Giáo án Ngữ văn 9 bài 2: Các phương châm hội thoại

HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG

*HĐ1: Tìm hiểu phương châm về lượng:

- HS đọc các đoạn đối thoại SGK và trả lời các câu hỏi:

- GDKNS: KT/phân tích tình huốngà nhận ra, hiểu phương châm về lượng trong giao tiếp.

1. Đoạn đối thoại 1- Câu hỏi 1:

An. Cậu học bơi ở đâu vậy? (hỏi địa điểm)

như ở bể bơi nào, sông biển…)

Ba. Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở đâu.

-> Tớ tập bơi ở con sông đầu làng, ở bể bơi Sao Mai…

→ Không đúng nội dung

2. Truyện cười- Câu hỏi 2:

- Lợn cưới Þ thừaà cười (khoe khoang)

- Từ lúc tôi mặc cái áo mới

-> …con lợn? –chẳng thấy…

-> Thừa nội dung

?Qua hai bài tập tìm hiểu trên, em rút ra bài học gì khi giao tiếp,

nói năng?

-> HS trả lời -> ghi nhớ SGK

*HĐ2: Tìm hiểu phương châm về chất:

- HS truyện cười SGK và trả lời các câu hỏi:

- GDKNS: KT/phân tích tình huốngà nhận ra, hiểu phương châm về chất trong giao tiếp.

Truyện: Quả bí khổng lồ

?Truyện đề cập đến nội dung không có thật, đó là nội dung gì?

- Quả bí to bằng cái nhà không có thật.

- Cái nồi to bằng cái đình làng

?Truyện phê phán điều gì? Trong giao tiếp, có điều gì cần tránh?

Þ Truyện phê phán tính khoác lác. Trong giao tiếp không nên nói những điều mà mình không tin là đáng sự thật

- - > Ghi nhớ

*HĐ3: Luyện tập:

GDKNS: thực hành có hướng dẫn -> phân biệt cách giao tiếp đảm

bảo các phương châm hội thoại này

- BT1:

BT2:

a. Nói có sách mách có chứng

b. Nói dối

c. Nói mò

d. Nói nhăng nói cuội.

e. Nói trạng

→ Phương châm về chất

- BT3: “Rồi có nuôi được không?”: thừa -> vi phạm phương châm về lượng

- BT4:

+a: Trong nhiều trường hợp, nhiều lí do, người nói muốn nói điều mà chưa có bằng chứng xác thực -> để không vi phạm phương châm về chất và báo người nghe biết là thông tin chưa được kiểm chứng xác thực

+b: Trong giao tiếp, để nhấn mạnh, chuyển ý, người nói cần nhắc lại một nội dung nào đó,, hay giả địng mọi người đã biết -> nhằm đảm bảo phương châm về lượng, nhằm cảnh báo người nghe biết rằng việc nhắc lại nội dung đã cũ là do chủ ý của người nói.

- BT5: - Ăn đơm nói đặt: vu khống, đặt điều, bịa chuyện cho người khác

- Ăn óc nói mò: nói không có căn cứ

- Ăn không, nói có: vu khống, bịa đặt

- Cãi chày cãi cối: cố tranh cãi, nhưng không có lí lẽ gì cả

- Khua môi múa mép: nói năng ba hoa, khoác lác, phô trương

- Nói dơi nói chuột: nói lăng nhăng, linh tinh, không xác thực

- Hứa hươu hứa vượn: hứa để được lòng rồng không thực hiện lời hứa

-> Tất cả vi phạm phương châm về chất. Đây là điều tối kị trong giao tiếp, HS cần tránh

I. Phương châm về lượng:

Tìm hiểu ngữ liệu SGK:

-> Bài học trong giao tiếp:

+ Nội dung của lời nói phải đúng yêu cầu

+ Nội dung lời nói không được thừa, thiếu

Ghi nhớ SGK

II. Phương châm về chất:

Tìm hiểu ngữ liệu SGK:

-> Bài học trong giao tiếp: Trong giao tiếp không nên nói những điều mà mình không tin là đáng sự thật

Ghi nhớ SGK

III. Luyện tập:

- BT1: Vi phạm phương châm về lượng

- BT2: Phương châm về chất

- BT3: Vi phạm phương châm về lượng

- BT4:

+a: Để không vi phạm phương châm về chất

+b: Để không vi phạm phương châm về lượng

- BT5:

-> Tất cả vi phạm phương châm về chất. Đây là điều tối kị trong giao tiếp, HS cần tránh