Dấu ấn thơ ca dân gian trong bài Tương tư của Nguyễn Bính

Văn mẫu lớp 11: Dấu ấn thơ ca dân gian trong bài Tương tư của Nguyễn Bính dưới đây được VnDoc.com tổng hợp và sưu tầm gồm các bài văn mẫu lớp 11 hay cho các em học sinh tham khảo, củng cố kỹ năng cần thiết cho bài kiểm tra môn Ngữ văn 11 sắp tới đây của mình. Mời các em học sinh cùng tham khảo.

1. Phân tích dấu ấn thơ ca dân gian trong bài Tương tư mẫu 1

Tên bài thơ và cũng là chủ đề của bài thơ: Tương tư là nhớ nhau. Không phải con nhớ mẹ, chị nhớ em, bà nhớ cháu… mà anh nhớ em! Tương tư là đề tài về tình yêu đôi lứa. Nhắc đến Tương tư, ta thấy đó là một đề tài quen thuộc trong ca dao, dân ca. Nền văn học dân gian còn ghi lại những vần thơ tuyệt bút viết về nỗi nhớ gái trai:

Buồn trông con nhện giăng tơ

Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai?

Buồn trông chênh chếch sao mai

Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ?

Chọn một đề tài quen thuộc trong ca dao dân ca, Nguyễn Bính đã lấy một cái tên thật gợi: "Tương tư". Những chữ Hán Việt ấy gợi cả một trời nhung nhớ, mong đợi thiết tha, giản dị, chất phác nhưng không kém phần sôi nổi của những thôn nữ, trai làng xưa:

Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

Như đứng đống lửa như ngồi đống than!

Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ

Nhớ ai ai nhớ bây giờ nhớ ai?…

Bên cạnh đề tài, tiêu đề bài thơ những gì Tương tư của Nguyễn Bính học từ giọng điệu, hình ảnh thơ và cách ví von trong thơ ca dân gian cũng góp phần giúp bài thơ thêm thắm sắc lên hương.

Có thể nói, rất ít nhà thơ Thơ mới "dùng lại" những thể thơ cũ (họ sợ thơ mình sẽ bót "mới" chăng?). Nguyễn Bính không vậy. Nét tinh tế thiết tha ân tình của thể thơ lục bát dân gian vẫn được thi nhân nâng niu trân trọng. Nếu như ca dao Việt Nam đặc trưng bởi thể thơ lục bát, ngắt nhịp 2/2/2 hoặc 3/3, 4/4:

Anh đi/ anh nhớ/ quê nhà

Nhớ canh rau muống/ nhớ cà dầm tương

Trèo lên/ cây bưởi/ hái hoà

Bước xuống vườn cà/ hái nụ tầm xuân…

Thì thơ Nguyễn Bính cũng da diết, tình tứ nhờ thể thơ, nhịp điệu ấy.

Thôn Đoài/ ngồi nhớ/ thôn Đông

Một người/ chín nhớ/ mười mong/ một người

Nắng mưa/ là bệnh/ của giời

Tương tư / là bệnh/ của tôi/ yêu nàng.

Sự tha thiết, nhịp nhàng, lối bắt vần dễ nhớ dễ thuộc của lục bát thật thích hợp với những tình yêu đôi lứa nơi thôn dã như thế. Chưa hết, những hình ảnh thơ quen thuộc trong thơ ca dân gian đã được Nguyễn Bính học hỏi, vay mượn và sử dụng đầy hiệu quả.

