Em hãy giải thích câu tục ngữ Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, Bay cao thì nắng bay vừa thì râm

Em hãy giải thích câu tục ngữ: “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa. Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” dưới đây được VnDoc.com tổng hợp và sưu tầm gồm các bài văn mẫu lớp 7 hay cho các em học sinh tham khảo, có thêm nhiều ý tưởng xây dựng bài văn hay, hoàn chỉnh, đạt điểm cao trong các bài kiểm tra Văn sắp tới. Mời các em học sinh cùng tham khảo chi tiết sau đây.

Giải thích câu tục ngữ Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng bay vừa thì râm ngắn gọn mẫu 1

Trong kho tàng văn học dân gian của dân tộc ta, có rất nhiều những câu ca dao tục ngữ hay về thiên nhiên do cha ông đúc kết lại từ các kinh nghiệm thực tiễn. Đối với em, ấn tượng nhất chính là câu ca dao:

Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng bay vừa thì râm

Khi mà khoa học kĩ thuật chưa phát triển, thì cha ông ta vẫn dựa vào các quy luật của tự nhiên để dự đoán thời tiết. Từ đó sắp xếp hoạt động sao cho hợp lí. Dựa vào loài chuồn chuồn - một loại côn trùng có cánh mà họ đã có thể phán đoán tình hình thời tiết. Nếu chuồn chuồn bay ở trên cao nghĩa là trời sẽ có nắng. Nếu bay ở tầm trung, vừa thì trời râm mát. Còn nếu bay thấp sát dưới mặt nước ao hồ, thì nghĩa là trời sắp mưa. Điều này được đúc kết từ sự quan sát tỉ mỉ rồi đúc kết ra của thế hệ trước.

Cho đến ngày nay, câu ca dao này vẫn đúng và được dùng phổ biến. Bởi vì nó đã được giải thích rõ hơn nhờ vào khoa học. Hiện tượng này liên quan đến lượng hơi nước có trong không khí. Nếu trong không khí có rất nhiều hơi nước thì nghĩa là quá trình ngưng tụ mây đang diễn ra rất nhanh, đã đến giai đoạn bão hòa, sắp tạo nên mưa. Lượng hơi nước đó tạo áp lực lên đôi cánh mỏng của chuồn chuồn khiến chúng không thể bay lên cao, đành phải sà xuống thấp. Vì vậy, khi chuồn chuồn bay thấp thì trời sắp mưa. Tương tự như vậy, nếu chuồn chuồn bay cao thì nghĩa là lượng hơi nước trong không khí rất thấp, mây sẽ ít và trời sẽ có nắng ấm.

Câu ca dao Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng bay vừa thì râm, thực sự là một “công cụ” đắc lực cho chúng ta để quan sát hiện tượng thời tiết. Từ đó, chúng ta cũng thấy được sự thông minh và kĩ lưỡng của cha ông ta đời trước.

Giải thích câu tục ngữ Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng bay vừa thì râm mẫu 2

Những câu tục ngữ luôn luôn được mệnh danh chính là một cuốn bách khoa toàn thư về tri thức quý báu của ông cha ta để lại. Không chỉ là những bài học răn dạy con người mà các hiện tượng dự báo về thời tiết của người xưa cũng như đã được thể hiện rất rõ nét trong nhiều câu tục ngữ. Một trong những câu tục ngữ hay nói về hiện tượng của thời tiết đó chính là câu tục ngữ đặc sắc: “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa. Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm”.

Dựa vào những sự việc được lặp đi lặp lại trong đời sống thường ngày mà cha ông ta đã đúc rút được những b ài học kinh nghiệm quý báu. Câu tục ngữ “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa. Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” chính là một trong những sự quan sát tinh tế về hiện tượng dự báo trời có mưa hay không. Nếu như trước đây ông cha ta chỉ quan sát và đúc kết ra thành một lời nhắc nhớ. Lời nhắc đó không dựa trên khoa học mà chỉ dựa trên sự trùng lặp, được lặp đi lặp lại nhưng rất đúng mà thôi. Câu tục ngữ “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa. Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” nếu được giải thích theo khoa học thì nó như thế này. Khi chuồn bay thấp tức nghĩa là lúc đó áp suất không khí lúc đó thấp. Khi áp suất không khí thấp thì nó dường như cũng đã đè lên con chuồn chuồn làm cho nó bay thấp xuống thì trời mưa.

