Giải SBT KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 20

20.2

Sản phẩm nào sau đây có chứa hợp chất hữu cơ?

A. Phân kali

B. Giấm gạo

C. Đá vôi

D. Muối ăn

Hướng dẫn giải:

Đáp án B. Giấm gạo công thức hóa học CH₃COOH

20.3

Phát biểu nào sau đây đúng?

A. Tất cả các hợp chất có chứa nguyên tố carbon đều là hợp chất hữu cơ

B. Các hợp chất hữu cơ, khi cháy đều tạo ra khí carbon dioxide và nước

C. Các chất cấu tạo nên cơ thể sống đều là hợp chất hữu cơ

D. Nguồn lương thực, thực phẩm của con người chủ yếu là các hợp chất hữu cơ

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

20.4

Có các công thức cấu tạo sau:

Các công thức cấu tạo trên biểu diễn cho bao nhiêu hợp chất hữu cơ khác nhau?

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

Hướng dẫn giải:

(a), (c), (e) biểu diễn cùng 1 hợp chất hữu cơ

(g), (b) biểu diễn cùng 1 hợp chất hữu cơ

Đáp án A

20.5

Công thức cấu tạo cho biết:

A. Số lượng liên kết giữa các nguyên tử trong trong phân tử

B. Các loại liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử

C. Thứ tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử

D. Bản chất liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

20.6

Dữ kiện nào sau đây có thể giúp xác định được chất vô cơ hay hữu cơ?

A. Trạng thái (rắn, lỏng, khí)

B. Độ tan trong nước

C. Màu sắc

D. Thành phần nguyên tố

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

20.7

Các hợp chất hữu cơ thường có đặc điểm chung sau:

(a) Thành phần nguyên tố chủ yếu là carbon và thường có hydrogen

(b) Ngoài nguyên tố carbon và hydrogen, có thể có thêm nguyên tố khác như chlorine, nitrogen, oxygen

(c) Liên kết hóa học chủ yếu trong phân tử là liên kết cộng hóa trị

(d) Liên kết hóa học chủ yếu trong phân tử là liên kết ion

(e) Dễ bay hơi, khó cháy

(g) Dễ cháy và sản phẩm cháy luôn tạo ra carbon dioxide

Dãy các đặc điểm đúng là

A. (d), (e), (g) B. (a), (b), (c)

C. (a), (b), (c), (g) D. (b), (d), (g)

Hướng dẫn giải:

(a) đúng

(b) đúng

(c) đúng

(d) sai, liên kết hóa học chủ yếu trong phân tử là liên kết cộng hóa trị.

(e) sai, dễ bay hơi, dễ cháy.

(g) đúng

Đáp án C

20.8

Cho các nhận xét sau

(a) Hợp chất hữu cơ có ở xung quanh ta

(b) Hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon

(c) Khi đốt cháy các hợp chất hữu cơ đều tạo ra CO₂

(d) Đốt cháy hợp chất hữu cơ luôn thu được CO₂ và H₂O

Số phát biểu đúng là

A.1

B.2

C.3

D.4

Hướng dẫn giải:

(a) đúng

(b) sai, hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon trừ một số hợp chất của vô cơ.

(c) đúng

(d) sai, đốt cháy hợp chất hữu cơ luôn thu được CO2.

Đáp án B

20.9

Cho các mẫu chất sau:

- Đất đèn có thành phần chính là calcium carbide, có nhiều ứng dụng như sản xuất đèn xì acetylene, làm trái cây nhanh chín, ...

- Phân urea là một loại phân bón dùng để cung cấp chất đạm cho cây trồng, có công thức hóa học là (NH₂)₂CO

- Mật ong có chứa nhiều fructose, có công thức hóa học là C₆H₁₂O₆, được dùng để tạo vị ngọt cho một số thực phẩm, đồ uống, ....

- Hydrocyanic acid có công thức hóa học là HCN, được dùng nhiều trong các ngành công nghiệp như sản xuất thuốc trừ sâu, phẩm nhuộm, ....

Trong các chất sau: calcium carbide, phân urea, fructose, hydrocyanic acid, có bao nhiêu chất thuộc loại hợp chất hữu cơ?

A.1

B.2

C.3

D.4

Hướng dẫn giải:

Fructose và phân urea là hợp chất hữu cơ.