Những "thôn Đoài", "thôn Đông" quen thuộc biết mấy với đời sống người nông dân. Những lề lối, phong tục Tương tư dùng làm thi liệu cũng bắt rễ từ ca dao, dân ca. Nhắc đến trầu, đến cau có ai không nghĩ đến "sự tích trầu cau" sâu nặng nghĩa tình. Lấy "miếng trầu làm đầu câu chuyện" Nguyễn Bính cũng đồng thời lấy trầu cau để nói chuyện Tương tư:

Nhà em có một giàn giầu

Nhà anh có một hàng cau hên phòng

Dân gian lấy trầu cau để nói đến sự hòa hợp lứa đôi, nói đến thủy chung son sắt:

– Quả cau nho nhỏ, cái vỏ vân vân

- Giần loan giầu phượng giầu mình với ta

Giàu này em têm từ tối hôm qua

Giấu thầy giấu mẹ em mang cho chàng….

Còn Nguyễn Bính, mượn cớ nhà em có giàn giầu nhà anh có hàng cau (hòa hợp quá đi!) để tiếc nuối "Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này". Tiếc nuối và cũng là trách móc "Có xa xôi mấy mà tình xa xôi". Sự hên tưởng chàng trai thật đáng yêu. Nó ngây thơ quá đỗi. chàng cứ nghĩ có trầu có cau là thành chồng thành vợ (dân gian bảo vậy kia mà) nên dỗi hờn: sao nhà em có giầu nhà anh có cau mà… "Lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng". "Lá" ở đây có lẽ cũng là lá trầu. Lá chuyển màu rơi rụng cũng là sự phôi pha xa cách của tình cảm cô gái. Sự phôi pha, xa cách ấy vì đâu? Vì "cách trở đò giang ư?". Ca dao từng nói:

Yêu nhau mấy núi cũng trèo

Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua.

Vậy thì đâu phải xa xôi. Nhà mình nhà ta cách nhau có "một đầu đình". Mà đình làng xưa vốn là nơi để gái trai nên duyên nên phận:

Hôm qua tát nước đầu đình

Bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen.

Vậy nên chẳng hiểu vì đâu đôi ta không thành đôi thành lứa. Chàng trai với nỗi Tương tư bồn chồn chẳng dứt cứ trở đi trở lại nỗi băn khoăn:

Biết cho ai hỏi ai người biết cho

Bao giờ bến mới gặp đò?

Sử dụng những hình ảnh quen thuộc trong thơ ca dân gian, Nguyễn Bính đã gợi lại những nếp nghĩ, nếp sống mộc mạc ân tình của người nông dân nơi thôn dã. Không chỉ vậy, mượn những hình ảnh đó, nhà thơ còn giúp nhân vật trữ tình của Tương tư bộc lộ lòng mình, ấy là nỗi nhớ nhung tha thiết, bồn chồn, khắc khoải.

Lối ví von trong Tương tư cũng rất gần với dàn gian. Nói về tình yêu, dân gian vô cùng tinh tế "nói xa" rồi mới "nói gần", không bao giờ "nói thẳng như ruột ngựa". Bày tỏ niềm tiếc nuối vì người thương đã lấy chồng, chàng trai phải đưa đẩy, xa xói rồi mới bày tỏ nỗi niềm:

Trèo lên cây bưởi hái hoa

Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân

Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc

Em đã lấy chồng anh tiếc lắm thay.

Tương tư cũng mượn lối nói bóng bẩy xa xôi ấy:

Gió mưa là bệnh của giời

Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.

Ví von như thế để khẳng định: tình yêu của mình cũng như một quy luật tất yếu của tự nhiên. Trời có nắng có mưa, người có yêu có thương, vậy mới là người!

Hình ảnh "bến", "đò", "hoa khuê các", "bướm giang hồ" cũng vốn là những hình ảnh đầy biểu tượng. Trong tình yêu, người con trai thường được ví với thuyền ra đi, với bướm giang hồ; người con gái chỉ là hoa, là bến:

Thuyền về có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.

Mượn hình ảnh kín đáo ấy, chàng trai trong nỗi Tương tư dâng trào đã bày tỏ khát khao:

Bao giờ bến mới gặp đò?

Hoa khuê các bướm giang hồ gặp nhau?

