy nghĩ về tình mẫu tử trong cuộc đời mỗi con người.* Yêu cầu về hình thức:+ Bài văn phải đảm bảo bố cục 3 phần mở - thân - kết bài.+ Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc, có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu/đoạn; không măc lỗi về dùng từ, đặt câu....* Yêu cầu về nội dung:a. Giải thích:- Tình mẫu tử: tình cảm mẹ con.- Trong đoạn thơ, tình mẫu tử thể hiện ở cả hai chiều: tình mẹ thương con và tỉnh cảm biết ơn, trân trọng dành cho mẹ.- Đoạn thơ đã nói lên tình yêu bao la, sự hi sinh và những công lao vĩ đại mẹ đã dành cho con:+ "Bàn tay mẹ quạt mẹ đưa gió về", "Mẹ là ngọn gió của con suốt đời": Mẹ không chỉ hi sinh giấc ngủ của mình để mang lại làn gió mát cho giấc ngủ của con mỗi đêm hè mà còn sẵn sàng chở che, nâng đỡ, làm dịu mát tâm hồn con, dành cho con những điều tuyệt vời nhất trong cuộc sống.+ "Mẹ đã thức vì chúng con": Mẹ thức hay chính là tình mẹ luôn "thức", tình mẹ không bao giờ vơi cạn, luôn dõi theo con trên mỗi bước đường đời.- Đồng thời, bày tỏ niềm trân trọng yêu thương, biết ơn mẹ vô bờ bế của người con qua các hình ảnh so sánh đẹp đẽ, cảm động: "Những ngôi sao.... thức vì chúng con", "Mẹ là ngọn gió của con suốt đời".=> Trong đời sông của mỗi người có nhiều thứ tình cảm cao đẹp như tình cảm với ông bà, tình cảm anh chị em, tình bạn, tình yêu, tình cảm với quê hương, đất nước.... Nhưng tình mẫu tử vẫn có vị trí đặc biệt, thiêng liêng và máu thịt nhất với mỗi con người.b. Phân tích:- Tại sao tình mẫu tử là thiêng liêng, quan trọng?+ Vì đó là tình cảm đầu tiên của mỗi người khi sinh ra và sẽ gắn bó trong suốt cuộc đời.+ Vì đó là tình cảm vừa có yếu tố máu thịt, vừa mang tính tinh thần cao cả.+ Vì đó là thứ tình cảm vừa tự nhiên vừa mang tính trách nhiệm.- Biểu hiện của tình mẫu tử nói chung:+ Mẹ mang nặng đẻ đau, vượt qua bao khó khăn, vất vả để nuôi dưỡng con nên người.+ Mẹ luôn dõi theo con trên đường đời, sẵn sàng chở che, bao dung, nâng đỡ khi con vấp ngã. Sự thành công, hạnh phúc của con được đánh đổi bằng cả cuộc đời của mẹ.+ Con cái hiếu thảo và trân trọng công lao sinh thành, dưỡng dục của mẹ thiêng liêng, phải sống, học tập và làm việc để mẹ được vui lòng, không để mẹ phải lo lắng. Quan tâm, yêu thương mẹ mỗi ngày và từ những hành động nhỏ nhất: vâng lời, chăm sóc lúc mẹ ốm đau, học tập tốt....c. Bàn luận, mở rộng:+ Tình mẫu tử là nguồn sống vô giá, giúp ta vững vàng trong cuộc sống.+ Được sống trong tình mẫu tử là may mắn, hạnh phúc của con người. Thật thiệt thòi cho những ai không được sống trong tình mẫu tử và bất hạnh cho những kẻ không biết trân trọng tình mẫu tử.+ Phê phán những kẻ sống vô ơn bạc nghĩa, không yêu thương, biết ơn cha mẹ, đối xử tệ bạc với cha mẹ.+ Ngoài tình mẫu tử là thiêng liêng còn có tình phụ tử, tình cảm anh em... cũng cần được trân trọng.d. Bài học hành động và liên hệ bản thân.- Biết yêu thương mẹ nhiều hơn, cố gắng trở thành học sinh ngoan, học giỏi để cha mẹ vui lòng.- Liên hệ bản thân.Câu 2: Nghị luận văn học
Phân tích sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ Hữu Thỉnh về những biến chuyển của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu qua bài thơ sau:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Gió chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
(Sang thu - Hữu Thỉnh
Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục - 2015, tr.70)
Đáp án là:
Phần 1: Đọc hiểu
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4:
"Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rung mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng."
(Những ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê
Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục, tr. 117)
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên.
Phương thức biểu đạt: tự sựCâu 2: Tìm các câu có yếu tố miêu tả trong đoạn trích.
Các câu có yếu tố miêu tả trong đoạn trích: "Đất rắn"; "một tiếng động sắc đến gai người", "vỏ quả bom nóng", "nóng từ bên trong quả bom", "hoặc là mặt trời nung nóng".Câu 3: Trong đoạn trích, người trần thuật là nhân vật nào? Việc chọn vai kể như thế có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung đoạn trích?
- Trong đoạn trích, người trần thuật là nhân vật Phương Định.- Việc chọn ngôi kể có tác dụng lớn trong việc biểu đạt nội dung: Truyện kể ngôi thứ nhất, người kể chuyện là nhân vật chính, tham gia chứng kiến câu chuyện. Là người trong cuộc kể lại câu chuyện sẽ chân thực, đáng tin cậy hơn, thế giới nội tâm nhân vật được bộc lộ rõ hơn khi miêu tả trận phá bom.Câu 4: Nhận xét cách sử dụng câu văn trong đoạn trích. Việc sử dụng những câu văn như vậy có tác dụng như thế nào trong việc biểu đạt nội dung?
Cách sử dụng câu văn ngắn, ngắt nhịp linh hoạt, sử dụng nhiều câu đặc biệt tác giả miêu tả trận phá bom ác liệt, nguy hiểm, dồn dập, căng thẳng.II. PHẦN LÀM VĂN
Câu 1: Nghị luận xã hội
Trong bài thơ Mẹ, tác giả Trần Quốc Minh đã viết:
"...Lời ru có gió mùa thu
Bàn tay mẹ quạt mẹ đưa gió về
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời."
Từ đoạn thơ trên, viết bài văn trình bày suy nghĩ của em về tình mẫu tử trong cuộc đời của mỗi con người.
1. Suy nghĩ về tình mẫu tử trong cuộc đời mỗi con người.* Yêu cầu về hình thức:+ Bài văn phải đảm bảo bố cục 3 phần mở - thân - kết bài.+ Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc, có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu/đoạn; không măc lỗi về dùng từ, đặt câu....* Yêu cầu về nội dung:a. Giải thích:- Tình mẫu tử: tình cảm mẹ con.- Trong đoạn thơ, tình mẫu tử thể hiện ở cả hai chiều: tình mẹ thương con và tỉnh cảm biết ơn, trân trọng dành cho mẹ.- Đoạn thơ đã nói lên tình yêu bao la, sự hi sinh và những công lao vĩ đại mẹ đã dành cho con:+ "Bàn tay mẹ quạt mẹ đưa gió về", "Mẹ là ngọn gió của con suốt đời": Mẹ không chỉ hi sinh giấc ngủ của mình để mang lại làn gió mát cho giấc ngủ của con mỗi đêm hè mà còn sẵn sàng chở che, nâng đỡ, làm dịu mát tâm hồn con, dành cho con những điều tuyệt vời nhất trong cuộc sống.+ "Mẹ đã thức vì chúng con": Mẹ thức hay chính là tình mẹ luôn "thức", tình mẹ không bao giờ vơi cạn, luôn dõi theo con trên mỗi bước đường đời.- Đồng thời, bày tỏ niềm trân trọng yêu thương, biết ơn mẹ vô bờ bế của người con qua các hình ảnh so sánh đẹp đẽ, cảm động: "Những ngôi sao.... thức vì chúng con", "Mẹ là ngọn gió của con suốt đời".=> Trong đời sông của mỗi người có nhiều thứ tình cảm cao đẹp như tình cảm với ông bà, tình cảm anh chị em, tình bạn, tình yêu, tình cảm với quê hương, đất nước.... Nhưng tình mẫu tử vẫn có vị trí đặc biệt, thiêng liêng và máu thịt nhất với mỗi con người.b. Phân tích:- Tại sao tình mẫu tử là thiêng liêng, quan trọng?+ Vì đó là tình cảm đầu tiên của mỗi người khi sinh ra và sẽ gắn bó trong suốt cuộc đời.+ Vì đó là tình cảm vừa có yếu tố máu thịt, vừa mang tính tinh thần cao cả.+ Vì đó là thứ tình cảm vừa tự nhiên vừa mang tính trách nhiệm.- Biểu hiện của tình mẫu tử nói chung:+ Mẹ mang nặng đẻ đau, vượt qua bao khó khăn, vất vả để nuôi dưỡng con nên người.+ Mẹ luôn dõi theo con trên đường đời, sẵn sàng chở che, bao dung, nâng đỡ khi con vấp ngã. Sự thành công, hạnh phúc của con được đánh đổi bằng cả cuộc đời của mẹ.+ Con cái hiếu thảo và trân trọng công lao sinh thành, dưỡng dục của mẹ thiêng liêng, phải sống, học tập và làm việc để mẹ được vui lòng, không để mẹ phải lo lắng. Quan tâm, yêu thương mẹ mỗi ngày và từ những hành động nhỏ nhất: vâng lời, chăm sóc lúc mẹ ốm đau, học tập tốt....c. Bàn luận, mở rộng:+ Tình mẫu tử là nguồn sống vô giá, giúp ta vững vàng trong cuộc sống.+ Được sống trong tình mẫu tử là may mắn, hạnh phúc của con người. Thật thiệt thòi cho những ai không được sống trong tình mẫu tử và bất hạnh cho những kẻ không biết trân trọng tình mẫu tử.+ Phê phán những kẻ sống vô ơn bạc nghĩa, không yêu thương, biết ơn cha mẹ, đối xử tệ bạc với cha mẹ.+ Ngoài tình mẫu tử là thiêng liêng còn có tình phụ tử, tình cảm anh em... cũng cần được trân trọng.d. Bài học hành động và liên hệ bản thân.- Biết yêu thương mẹ nhiều hơn, cố gắng trở thành học sinh ngoan, học giỏi để cha mẹ vui lòng.- Liên hệ bản thân.Câu 2: Nghị luận văn học
Phân tích sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ Hữu Thỉnh về những biến chuyển của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu qua bài thơ sau:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Gió chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
(Sang thu - Hữu Thỉnh
Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục - 2015, tr.70)
