Phân tích sáng tạo mới của Thanh Thảo trong Đàn ghi ta của Lor-ca

VnDoc.com xin gửi tới bạn đọc bài viết Phân tích sáng tạo mới của Thanh Thảo trong Đàn ghi ta của Lor-ca để bạn đọc cùng tham khảo và có thêm tài liệu học tập. Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết và tải về tại đây.

• Mở bài và kết bài Đàn ghi ta của Lor-ca của Thanh Thảo
• Phân tích hình tượng nhân vật Lorca trong bài thơ Đàn ghi ta của Lorca của Thanh Thảo

1. Dàn ý sáng tạo mới của Thanh Thảo trong Đàn ghi ta của Lor-ca

1. Mở Bài

- Giới thiệu tác giả Thanh Thảo: Thanh Thảo là một trong số ít những nhà thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt Nam

- Giới thiệu bài thơ Đàn ghi ta của Lor - ca

2. Thân Bài

Sự sáng tạo ở hai khía cạnh chính:

- Hình tượng tiếng đàn với nhiều ý nghĩa biểu tượng:

+ Biểu tượng văn hóa của Tây Ban Nha

+ Biểu tượng cho tài hoa và nghệ thuật của Lor-ca

+ Biểu tượng cho cuộc đời với nhiều thăng trầm của người nghệ sĩ tài hoa bạc mệnh.

- Những hình ảnh siêu thực, tượng trưng, hoang tưởng:

+ "vầng trăng chếnh choáng/trên yên ngựa mỏi mòn" => sự mệt mỏi cô đơn của người nghệ sĩ.

+ "giọt nước mắt vầng trăng/long lanh trong đáy giếng"=> Nhiều ý nghĩa nhưng có lẽ hợp lý nhất là sự tưởng tượng của Thanh Thảo về việc thiên nhiên cũng khóc thương cho cái chết bi thảm của Lor-ca.

+ "Lor-ca bơi sang ngang/trên chiếc ghi ta màu bạc", tưởng tượng về sự buông bỏ, rời đi đến một thế giới tốt đẹp hơn cho người nghệ sĩ bạc mệnh.

3. Kết Bài

- Khái quát vấn đề

2. Sáng tạo mới của Thanh Thảo trong Đàn ghi ta của Lor-ca mẫu 1

Thanh Thảo là "ngòi bút ham cách tân" (Chu Văn Sơn). Khối vuông ru-bích là một tập thơ tiêu biểu cho tinh thần ấy. Trong "Khối vuông ru-bích" có "Đàn Ghi ta của Lor-ca", là một bài thơ hay viết về Ga-xi-a Lor-ca (1898-1936), một nhà thơ lớn của Tây Ban Nha.

Lor-ca đã ca ngợi, cố vũ nhân dân trong cuộc đấu tranh với thế lực phản động giành quyền sống cho mình với một nghệ thuật mới mẻ, đã bị bọn phát-xít bắt giam và bắn chết. Tên tuổi của ông thành biểu tượng ngọn cờ tập hợp các nhà văn tiến bộ trên thế giới đấu tranh chống chủ nghĩa phát-xít, bảo vệ văn hóa dân tộc và văn minh nhân loại. Lor-ca đã có một câu thơ nổi tiếng "khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta", chính câu thơ này đã khơi nguồn cảm hứng cho Thanh Thảo viết bài thơ "Đàn ghi ta của Lor-ca" (bài thơ, như chúng ta đã thấy đề từ là câu thơ của G. Lor-ca).

Mở đầu bài thơ là một hình tượng, một nguồn từ lạ: "những tiếng đàn bọt nước". Như một nghệ sĩ du ca Di-gan, Lor-ca đi đến đâu cũng cầm trên tay cây ghi ta espagnol, đặc sản âm nhạc của dân tộc Tây Ban Nha. Đó cũng là cây đàn lia (lyre), cây đàn thơ của Lor-ca.

Nhưng vì sao tiếng đàn lại như bọt nước. Phải chăng vì tiếng đàn đã nổi lên tròn trịa, trẻ trung, nhảy nhót, nở bùng rồi lại tan đi, tan lại rồi lại nở bùng như bọt nước mà một cơn mưa rào to làm nảy lên trên mặt sân (Trời mưa bong bóng phập phồng - ca dao Việt Nam). Hình ảnh nhà thơ chiến sĩ như một đấu sĩ bò tót mà là một nghệ sĩ lang thang và cũng như nhiều nghệ sĩ lớn, nhiều thiên tài của nhân loại, chàng cô đơn, chàng đi về miền đơn độc. Chính là miền lí tưởng, lí tưởng của con người, của nghệ thuật, là miền mà không mấy kẻ dấn thân và cũng không mấy người đồng điệu. Trên con đường ấy có vầng trăng chếnh choáng, chếnh choáng như tâm trạng của chàng người đang ngây ngất say, say đời, say nghệ thuật, say thơ, say lí tưởng. Con đường ấy cũng là con đường dài,con đường gian khổ và đau khổ. Hình ảnh hư cấu, ẩn dụ đã nói lên điều ấy. Ngay trong đau khổ, hình ảnh Lor-ca đã là một hình tượng độc đáo, rất Lor-ca, rất Tây Ban Nha mà rất nhân đạo, rất thời đại mà rất muôn thuở.

Cái chết của Lor-ca là một cú sốc của Tây Ban Nha. Bắt đầu từ đây, bài thơ nói về cái chết ấy.

Tây Ban Nha

hát nghêu ngao

bỗng kinh hoàng

áo choàng bê bết đỏ

Lor - ca đi như người mộng du

Hình ảnh thực gây ấn tượng mạnh áo choàng bé bết đỏ, hình ảnh thực gợi nhiều cảm xúc, liên tưởng chàng đi như người mộng du.