Tình yêu dù sôi nổi bồng bột đến mấy, con người Việt Nam vẫn không mất đi sự tinh tế, kín đáo. Thơ ca đã thể hiện điều ấy qua những hình ảnh ví von rất gợi.

Tiếp thu những nét truyền thống trong thơ ca dân gian, nhưng điều ấy không hề làm thi sĩ "chân quê" trở nên "quê mùa" trước một rừng các nhà Thơ mới. Điều đó trước hết khẳng định sức sống tiềm tàng của thơ ca dân gian – tinh hoa của dân tộc bao đời. Đó cũng tạo nên phong cách riêng của Nguyễn Bính trong nền văn học dân tộc.

2. Phân tích dấu ấn thơ ca dân gian trong bài Tương tư mẫu 2

Nhắc đến thơ mới, ta thường nghĩ đến những vần thơ chịu ảnh hưởng sâu sắc từ phương Tây: thơ Xuân Diệu, thơ Chế Lan Viên, thơ Nguyễn Hoàng Chương... không hòa tan mình trong đó, thơ Nguyễn Bính vẫn giữ được những nét “chân quê” giản dị, chất phác nhờ hấp thụ ảnh hưởng từ thơ ca dân gian. Dấu ấn cổ truyền đặc sắc ấy in đấu khá rõ trong thi phẩm “Tương tư”.

Tên bài thơ và cũng là chủ đề của bài thơ: “Tương tư“ là nhớ nhau. Không phải con nhớ mẹ, chị nhớ em, bà nhớ cháu... mà anh nhớ em! Tương tư là nỗi nhớ của tình yêu đôi lứa. Đây là đề tài quen thuộc trong ca dao, dân ca. Nền văn học dân gian còn ghi lại những vần thơ tuyệt bút viết về nỗi nhớ của nam nữ:

“Buồn trông con nhện giăng tơ

Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai

Buồn trông chềnh chếch sao mai

Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ?”.

Hay

“Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

Như đứng đống lửa như ngồi đống than”

“Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ

Nhớ ai ai nhớ bây giờ nhớ ai?”...

Tiếp thu ca dao, dân của Nguyễn Bính học được giọng điệu mượt mà, thể thơ lục bát đằm thắm thú vị, hình ảnh thơ mộc mạc mà thiết tha... Những điều đó đã tạo nên nét đẹp riêng “chân quê” của bài .“Tương tư”.

Nét tinh tế thiết tha ân tình của thể thơ lục bát dân gian được thi nhân nâng niu trân trọng.

“Thôn Đoài/ ngồi nhớ/ thôn Đông

Một ngườỉ/chín nhớ/ mười mong / một người

Nắng mưa/ là bệnh/ của giời

Tương tư/ là bệnh/ của tôi/ yêu nàng”.

Sự tha thiết, nhịp nhàng, lối bắt vần dễ nhớ dễ thuộc của lục bát thật thích hợp với những tình yêu đôi lứa nơi thôn dã.

Chưa hết, những hình ảnh thơ quen thuộc trong thơ ca dân gian đã được Nguyễn Bính học hỏi, vay mượn và sử dụng đầy hiệu quả.

3. Phân tích dấu ấn thơ ca dân gian trong bài Tương tư mẫu 3

Nguyễn Bính là một nhà thơ chuyên viết về đề tài tình yêu với nhiều cung bậc và cảm xúc rất độc đáo bài thơ Tương tư đã thể hiện được những nỗi nhớ, và các cung bậc của tình yêu một cách sâu sắc và nhiều ấn tượng nhất.