Đối với hiện tượng “chuồn chuồn” bay cao theo khoa học được lý giải đó tức là áp xuất không khí lúc đó cao giúp cho chuồn chuồn bay cao lên thì trời nắng to.

Còn đối với con chuồn chuồn bay vừa tức là có áp xuất không khí nhưng không đủ để đưa nó bay cao hơn. Chuồn chuồn cũng không đủ để có thể cho nó bay thấp xuống nên trời không nắng cũng không mưa tức là trời sẽ râm mát rất nhiều.

Chỉ với sự quan sát các hiện tượng thông qua việc diễn ra thường thấy mà người xưa đã để lại cho chúng ta những bài học thật đáng quý biết bao nhiêu. Khi chúng ta cứ nhìn thấy những cánh chuồn chuồn bay cao trong bầu trời xanh là biết được rằng nay sẽ nắng to. Không có dấu hiệu tròi mưa. Ngược lại khi quan sát thấy hiện tượng cánh chuồn chuồn bay là là thì trời râm mát, còn bay thấp hẳn nữa thì hãy chuẩn bị vì trời sắp mưa rồi đó.

Những kinh nghiệm, vốn sống của người xưa dường như cũng đã gói gọn vào trong những câu tục ngữ hay ho này. Và câu “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa. Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” quả thật là một câu tục ngữ hay, đáng nhớ để ta có thể nắm bắt được tình hình dự báo thời tiết.

Giải thích câu ca dao: Chuồn chuồn bay thấp thì mưa. Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm mẫu 3

Với một nước thuần nông nghiệp với nghề chính là trồng lúa nước thì thời tiết là một yếu tố quan trọng được quan tâm hàng đầu mỗi mùa vụ lúa vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và sản lượng của vụ mùa đó. Trước đây khi chưa có truyền hình, chưa có chương trình dự báo thời tiết thì cha ông ta thường quan sát sự vật xung quanh và tìm ra được những quy luật thời tiết rất thú vị. “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa / Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” là một trong số đó. Bạn đã từng rất quen thuộc với câu ca dao “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” hay câu “Chim én bay thấp thì mưa”. Vậy bạn có hiểu ý nghĩa khoa học của hiện tượng này không?

Nguyên nhân là trước lúc trở trời, trong không khí có nhiều hơi nước, đọng vào những bộ cánh mỏng của côn trùng, làm tăng tải trọng, khiến chúng chỉ có thể bay là là sát mặt đất.

Trong số các côn trùng này có loài lớn như chuồn chuồn, nhưng cũng có các loài mối, muỗi nhỏ mà chúng ta không nhìn thấy. Ngoài ra vì áp thấp, ngột ngạt, nên nhiều loài sâu bọ cũng chui lên khỏi mặt đất. Chim én bay xuống thấp chính là để bắt những côn trùng, sâu bọ này. Cho nên, cứ mỗi khi thấy chim én bay thành đàn sà xuống, người ta lại nói rằng trời sắp có mưa. Chuồn chuồn bay thấp hay bay cao phụ thuộc vào áp suất của khí quyển. Áp suất khí quyển lại liên quan đến nhiệt độ và độ ẩm của không khí.

Do cánh của chuồn chuồn quá mỏng lại có các nan đặc biệt hút được độ ẩm của không khí. Vậy nên khi trời sắp mưa thì độ ẩm trong không khí tăng cao, không khí có nhiều hơi nước, đọng vào những bộ cánh mỏng của chuồn chuồn, làm tăng tải trọng, khiến chúng chỉ có thể bay là là sát mặt đất.

