Đọc mở rộng trang 113 lớp 5 Kết nối tri thức Tập 1

Nguyễn Thị Duệ giả nam nhi đi học

Vốn được sinh ra trong một gia đình nghèo nên con chữ và sách vở như là người bạn với Nguyễn Thị Duệ từ thuở nhỏ. Mặc dù là người xinh đẹp và thông minh, thế nhưng bà chẳng màng đến việc lập gia đình như các phụ nữ khác. Lòng hiếu học khiến bà phải giả nam nhi để đèn sách thi cử.

Năm 10 tuổi, Duệ đã biết viết văn và được bà con trong làng vô cùng kính phục. Là một người hiếu học song luật lệ bấy giờ không cho phép con gái được học hành thi cử nên Duệ phải giả trai để đèn sách đi thi. Năm 1594, nhà Mạc mở khoa thi Hội, sĩ tử tham dự rất đông, bà đỗ thủ khoa, trong khi chính thầy dạy cho bà chỉ đỗ á khoa. Vậy là tròn 20 tuổi bà đã trở thành nữ tiến sĩ đầu tiên và duy nhất của khoa cử phong kiến Việt Nam.

Khi làm quan, Nguyễn Thị Duệ còn có nhiều đóng góp cho nền giáo dục đương thời. Bà rất quan tâm đến việc thi cử, bồi dưỡng nhân tài cho quốc gia. Bà cũng khuyến khích phong trào học tập, giúp đỡ học trò nghèo hiếu học. Phần lớn các bài thi Đình, thi Hội là do bà chấm. Hằng tháng bà lại đến giảng bài cho các học trò. Nguyễn Thị Duệ thương học trò nghèo nên xin vua cấp ruộng tốt để canh tác lấy hoa lợi giúp học trò nghèo hiếu học. Khi đất nước gặp thiên tai, bà xin triều đình phát lương thực cứu đói. Nhân dân khắp nơi rất cảm phục tài năng và đức độ của bà.

Về già, bà xuất gia đi tu ở chùa Vụ Nông, Gia Lâm, lấy hiệu Diệu Huyền. Nguyễn Thị Duệ sống hơn 80 tuổi mới qua đời. Sau khi mất, bà được triều đình cho đúc tượng, dựng bảo tháp, khắc bia, người dân địa phương lập đền thờ, tôn bà làm Phúc thần.