Hình ảnh về tình yêu đang đến độ tương tư, và một nỗi nhớ da diết được thể hiện một cách táo bạo và cũng mang chất tế nhị sâu sắc, hình ảnh đó đã thể hiện một tình cảm đặc biệt và cũng vô cùng sâu sắc, hình ảnh đó để lại cho con người nhiều nỗi nhớ, tất cả đang hội tụ và thể hiện một cách tế nhị và sâu sắc nhất:

Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông

Một người chín nhớ mười mong một người

Gió mưa là việc của trời

Tương tư là việc của tôi yêu nàng

Hình ảnh thôn Đoài đang ngồi nhớ thôn Đông nó cũng thể hiện một tình cảm đặc biệt giữa hai con người xuất thân từ nơi này, hình ảnh đó thể hiện một nỗi nhớ nhung, nhớ người nhưng nay nhớ cả làng, ngôi làng ấy có nàng và tôi đang tương tư và thể hiện nỗi nhớ của mình một cách da diết nhưng cũng đầy ý tứ, hình ảnh đó đã mang một cảm xúc sâu sắc nhất trong lòng người đọc, bởi khung cảnh nơi đây đang chứa tran biết bao nhiêu cảm xúc và giá trị riêng của toàn bộ tác phẩm, hình ảnh của thôn Đoài đang ngồi nhớ thôn Đông, và một người đang thể hiện một nỗi nhớ da diết tới một người, nó đã mang lại cho người đọc một cảm xúc đặc biệt, khi tình cảm của nhân vật tôi thật mãnh liệt, nó thể hiện một tình cảm đặc biệt và cũng vô cùng sâu sắc nhất, tình cảm đó đang dần thể hiện tình yêu, nỗi nhớ trong tình yêu là những nỗi nhớ không tên, nó khắc khoải chờ mong, và thể hiện những cảm xúc mới mẻ và đầy tế nhị trong lòng người đọc:

Hai thôn chung lại một làng

Cớ sao bên ấy không sang bên này

Ngày qua ngày lại qua ngày

Lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng

Với những lời thơ đầy tế nhị, nhân vật tôi trong tác phẩm đang thể hiện sự trách móc đầy ý tứ của mình, trách rằng sao hai thôn chung một làng, nhưng nàng lại không sang bên này chơi, những hình ảnh đó đã thể hiện một cảm xúc đặc biệt và riêng tư nhất đối với người đọc, mỗi chúng ta đều có thể lý giải và hiểu được những điều đó qua từng lời thơ, nó thể hiện biết bao nhiêu cảm xúc, những ngôn ngữ thơ đầy chất trữ tình, thơ mộng và vô cùng duyên dáng, hình ảnh của những chiếc lá xanh đang nhuộm thành cây lá vàng, nó thể hiện sự chờ mong, sự tươi tắn trẻ trung nay đã dần biến thành những cây lá vàng héo úa, nó thể hiện một tình cảm đặc biệt và sâu sắc đến cho người đọc:

Bảo rằng cách trở đò ngang

Không sang là chẳng đường sang đã đành

Nhưng đây cách một đầu đình

Có xa xôi mấy cho tình xa xôi..

Dù cho khoảng cách không xa xôi là mấy nhưng lại không sang, chỉ có cách con đò ngang, và cách một đầu đình, càng gần thì tình cảm và nỗi nhớ trong tình yêu càng cao, nó thể hiện một tình cảm to lớn và có nhiều ý nghĩa nhất cho người đọc, những cảm xúc đó đang gợi lại cho người đọc nhiều cảm xúc đặc biệt, nó thể hiện những nỗi nhớ mong, tình cảm đó đã để lại cho người đọc một cái nhìn sâu sắc và giàu ý niệm nhất, những nỗi nhớ miên man, nó thể hiện một tình cảm sâu sắc và đang dần căng tràn nhựa sống, tình cảm đó đang dần khắc sâu và khắc khoải trong cảm xúc của mỗi người. Khoảng cách địa lý không xa, nhưng khoảng cách trong tâm hồn chứa chan bao nhiêu niềm hy vọng, và những nỗi nhớ da diết, ở đó con người đang phải trải qua biết bao nhiêu nỗi nhớ thương và sự lưu luyến trong tâm hồn:

