Giáo án Sinh học lớp 11 bài 18: Cân bằng nội môi

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung ghi bảng

* Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niêm và ý nghĩa của cân bằng nội môi.

TT1: Giáo viên yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi:

+ Thế nào là cân bằng nội môi?

+ Tại sao phải cân bằng nội môi?

TT2: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

* Hoạt động 2: Tìm hiểu sơ đồ khái quát cơ chế duy trì cân bằng nội môi

TT1: Giáo viên yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi:

+ Phân tích sơ đồ? Vai trò của các yếu tố?

+ Giải thích tại sao nói: “cơ chế điều hoà cân bằng nội mội là cơ chế tự động và tự điều chỉnh’?

TT2: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

* Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của gan và thận trong việc điều hòa cân bằng áp suất thẩm thấu

TT1: Giáo viên yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi:

+ Quan sát sơ đồ cơ chế điều hoà huyết áp. Điền các thông tin phù hợp

+ ASTT của máu và dịch mô phụ thuộc vào những yếu tố nào?

+ Thận điều hoà ASTT của máu thông qua điều hoà yếu tố nào?

+ Giải thích cảm giác khát? Tại sao uống nước biển không hết khát?

TT2: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

TT4: Giáo viên yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi

+ Gan điều hoà thông qua điều hoà yếu tố nào?

+ Phân tích sơ đồ điều hoà glucozơ trong máu?

+ Bệnh đái tháo đường?

+ Hạ đường huyết là gì?

TT5: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT6: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

* Hoạt động 4: Tìm hiểu vai trò của hệ đệm trong cân bằng nội môi

TT1: Giáo viên yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi:

+ Vai trò của pH đối với môi trường các phản ứng sính hoá?

+ Có mấy hệ đệm và cơ chế đệm pH?

+ Nêu quá trình điều hoà pH của hệ đệm bicácbonnat?

+ Tại sao protein cũng là hệ đệm?

TT2: HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận

I. KHÁI NIỆM VÀ Ý NGHĨA CỦA CÂN BẰNG NỘI MÔI

- Nội môi: là môi trường bên trong cơ thể. Gồm các yếu tố hoá lý, đảm bảo cho các hoạt động sống diễn ra

- Các hoạt động sinh lý chỉ diễn tra tốt trong một khoảng điều kiện nhất định. Và các hoạt động đó thường làm thay đổi điều kiện của nội môi

- Cân bằng nội môi là cơ chế đảm bảo môi trường sống nằm trong khoảng các hoạt động sống diễn ra là tốt nhất.

II. SƠ ĐỒ KHÁI QUÁT CƠ CHẾ DUY TRÌ CÂN BẰNG NỘI MÔI.

- Sự thay đổi môi trường trong cơ thể sẽ tác động lên cơ quan tiếp nhận kích thích (thụ thể hoặc thụ quan) - cơ quan này truyền thông tin dưới dạng xung thần kinh lên cơ quan điều khiển (cơ quan thần kinh hoặc tuyến nội tiết)

- Cơ quan điều khiển truyền xung thần kinh hoặc hocmon xuống cơ quan thực hiện

- Cơ quan thực hiện làm thay đổi nội môi trở về trạng thái bình thường

III. VAI TRÒ CỦA GAN VÀ THẬN TRONG ĐIỀU HOÀ CÂN BẰNG ÁP SUẤT THẨM THẤU

1. Vai trò của thận:

+ ASTT máu phụ thuộc vào hàm lượng chất tan có trong máu.

+ Thận điều hoà ASTT thông qua điều hoà lượng NaCl và lượng nước trong máu

+ ASTT tăng cao --- tác động lên hệ thần kinh gây cảm giác khát --- thận giảm bài tiết nước

+ ASTT giảm thận tăng cường bài thải nước.

2. Vai trò của gan

+ Gan điều hoà lượng protêin các chất tan và nồng độ glucozo trong máu.

+ Nồng độ đường tăng cao -- tuỵ tiết ra isullin làm tăng quá trình chuyển đường thành glicozem trong gan

+ Nồng độ đường giảm --- tuỵ tiết ra glucagon -- chuyển glicogen trong gan thành đường

IV. VAI TRÒ CỦA HỆ ĐỆM TRONG CÂN BẰNG pH NỘI MÔI

+ pH ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của các enzim, thay đổi chiều hướng của các phản ứng sinh hoá.

+ Các phản ứng sinh hoá trong cơ thể đòi hỏi một khoảng pH nhất định.

+ Cơ thẻ điều hoà pH thông qua điều hoà nồng độ ion H⁺ + Có 3 loại hệ đệm:

- hệ đệm bicác bon nát

- hệ đệm photphat

- hệ đệm proteinat.