Đáp án B

20.10

Cho các phát biểu sau:

(a) Phân urea là hợp chất hữu cơ, có nhiều trong thành phần nước tiểu của động vật có vú

(b) Các chất cấu tạo nên cơ thể sống có thành phần chủ yếu là hợp chất hữu cơ

(c) Hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có carbon và hydrogen

(d) Trong nhiều bộ phận của cơ thể sống đều có hợp chất hữu cơ

(e) Trong nước ép của nhiều loại quả (dưa hấu, táo, bơ, ...) đều chứa hợp chất hữu cơ.

Số phát biểu đúng là:

A.2

B.3

C.4

D.5

Hướng dẫn giải:

(a) đúng

(b) đúng

(c) sai vì chỉ nhất thiết có C.

(d) đúng

(e) đúng

Đáp án C

20.11

(a) đúng

(b) đúng

(c) sai vì chỉ nhất thiết có C.

(d) đúng

(e) đúng

Đáp án C

Hướng dẫn giải:

a) sai

b) đúng

c) đúng

d) sai

20.12

Hóa học hữu cơ là

a) ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất có trong tự nhiên

b) ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất của carbon

c) ngành hóa học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ

d) ngành hóa học chuyên nghiên cứu các chất trong cơ thể sống.

Trong các định nghĩa trên, định nghĩa nào đúng, định nghĩa nào sai?

Hướng dẫn giải:

a) sai vì trong tự nhiên có cả hợp chất vô cơ

b) sai vì hợp chất của C có cả hợp chất vô cơ

c) đúng

d) sai, ngành hóa học chuyên nghiên cứu về các vật chất trong đời sống.

20.13

Nhận định nào đúng, nhận định nào sai khi nói về dẫn xuất hydrocarbon trong các nhận định sau đây

Dẫn xuất của hydrocarbon là hợp chất hữu cơ có đặc điểm:

a) có từ 3 nguyên tố trở lên

b) gồm nguyên tố carbon và hai hay nhiều nguyên tố khác

c) gồm nguyên tố carbon và chlorine

d) sản phẩm đốt cháy luôn có CO₂, H₂O và chất khác

Hướng dẫn giải:

a) sai, có từ 2 nguyên tố trở lên.

b) sai, gồm nguyên tố carbon và một hay nhiều nguyên tố khác.

c) sai, gồm carbon và một nguyên tố khác.

d) sai, có thể không sinh ra nước.

20.14

Định nghĩa nào dúng, định nghĩa nào sai trong các định nghĩa sau đây?

a) Hợp chất hữu cơ là hợp chất của oxygen với một nguyên tố hóa học khác

b) Hợp chất hữu cơ là các hợp chất chứa carbon, hydrogen và oxygen

c) Hợp chất hữu cơ chỉ là những hợp chất chứa carbon và hydrogen

d) Hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon (trừ CO, CO₂, H₂CO₃, các muối carbonate, kim loại, .... )

Hướng dẫn giải:

a) sai, hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon

b) sai, hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon.

c) sai, hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon.

d) đúng

20.15

Phát biểu nào đúng, phát biểu nào sai trong các phát biểu sau đây?

a) Các nguyên tử carbon trong hợp chất hữu cơ liên kết với nhau có thể tạo thành mạch nhánh, mạch không phân nhánh, mạch vòng

b) Khí thiên nhiên có thành phần chỉ gồm các hợp chất hữu cơ

c) Thành phần của giấm ăn gồm chất vô cơ và dẫn xuất của hydrocarbon

d) Xăng, dầu có thành phần chủ yếu là các hydrocarbon

Hướng dẫn giải:

a) đúng

b) sai, khí thiên nhiên bao gồm cả hợp chất hữu cơ và hợp chất vô cơ

c) sai, sai, thành phần của giấm ăn là dẫn xuất của hydrocarbon.

d) đúng

20.16

Camphor (có trong cây long não) là một chất rắn kết tinh màu trắng gần như trong suốt giống như sáp với mùi thơm đặc trưng, thường được dùng trong y học. Biết camphor có công thức phân tử tổng quát là CxHyO và có 10,53% oxygen về khối lượng. Khối lượng phân tử của camphor bằng bao nhiêu amu?

