Giáo án Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 16

Hoạt động của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

Hoạt động 1: Nhà Nguyễn thành lập và củng cố quyền thống trị

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV quan sát SGK và thảo luận cặp đôi về sự thành lập Vương triều Nguyễn; Quá trình củng cố quyền thống trị của vua Gia Long; chính sách đối ngoại

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS hoạt động theo bàn

Bước 3: Báo cáo, thảo luận HS trình bày, các nhóm nhận xét

? Trình bày những nét chính về chính trị thời Nguyễn

? Ý nghĩa những chính sách ấy?

? Quan sát lược đồ hình 16.3 em có nhận xét gì về đơn vị hành chính thời Nguyễn?

? Em hãy giới thiệu về vua Minh Mạng và công lao của ông đối với đất nước

GV trình chiếu bản đồ VN thời Minh Mạng và hiện nay sau đó yêu cầu HS phát hiện

Hoàng Sa, Trường sa đã xuất hiện trên bản đồ từ thời nhà Nguyễn.

? Ưu điểm và hạn chế của các chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn? Bài học về ngoại giao của nước ta hiện nay?

Bước 4: Kết luận, nhận xét

GV kết luận chốt ý, HS ghi bài

Gv nhấn mạnh vai trò của vua Gia Long và vua Minh Mạng đối với triều Nguyễn

1. Nhà Nguyễn thành lập và củng cố quyền thống trị

a) Sự thành lập Vương triều Nguyễn

- Năm 1792, vua Quang Trung qua đời, Triều Tây Sơn suy yếu.

- Năm 1802, Nguyễn Ánh đánh bại Tây Sơn; lập triều Nguyễn, lấy niên hiệu Gia Long; đặt kinh đô ở Phú Xuân.

=> Triều đại PK quản lý lãnh thổ từ Bắc vào Nam

b) Nhà Nguyễn củng cố quyền thống trị

- Nguyễn Ánh củng cố chế độ quân chủ trung ương và thống nhất lãnh thổ.

- Năm 1815, nhà Nguyễn ban hành Luật Gia Long.

- Chia đất nước thành 30 tỉnh và 1 phủ.

- Nhà Nguyễn thực hiện chính sách ngoại giao mềm dẻo với nhà Thanh, khước từ quan hệ với Âu-Mỹ và thi hành chính sách cấm đạo.

Hoạt động của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

Hoạt động 2: Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV quan sát SGK và thảo luận cặp đôi

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau (nhóm bàn) khi thực hiện nhiệm vụ học tập.

Thảo luận nhóm (5’)

- Nhóm 1: Tìm hiểu chính sách về nông nghiệp?

- Nhóm 2: Tìm hiểu chính sách về thủ công nghiệp?

- Nhóm 3: Tìm hiểu chính sách về thương nghiệp?

? Đánh giá của em về chính sách hạn chế ngoại thương của nhà Nguyễn?

- Chủ trương “bế quan tỏa cảng” của nhà Nguyễn đã cản trở việc giao lưu với những nước có nền khoa học và công nghệ phát triển lúc bấy giờ, không có điều kiện tiếp cận với nền khoa học kỹ thuật đương thời.

- Kìm hãm sự phát triển của kinh tế, làm cho nước ta tiếp tục trong tình trạng nông nghiệp lạc hậu.

? Nêu nét nổi bật về xã hội thời Nguyễn nửa đầu thế kỉ XIX? Các cuộc khởi nghĩa nổ ra gợi cho em suy nghĩ gì?

? Nhận xét của em về tình hình kinh tế xã hội triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX?

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

2. Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX

a) Kinh tế

- Nông nghiệp:

+ Chính sách quân điền

+ Khuyến khích khai hoang.

+ Địa chủ, cường hào bao chiếm ruộng

+ Lụt lội, hạn hán xảy ra thường xuyên.

=> Nông nghiệp không phát triển, đời sống ND không ổn đinh.

-Thủ công nghiệp:

+ Nghề khai mỏ được đẩy mạnh.

+ Một số ngành, nghề không phát triển được do chính sách bế quan toả cảng, thợ giỏi bị bắt vào làm trong các quan xưởng.

-Thương nghiệp:

+ Nội thương phát triển chậm

+ Ngoại thương: nhà nước độc quyền

=> Kinh tế lạc hậu; nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo

b) Xã hội

- Cuộc sống nhân dân khổ cực.

- Lực lượng: nông dân, thợ thuyền, binh lính, nhà nho, nhân dân các dân tộc thiểu số.

- Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu bao gồm: Phan Bá Vành (1821-1827) ở Thái Bình, Lê Duy Lương (1833) ở Ninh Bình, Nông Văn Văn (1833-1835) ở Cao Bằng và Cao Bá Quát (1854-1856) ở Hà Nội.

=> Giữa thế kỉ XIX, nền kinh tế - xã hội Việt Nam rơi vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng.

Hoạt động của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

Hoạt động 3: Sự phát triển của văn hoá Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV quan sát SGK và thảo luận cặp đôi

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau (nhóm cặp/ bàn) khi thực hiện nhiệm vụ học tập.

Nhóm 1: Tìm hiểu về lĩnh vực văn học

Nhóm 2: Tìm hiểu về lĩnh vực nghệ thuật

Nhóm 3: Tìm hiểu về lĩnh vực kiến trúc và điêu khắc

? Nêu nét nổi bật về văn hóa thời Nguyễn nửa đầu thế kỉ XIX?

? Nhận xét của em về tình hình kinh tế xã hội triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX?

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

3: Sự phát triển của văn hoá Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX

- Văn học:

+ Dòng văn học viết bằng chữ Nôm góp phần phong phú văn học dân tộc: Truyện Kiều, thơ Nôm của Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan, Cao Bá Quát,...

+ Văn học dân gian được thể hiện qua tục ngữ, ca dao, dân ca, truyện Nôm, tiếu lâm,...

+ Nội dung tác phẩm văn học phản ánh cuộc sống lao động và khát vọng của nhân dân, phê phán thói hư, tật xấu của xã hội phong kiến.

- Nghệ thuật:

+ Nhã nhạc (nhạc cung đình) phát triển đến đỉnh cao thời Nguyễn.

+ Văn nghệ dân gian bao gồm nhiều làn điệu như quan họ, trồng quần, hát vi, hát cò lả,...

+ Hội hoạ gồm tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống, tranh Kim Hoàng,...

- Kiến trúc, điêu khắc nổi tiếng bao gồm kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, Cửu đỉnh, chùa Tây Phương và tượng 18 vị La Hán, đình làng Đình Bảng,...