Khi trời nắng, độ ẩm không khí giảm, cánh của chuồn chuồn khô đi và nhẹ hơn nên sẽ bay được cao hơn.Vậy nên ông cha ta từ ngày xưa có thể nhìn chuồn chuồn bay mà đoán biết thời tiết trong ngày như thế nào.

Chuồn chuồn có tập tính đó là bẩm sinh là vì đôi cánh chuồn chuồn có 1 chuỗi cảm ứng về nhiệt độ và cảm ứng. vì nó theo tập tính đẻ trứng theo mùa của nó được truyền từ các đời của chuồn chuồn. Khi nhiệt độ cao thì lượng không khí ẩm môi trường thấp thì nước sông ao hồ đều thấp nên nó ko đẻ trứng. Khi trời mưa thì nó lại bay thấp vì mưa xuống thì nó sẽ đẻ trứng (chuồn chuồn đẻ trứng ở trong nước) cứ mỗi lần nó chạm vào mặt nước là nó đẻ trứng vào trong dòng nước.

Kinh nghiệm này phản ánh khá đúng thực tiễn. Chuồn chuồn bay thấy hay bay cao phụ thuộc vào áp suất của khí quyển. Áp suất khí quyển lại liên quan đến nhiệt độ và độ ẩm của không khí. Người ta nhận thấy khi sắp mưa những hạt hơi nước nhỏ bé sẽ đọng lại trên các cánh mỏng của chuồn chuồn, làm tăng tải trọng và khiến chúng phải bay thấp là đà sát mặt đất. Khi đó ta cũng thấy sân nhà hoặc sàn nhà lát gạch men hay lát đá sẽ ngưng đọng hơi nước thành các giọt nước nhỏ, ta gọi là hiện tượng “đổ mồ hôi”.

Khi chuồn bay thấp tức nghĩa là áp suất không khí lúc đó thấp đè lên con chuồn chuồn làm cho nó bay thấp xuống thì trời mưa. Con chuồn chuồn bay cao tức là áp suất không khí lúc đó cao giúp cho chuồn chuồn bay cao lên thì trời nắng. Khi chuồn chuồn bay vừa tức là có áp suất không khí nhưng không đủ để đưa nó bay cao hơn cũng không đủ đẻ là nó bay thấp xuống nên trời không nắng cũng không mưa tức là trời sẽ râm.

Câu ca dao “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa / Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” là một trong những đúc kết giá trị của cha ông ta về dự báo thời tiết trong điều kiện cuộc sống còn giản đơn, qua đó giúp ta thêm ngưỡng mộ tài quan sát và trí tuệ của người xưa.

Giải thích câu tục ngữ Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng bay vừa thì râm mẫu 4

Kho tàng ca dao, tục ngữ của dân tộc ta chứa đựng rất nhiều kinh nghiệm về thiên nhiên, lao động sản xuất. Đặc biệt là những câu nhằm dự báo về các hiện tượng thời tiết. Đó là những câu nói đặc sắc, dễ hiểu và dễ thuộc. Trong đó có câu:

“Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì năng, bay vừa thì râm.”

Câu ca dao trên được hình thành từ sự quan sát tinh tế của ông cha ta về hiện tượng được lặp đi lặp lại sau đó đúc rút thành bài học kinh nghiệm. Chắc hẳn trong số chúng ta không ai là xa lạ với con chuồn chuồn. Chúng ta có thể hiểu nghĩa câu này đó là dự báo thời tiết dựa vào hiện tượng chuồn chuồn bay. Khi chuồn chuồn bay cao nghĩa là ngày hôm sau sẽ nắng, bay thấp thì mưa và khi chuồn chuồn bay ở tầm trung, không cao, không thấp thì trời mát giời. Có thể thấy câu ca dao này không được hình thành dựa trên cơ sở khoa học mà chỉ dựa trên sự lặp lại của hiện tượng tự nhiên mà ông cha ta quan sát được. Có rất nhiều câu ca dao, tục ngữ kiểu như vậy như: “Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt”, hay “Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ”. Nếu xét về mặt khoa học thì chúng ta cũng có thể dễ dàng giải thích được hiện tượng bay của chuồn chuồn đó là dựa vào áp suất và độ ẩm, lượng hơi nước trong không khí. Khi không khí có áp suất thấp, lượng hơi nước trong không khí cao thì cánh chuồn chuồn sẽ bị đè ép, nặng nên không bay cao được, mà khi lượng hơi nước lớn thì sẽ sinh ra trời mưa. Trái lại khi áp suất không khí cao, độ ẩm thấp, khô ráo thì chuồn chuồn sẽ dễ dàng bay cao, hoặc được áp suất đưa lên cao hơn mà lượng hơi nước chưa đủ tích tụ thành mưa nên sẽ tiếp tục nắng to. Khi chuồn chuồn bay ở độ cao trung bình tức là áp suất không khí và độ ẩm đang ở mức cân bằng nên nó không thể bay cao hoặc thấp hơn được mà chỉ giữ ở một độ cao nhất định. Nên từ đó có thể suy ra trời sẽ không nắng, không mưa mà mát giời.