Tương tư thức mấy đêm rồi

Biết cho ai, hỏi ai người biết cho

Bao giờ bến mới gặp đò

Hoa khuê các bướm giang hồ gặp nhau

Hình ảnh của người con trai đang tương tư người con gái thể hiện một tình yêu mãnh liệt, mặc dù là con trai nhưng chàng đã táo bạo để bộc lộ lời của mình, những hoài niệm và ý thơ đã đó mang lại cho người đọc một cảm xúc sâu sắc và có nhiều giá trị nhất, hình ảnh đó thể hiện cho người đọc một cảm giác thực sự có ý nghĩa và nó tươi đẹp trong cuộc sống và con người của chúng ta, hình ảnh tương tư trong tình yêu đó là đó hình ảnh của những ý thơ ý tứ, và đầy thơ mộng, hẹn gặp nhau trong khoảng không gian đó, con người như đang hòa quyện bên nhau để có được những phút giây hạnh phúc nhất:

Nhà em có một giàn trầu

Nhà anh có một hàng cau liên phòng

Thôn Đoài thì nhớ thôn đông

Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào.

Hình ảnh đó đang khắc khoải bao nhiêu nỗi nhớ mong đến người con gái trong tác phẩm, giá trị đó để lại cho người đọc nhiều cảm xúc sâu sắc và đầy sự táo bạo mới, hình ảnh của tâm hồn tác giả đang cùng hòa nhập vào trong khoảng không gian nơi đây, những giá trị đó gợi lại cho người đọc nhiều cảm xúc sâu sắc và đặc biệt nhất, hình ảnh của tình yêu được thể hiện khá sinh động, nó thu hút ý nhìn và bao nhiêu cảm xúc da diết nhất, hình ảnh của tình yêu, những nỗi nhớ và biết bao nhiêu cung bậc đang bao trùm lấy cuộc sống và giá trị cho toàn bộ tác phẩm, đó là những lời thơ thể hiện một tình cảm đặc biệt và da diết nhất cho con người.

Bài thơ đã để lại cho người đọc nhiều cảm xúc đó là sự tương tư trong tình yêu, mỗi người đều thấy được cảm xúc và nỗi nhớ trong tình yêu luôn cồn cao và da diết đến cháy bỏng.

4. Phân tích dấu ấn thơ ca dân gian trong bài Tương tư mẫu 4

Nguyễn Bính là một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới. Ông chọn cho mình lối đi riêng là trở về với văn học dân gian, với những câu hát cửa đình, những rặng mùng tơi, bến đò, cây đa, bến nước…Nguyễn Bính đã trở thành chủ soái của trường phái “Thơ mới dân gian’. “Tương tư” là một bài thơ tiêu biểu cho thơ ca của Nguyễn Bính, đậm đà chất dân gian, chân quê.

Biểu hiện của dấu ấn thơ ca dân gian trong bài thơ “Tương tư” được thể hiện xuyến suốt tác phẩm. Tiêu đề bài thơ mang tên “Tương tư” thể hiện nỗi nhớ tình yêu chân thành, lưu luyến. Đây là một đề tài quen thuộc trong thơ ca dân gian. Nhắc đến những bài cao dao, dân ca trong dân gian nói về tình yêu đôi lứa, ta lại nhớ đến những vần thơ:

“Nhớ ai bổi hồi bồi hồi

Như đứng đống lửa, như ngồi đống than”

hay:

“Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ

Nhớ ai ai nhớ, bây giờ nhớ ai”

Ở bài thơ “Tương tư”, Nguyễn Bính cũng chọn một đề tài quen thuộc trong dân ca vào thơ của mình:

“Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông

Một người chín nhớ mười mong một người”

Bài thơ được viết với thể thơ lục bát, vốn là thể thơ đặc trưng của thơ ca dân gian, với cách ngắt nhịp 2/2/2 ở câu lục hoặc 3/3; hay 2/2/2/2 ở câu bát hoặc 4/4. Ở bài thơ sử dụng những hình ảnh thơ quen thuộc trong ca dao dân ca một cách hiệu quả. Thôn Đoài, thôn Đông là những địa danh rất quen thuộc đối với mỗi người dân Việt Nam.

