Giáo án Tức cảnh Pác Bó Ngữ văn 8

Hoạt động của thầy, trò

Nội dung cần đạt

Hướng dẫn tìm hiểu chung:

@ Gọi HS đọc bài thơ và chú thích SGK.

@ Gọi HS trình bày khái quát lại cuộc đời của Bác.

@ Cho biết hoàn cảnh ra đời của bài thơ.

@ Bài thơ được làm theo thể thơ nào?

@ Em có nhận xét gì nhan đề bài thơ?

@ Đọc ba câu thơ đầu, em hình dung được gì về cuộc sống của Bác ở Pác Bó?

@ Em hiểu gì về cụm từ vẫn sẵn sàng?

@ Câu 3 là câu chuyển, em hãy chỉ ra sự chuyển mạch của bài thơ?

@ Vì sao Bác lại cảm thấy cuộc sống gian khổ đó "thật là sang"?

1. Tác giả:

2. Tác phẩm:

Thất ngôn tứ tuyệt nhưng làm bằng chữ quốc ngữ.

3. Nhan đề bài thơ: Tức cảnh là ngắm cảnh mà có cảm xúc, nảy ra tứ thơ, lời thơ. Đó là lối làm thơ truyền thống của cha ông ta xưa. Bác Hồ vốn hiểu biết sâu rộng về thơ văn cổ nên Bác lối xưa mà viết bài thơ này.

II. Phân tích:

Câu 1: Nói về cảnh sống, nơi ở của Bác

Bác sống và làm việc ở Pác Bó. Nơi ở: hang, nơi làm việc: bờ suối. Thời gian lặp lại thành nếp: sáng ra, tối vào, đâu chỉ có một buổi, một ngày.

Câu 2: Nói về chuyện ăn uống.

Cháo bẹ, rau măng => Thức ăn đạm bạc. Nếu các ẩn sĩ ngày xưa có ăn trúc, măng giá thì thỉnh thoảng hay là cách nói ước lệ. (Thu ăn trúc, đông ăn giá) Còn Bác cháo bẹ, rau măng thì rất thực.

@ Vẫn sẵn sàng: Có hai cách hiểu:
- Cuộc sống gian khổ nhưng tinh thần cách mạng vẫn sẵn sàng.
- Cháo bẹ, rau măng dù kham khổ nhưng lúc nào cũng có, cũng đầy đủ, trở thành món ăn thú vị của người chiến sĩ cách mạng. Dù hiểu theo cách nào ta cũng thấy nụ cười hóm hỉnh của Bác trước cuộc sống gin khổ thiếu thốn.

Câu 3: Câu chuyển.

- Chuyển từ chỗ nói chuyện chổ ở, làm việc, ăn uống sang nói chuyện công việc.
- Chuyển từ không khí thiên nhiên: suối, hang, sớm, tối sang không khí hoạt động xã hội: dịch sử Đảng.
- Chuyển từ những cái mềm mại suối, măng, cháo sang bàn đá rắn chắc. Từ những thanh bằng sang những thanh trắc.

Tuy có chuyển nhưng lại rất thống nhất trong chủ đề. Cả ba câu đều nói đến cảnh sống, ăn uống, làm việc. Tất cả đều nói lên sự gian nan vất vả của người cách mạng.