Trước kia khi nước ta còn nghèo đói, chưa có tivi nhiều như thời bây giờ mà cả nước chủ yếu là sản xuất nông nghiệp nên việc dự báo thời tiết hầu như dựa vào việc quan sát hiện tượng tự nhiên. Ngoài việc xem độ cao mà chuồn chuồn bay thì còn dựa vào việc trông mây, sao… Việc dự báo trước được thời tiết giúp ích cho mọi người rất nhiều, đặc biệt là với người nông dân. Từ đó họ sẽ sắp xếp được công việc hợp lý, phù hợp với thời tiết, không bị trễ nải chuyện đồng áng. Bên cạnh đó còn có thể thu xếp công việc để nghỉ ngơi hay đi vui chơi, giải trí. Ngày nay khi cuộc sống được nâng cao, khoa học kĩ thuật cũng phát triển người ta có thể xem dự báo thời tiết trên tivi hay điện thoại nhưng với nhiều người vẫn quen với việc quan sát hiện tượng tự nhiên. Với họ khi hằng ngày phải tiếp xúc với màn hình, máy móc thì việc quan sát tự nhiên cũng một phần nào đem lại sự thư giãn, giải trí.

Chuồn chuồn với trẻ nhỏ là một trò chơi thú vị, có ai đã từng chơi trò bắt chuồn chuồn trong những trưa hè, hay trò nghịch bắt chuồn chuồn để nó cắn rốn với hi vọng là sẽ biết bơi hay nhiều trò khác nữa. Còn với người lớn thì chuồn chuồn đã đi vào đời sống gắn liền với thời tiết, với công việc. Chuồn chuồn còn được ví như người bạn của nhà nông, với thơ ca dân gian. Từ việc hiểu nghĩa của câu a dao giúp chúng ta có thể học tập, noi theo để quan sát hiện tượng tự nhiên và tự dự báo về thời tiết. Đó cũng là bài học trải nghiệm lý thú cho giới trẻ.

Kinh nghiệm sống, vốn sống rất quan trọng với mỗi người và cần được coi trọng tiếp thu chứ không chỉ chăm chú vào những kiến thức khoa học trong sách vở. Chúng ta ngoài học tập hãy quan sát tự nhiên để thấy rằng ngoài những trang giấy im lìm kia là một thế giới muôn màu muôn vẻ. Một thế giới với nhiều mối quan hệ, nhiều hiện tượng tự nhiên lý thú mà ông cha ta đã dành nhiều năm quan sát để đúc kết ra thành những bài học kinh nghiệm cho chúng ta học tập và noi theo.

--------------------------------------------------------------

Ngoài văn mẫu Em hãy giải thích câu tục ngữ: “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa. Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài, các bạn có thể xem thêm chuyên mục văn mẫu lớp 7 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 7 hơn. Ngoài ra, các Đề thi giữa kì 2 lớp 7, Đề thi học kì 2 lớp 7 cũng là tài liệu hay giúp các em có sự chuẩn bị tốt cho kì thi quan trọng sắp tới.