Hình ảnh trầu cau trong văn học dân gian gợi nên sự tích trầu cau, đã có nhiều câu ca dao nói về hình ảnh này:

“Quả cau nho nhỏ cái vỏ vân vân…”

Hay:

“Gặp đây ăn một miếng trầu

Ăn vào cho đỏ môi mình môi ta”

Trong bài thơ “Tương tư”, Nguyễn Bính mượn có nhà anh có hàng cau, nhà em có giàn giầu để tiếc nuối:

“Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này”

Tác giả đã sử dụng hình ảnh quen thuộc trong thơ ca dân gian, gợi lại những nếp nghĩ, nếp sống mộc mạc, ân tình của người nông dân nơi thôn dã và giúp nhân vật trữ tình bộc lộ lòng mình.

Cách nói ví von nói về tình yêu trong dân gian vô cùng tinh tế, nói xa rồi mới nói gần. Trong dân gian, bày tỏ nỗi niềm tiếc nuối vì người thương đã lấy chồng. chàng trai phải đưa đẩy xa xôi mãi:

“Trèo lên cây bưởi hái hoa

Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân

Nụ tầm xuân nở ra cánh biếc

Em lấy chống rồi anh tiếc lắm thay…”

Hay muốn ngỏ lời cầu hôn với cô gái, chàng trai cũng phải đưa đẩy.

Nguyễn Bính cũng vậy, ông mượn cơ thôn Đoài nhớ thôn Đông để bày tỏ nỗi nhớ của người thôn Đoài với người thôn Đông. Tác giả sử dụng hình ảnh: bến, đò, hoa khuê các, bướm giang hồ…vốn là những hình ảnh đầy biểu tượng. Trong tình yêu, người con trai thường được ví với thuyền ra đi, với bướm giang hồ, người con gái chỉ là hoa, là bến:

“Thuyền về có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”

Ở trong bài thơ “Tương tư”, Nguyễn Bính cũng bày tỏ khát khao:

“Bao giờ bến mới gặp đò

Hoa khuê các bướm giang hồ gặp nhau”

Nhà thơ Nguyễn Bính đã sử dụng các chất liệu ngôn từ gần gũi, quen thuộc. Đó là việc sử dụng thành ngữ “chín nhớ mười mong”, với cách tổ chức lời thơ độc đáo. Tác giả đã sử dụng linh hoạt và tinh tế đại từ phiếm chỉ “ai” để thể hiện tình cảm ý nhị, duyên dáng. Tất cả các cách diễn đạt từ ca dao dân ca hòa quyện tinh tế vào từng vần thơ.

Bài thơ “Tương tư” của Nguyễn Bính mang vẻ đẹp của văn hóa dân gian khi sử dụng những hình ảnh quen thuộc trong văn học dân gian. Tuy bài thơ vẫn đi theo khung truyền thống của dân tộc là sử dụng các chất liệu, hình ảnh quen thuộc trong văn học dân gian, nhưng dấu ấn của nhà thơ Nguyễn Bính được tạo ra là gây ấn tượng cho người đọc bởi nội dung, bài thơ vẫn thấm đẫm tình Thơ Mới.

Trên đây VnDoc đã tổng hợp các bài văn mẫu Dấu ấn thơ ca dân gian trong bài Tương tư của Nguyễn Bính cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài. Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 11 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 11 và biết cách soạn bài lớp 11 các bài Tác giả - Tác phẩm Ngữ Văn 11 trong sách Văn tập 1 và tập 2. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.

Các bài liên quan đến tác phẩm:

• Soạn bài Tương tư
• Soạn văn 11 bài: Tương tư
• Văn mẫu lớp 11: Phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính