Giáo án Giáo dục công dân lớp 10 bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng

Hoạt động của GV và HS

Nội dung kiến thức cần đạt

Mỗi sự vật hiện tượng trong thế giới khách quan đều có mặt chất và mặt lượng thống nhất với nhau.

? Em hãy chỉ ra những thuộc tính cơ bản Cu?

Cu có thuộc tính cơ bản (nguyên tử lượng 63,54; độ nóng chảy 1083⁰C; độ sôi 2880⁰C…

? Em hãy chỉ ra những thuộc tính cơ bản của chế độ XHCN?

XHCN có những thuộc tính cơ bản (công hữu; không còn áp bức bóc lột, làm theo năng lực…)

Như vậy tổng hợp các thuộc tính này quy định bản chất của Cu và của XHCN.

? Em hãy chỉ ra những thuộc tính cơ bản của cái cốc uống nước?

Cốc uống nước (làm bằng…; hình…; công dụng…; màu…)

? Theo em việc phân biệt giữa thuộc tính cơ bản và thuộc tính không cơ bản mạng tính tuyệt đối hay tương đối? cho ví dụ?

? Em hãy lấy ví dụ thể hiện lượng?

VN lượng: dân số (86 triệu); diện tích..

Nước gồm 2 nguyên tử H; 1 nguyên tử O

? Theo em sự phân biệt giữa chất và lượng mang tính tương đối hay tuyệt đối?

? Theo em việc tăng hoặc giảm nhiệt độ của nước diễn ra như thế nào?

? Theo em mọi sự biến đổi về lượng có dẫn đến sự biến đổi về chất ngay hay không?

? Em hãy lấy ví dụ nói lên độ?

Khi sự biến đổi về lượng đạt đến một giới hạn nhất định thì phá vỡ sự thống nhất giữa chất và lượng thì chất mới ra đời được gọi là nút.

? Em hãy lấy ví dụ thể hiện nút?

? Em hãy chỉ ra cách thức biến đổi của lượng?

? Em hãy lấy ví dụ chất mới ra đời lại bao hàm một lượng mới tương ứng?

? Em hãy chỉ ra cách thức biến đổi của chất?

? Thông qua bài học này các em rút ra những bài học gì cho bản thân?

1. Chất

- Khái niệm: Chất dung để chỉ những thuộc tính cơ bản vốn có của SVHT, tiêu biểu cho SVHT đó, phân biệt nó với các SVHT khác

- Chú ý:

+ Mỗi SVHT đều có nhiều thuộc tính nhưng chỉ có thuộc tính cơ bản mới quy định bản chất của SVHT.

+ Việc phân biệt giữa thuộc tính cơ bản và không cơ bản chỉ mang tính tương đối.

+ Phải phân biệt được chất thông thường với chất theo nghĩa triết học.

2. Lượng.

- Khái niệm: dung để chỉ những thuộc tính cơ bản vốn có của SVHT, biểu thị trình độ phát triển (cao - thấp) quy mô (lớn – nhỏ) tốc độ vận động (nhanh – chậm) số lượng (ít-nhiều)…của SVHT.

- Chú ý: sự phân biệt giữa chất và lượng chỉ mang tính chất tương đối.

VD: Số lượng HS có học lực Khá của lớp 10A12 nói lên chất lượng học tập của lớp đồng thời nói lên số lượng HS có học lực khá của lớp.

3. Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và sự biến đổi về chất.

a. Sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất.

- VD1: Trong ĐK bình thường nước ở trạng thái lỏng, nếu tăng nhiệt độ lên 100⁰C chuyển sang thể hơi và nếu còn 0⁰C thì chuyển sang thể rắn

- VD2: Một HS lớp 10 sau 9 tháng học lên lớp 11 (tích lũy về lượng: kiến thức, cân nặng, tuổi, cao…)

- Độ: là giới hạn mà sự biến đổi về lượng chưa làm sự biến đổi về chất của SVHT.

VD: ranh giới tồn tại của nước ở lỏng là:

0⁰C < H₂0 (25⁰C) < 100⁰C

Chú ý: phân biệt được đọ thông thường với độ theo nghĩa triết học.

- Nút: là điểm giới hạn mà tại đó sự biến đổi về lượng làm thay đổi về chất cuả SVHT.

VD: 0⁰C > H₂0 (25⁰C) > 100⁰C

- Cách thức biến đổi của lượng.

+ Lượng biến đổi trước và biến đổi dần dần.

+ Sự biến đổi về chất bắt đầu từ lượng.

b. Chất mới ra đời lại bao hàm một lượng mới tương ứng.

VD: 1HS sau 9 tháng học lên lớp 11 chất mới là: một lượng kiến thức mới, thời gian học, chiều cao, cân nặng, tính cách…

- Cách thức biến đổi của chất

+ Chất biến đổi sau, nhanh

+ Chất mới ra đời lại hình thành một lượng mới phù hợp với nó.

4. Bài học.

- trong học tập và rèn luyện phải kiên trì, nhẫn lại, không coi thường việc nhỏ.

- Tránh nóng vội, đốt cháy giai đoạn, hoạt động nửa vời.