Giáo án Sinh học lớp 11 bài 3: Thoát hơi nước ở lá

Hoạt động của thầy - trò

Nội dung kiến thức

* Hoạt động 1: Tìm hiểu vai trò của thoát hơi nước.

TT1: GV cho HS quan sát thí nghiệm (TN) đã chuẩn bị sẵn về hiện tượng thoát hơi nước ở thực vật, trả lời câu hỏi:

- Hãy cho biết thoát hơi nước là gì?

- Vai trò của thoát hơi nước?

TT2: HS quan sát TN → trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận.

* Hoạt động 2: Tìm hiểu thoát hơi nước qua lá.

TT1: GV yêu cầu HS đọc số liệu ở bảng 3.1, quan sát hình 3.1, 3.2, 3.3→ trả lời câu hỏi:

- Em có nhận xét gì về tốc độ thoát hơi nước ở mặt trên và mặt dưới của lá cây?

- Những cấu trúc tham gia nào tham gia vào quá trình thoát hơi nước ở lá?

TT2: HS đọc số liệu, quan sát hình → trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận.

TT4: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi:

- Có mấy con đường thoát hơi nước? Đặc diểm của các con đường đó

- Trong các con đường thoát hơi nước

kể trên con đường nào là chủ yếu?

TT5: HS nghiên cứu SGK → trả lời câu hỏi.

TT6: GV nhận xét, bổ sung → kết luận.

TT7: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi:

- Trình bày cơ chế điều chỉnh thoát hơi nước?

- Hãy trình bày đặc điểm của khí trong mối liên quan đến cơ chế đóng mở của nó?

TT8: HS nghiên cứu SGK → trả lời câu hỏi.

TT9: GV nhận xét, bổ sung → kết luận.

* Hoạt động 3: Các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước.

TT1: GV cho HS đọc mục III, trả lời câu hỏi:

- Quá trình thoát hơi nước của cây chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?

TT2: HS nghiên cứu mục III → trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận.

* Hoạt động 4: Tìm hiểu cân bằng nước và tưới tiêu hợp lí cho cây trồng.

TT1: GV cho HS đọc mục IV, trả lời câu hỏi:

- Cơ sở khoa học của việc tưới tiêu hợp lí là gì?

TT2: HS nghiên cứu mục IV → trả lời câu hỏi.

TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận.

I. Vai trò của thoát hơi nước:

- Tạo lực hút đầu trên.

- Làm giảm nhiệt độ bề mặt lá.

- Khí khổng mở cho CO₂ khuếch tán vào lá cung cấp cho quá trình quang hợp.

II. Thoát hơi nước qua lá.

1. Cấu tạo của lá thích nghi với chức năng thoát hơi nước.

- Đặc điểm của lá thích nghi với chức năng thoát hơi nước:

- Cấu trúc tham gia vào quá trình thoát hơi nước ở lá:

+ Tầng cutin (không đáng kể).

+ Khí khổng

2. Hai con đường thoát hơi nước:

- Con đường qua khí khổng (chủ yếu):

+ Vận tốc lớn.

+ Được điều chỉnh bằng việc đóng mở khí khổng.

- Con đường qua cutin:

+ Vận tốc nhỏ.

+ Không được điều chỉnh.

3. Cơ chế điều tiết sự thoát hơi nước:

- Qua khí khổng: Độ đóng mở của khí khổng.

+ Khi no nước, vách mỏng của tế bào khí khổng căng ra → vách dày cong theo → lỗ khí mở ra.

+ Khi mất nước, vách mỏng hết căng → vách dày duỗi → lỗ khí đóng.

- Qua cutin: Điều tiết bởi mức độ phát triển của lớp cutin trên biểu bì lá: lớp cutin càng dày, thoát hơi nước càng giảm và ngược lại.

III. Các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước:

- Độ mở của khí khổng càng rộng, thoát hơi nước càng nhanh.

- Các nhân tố ảnh hưởng:

+ Nước.

+ Ánh sáng.

+ Nhiệt độ, gió và một số ion khoáng

IV. Cân bằng nước và tưới tiêu hợp lí cho cây trồng.

- Cân bằng nước được tính bằng sự so sánh lượng nước do rễ hút vào và lượng nước thoát ra.

- Tưới nước hợp lí cho cây trồng:

+ Thời điểm tưới nước.

+ Lượng nước cần tưới.

+ cách tưới.