Hướng dẫn giải:

Ta có: %O = \(\frac{{16}}{{{M_{camphor}}}} = 10,53\% \to {M_{camphor}} = \frac{{16}}{{10,53\% }} = 152{\rm{a}}mu\)

20.17

Eugenol là thành phần chính trong tinh dầu đinh hương hoặc tinh dầu hương nhu. Chất này được sử dụng là chất diệt nấm, dẫn dụ côn trùng. Biết eugenol là dẫn xuất của hydrocarbon, có khối lượng phân tử bằng 164 amu, có 73,17% carbon về khối lượng, còn lại là hydrogen và oxygen. Hãy cho biết một phân tử eugenol có chứa bao nhiêu nguyên tử carbon.

Hướng dẫn giải:

Đặt CTPT của Eugenol là C_xH_yO_z

%C = \(\frac{{12.x}}{{164}}.100 = 73,17\% \to x\) = 10

Vậy Eugenol có 10 C

20.18

20.19

Gas đun nấu thường chứa C₃H₈ và C₄H₁₀ hóa lỏng theo tỉ lệ thể tích tương ứng 3:1. Giả sử bình gas nói trên chứa 12kg gas hóa lỏng (đkc) sẽ có bao nhiêu kg C₃H₈?

Hướng dẫn giải:

Gọi số mol C₄H₁₀ là a mol; số mol C₃H₈ là 3a mol

Khối lượng khí gas hóa lỏng là: m _C3H8 + m _C4H10 = 3a.44 + a.58 = 12.10³(g)

\(\to\) a = 63,157 mol

m _C3H8 = 63,157.44.10^-3 = 8,34kg

20.20

Safrol là một chất có trong tinh dầu xá xị (hay gù hương), được dùng làm hương liệu trong thực phẩm. Kết quả phân tích nguyên tố cho thấy thành phần phần trăm về khối lượng các nguyên tố carbon, hydrogen và oxygen có trong safrol lần lượt là 74,07%; 6,18% và 19,75%. Biết một phân tử safrol có chứa 2 nguyên tử oxygen. Hãy cho biết 0,25 mol safrol nặng bao nhiêu gam?

Hướng dẫn giải:

%O = \(\frac{{2.16}}{{{M_{{\rm{sa}}fol}}}}.100 = 19,75\% \to {M_{{\rm{sa}}fol}} = 162{\rm{a}}mu\)

0,25 mol safrol nặng số gam là: 0,25.162 = 40,5g

20.21

Hãy cho biết vai trò của một số hợp chất hữu cơ thường được sử dụng trong đời sống.

Hướng dẫn giải:

Giấm ăn được sử dụng làm gia vị; chất dẻo được ứng dụng làm vật dụng gia dụng.

20.22

A là dẫn xuất của hydrocarbon chứa 3 nguyên tố, trong đó có 38,38% chlorine; 9,73% hydrogen về khối lượng. Biết A có nhiều ứng dụng trong đời sống như sản xuất thuốc diệt cỏ, sử dụng trong ngành dược phẩm, ...; A có khối lượng phân tử bằng 92,5 amu. Xác định công thức hóa học và cho biết thêm một số ứng dụng khác của A.

Hướng dẫn giải:

%C = 100% – 38,38% - 9,73% = 51,89%

Số nguyên tử carbon = \(\frac{{92,5.51,89\% }}{{12}}\) = 4

Số nguyên tử hydrogen = \(\frac{{92,5.9,73\% }}{1}\) = 9

Số nguyên tử chlorine = \(\frac{{92,5.38,38\% }}{{35,5}}\) = 1

Công thức hóa học là: C₄H₉Cl

Một số ứng dụng của A: được sử dụng làm dung môi trong một số ngành công nghiệp như ngành sơ, mực in,…Ngoài ra, A còn được sử dụng làm phim bảo vệ bề mặt kim loại trước các tác động của môi trường như ăn mòn và bị oxi hóa.

20.23

Hợp chất hữu cơ B chỉ chứa carbon, hydrogen và có khối lượng phân tử bằng 72 amu; biết carbon chiếm 83,33% khối lượng. Xác định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo thu gọn và nêu một số ứng dụng của B mà em biết.

Hướng dẫn giải:

%H = 100% - 83,33% = 16,67%

Số nguyên hydrogen = \(\frac{{72.16,67\% }}{1}\) = 12

Số nguyên tử carbon = \(\frac{{72.83,33\% }}{{12}}\) = 5

Công thức phân tử của B là: C₅H₁₂

Công thức cấu tạo thu gọn của B là:

(1) CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – CH₃: pentane được sử dụng làm dung môi trong c