Và liền đó là một loạt hình ảnh tượng trưng, so sánh, ẩn dụ mà ta phải huy động nhiều để liên tưởng, để cảm thụ, để đồng sáng tạo với tác giả: Tiếng ghi ta nâu gợi lên màu của chiếc đàn Tây Ban Nha vẫn vang lên âm thanh vẻ đẹp của thiên nhiên và con người mà tâm hồn Lor-ca hướng tới ngay cả trước họng súng quân thù. Tiếng ghi ta lá xanh, màu của sự sống, của tình yêu.

Tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan là tiếng ca đẹp nhưng đã bị đập vỡ, đã vỡ òa trong cái đẹp.

Tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy như những giọt máu ròng ròng rỏ xuống từ trái tim bị bắn (gợi nhớ đến tiếng đàn của nàng Kiều bốn dây rỏ máu năm đầu ngón tay).

Mấy khổ thơ tiếp theo là những hình ảnh cái chết. Hình ảnh hoán dụ (không ai chôn cất tiếng đàn), hình ảnh so sánh (tiếng đàn như cỏ mọc hoang) gợi thương cảm về cái chết thê thảm của nhà thơ chiến sĩ trong tay bọn phát xít khi đất nước còn chìm trong sự thống trị dã man của chúng. Đặc biệt hình ảnh giọt nước mắt vầng trăng là một hình tượng thơ siêu thực đa nghĩa bắt nguồn từ một sự việc thực: Kẻ thù sau khi bắn nhà thơ đã vứt xác ông xuống giếng để phi tang. Nếu sử dụng bút pháp hiện thực thì chỉ diễn tả được đau thương và tội ác nhưng Thanh Thảo còn muốn nói nhiều hơn: tình thương, sự cao khiết, sự tỏa sáng. Nước mắt vầng trăng là nước mắt thương tiếc vầng trăng hay là nước mắt sáng đẹp và vĩnh cửu như vầng trăng, những giọt nước mắt anh hùng, như trong câu văn của Nguyễn Đình Chiểu "Nước mắt anh hùng lau chẳng ráo" vầng trăng hay là sự hóa thân, sự thăng hoa của tâm hồn người liệt sĩ như "Khoảng trời hố bom" của Lâm Thị Mĩ Dạ "Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng/ Những vì sao ngời chói lung linh". Giếng nước, nơi kẻ thù vứt xác anh, lại là nơi tỏa sáng long lanh tâm hồn anh như có vầng trăng soi vào. Sự dập vùi chuyên hóa thành sự thăng hoa, sự thê thảm chuyến hóa thành sự tôn vinh. Và đó là chiến thắng, là sự bất tử của người anh hùng.

Cái chết như một định mệnh (đường chỉ tay là đường của số mệnh). Và sau đó là một loạt những hình ảnh tả thực, diễn tả sự siêu thoát của G. Lor-ca. Dòng sông rộng kia là dòng sông sinh tử, bên kia sông là thế giới khác, thế giới của hư vô nhưng cũng là thế giới của vĩnh hằng. Lor-ca đã đi qua dòng sông ấy, chiếc ghi ta đã trở thành con thuyền đưa anh, chiếc ghi ta đã chuyển từ màu nâu sang màu bạc, tức là từ thực sang hư, từ dương sang âm như một sự hóa thân (màu nâu ở trên đã trở thành một chi tiết nghệ thuật được chuẩn bị trước, hiện thực hóa một cách tinh tế, điệu nghệ tính hô ứng, tính hệ thống của ngôn ngữ văn chương).

chàng ném lá bùa cô gái Di - gan

vào xoáy nước

chàng ném trái tim mình

vào lặng yên bất chợt

Khổ thơ cuối cùng là sự giải thoát, sự lìa bỏ tất cả của G. Lor-ca, những chi tiết bắt nguồn từ thơ G. Lor-ca như lá bùa của cô gái Di-gan - lá bùa hộ mệnh, nhưng tất cả đều đi qua là sự sáng tạo của Thanh Thảo.

Lor-ca đột ngột lìa bỏ trái tim đập rộn ràng rihịp đập của sự sống để vào cõi hư vô im lặng nhưng cũng là cõi chiêm ngưỡng trầm mặc những linh hồn bất tử. Linh hồn bất tử của Lor-ca vẫn ca hát, mãi mãi là ca hát li-la li-la li-la... là biểu tượng tượng thanh của tiếng hát ấy, cũng là tên một loài hoa đẹp.

Đàn ghi ta của Lor-ca của Thanh Thảo là một bài thơ nói về cái chết, sự hi sinh của nhà thơ, nhà thơ tiến bộ của Tây Ban Nha G. Lor-ca. Tác giả không dùng bút pháp tả thực, cũng không dùng bút pháp tự sự trữ tình đơn giản mà dùng một loại hình tượng tượng trưng siêu thực mới lạ.

Bài thơ cổ kết cấu của một ca khúc vừa có khúc điệu, vừa phóng khoáng, giàu tính nhạc thể hiện đúng phẩm chất tâm hồn của G. Lor-ca, một nhà thơ hiện đại, một nghệ sĩ nhiều tài năng. Nhiều chất liệu của bài thơ chứng tỏ tác giả hiểu sâu thơ G. Lor-ca, một thứ thơ giàu tính dân tộc Tây Ban Nha nhưng cũng giàu tính nhân loại

Và làm được tất cả những cái đó, Thanh Thảo đã chứng tỏ là một cây bút đương đại đầy tài năng mà đặc điểm nổi bật nhất là sự sáng tạo cách tân.

3. Sáng tạo mới của Thanh Thảo trong Đàn ghi ta của Lor-ca mẫu 2

Thanh Thảo theo lời nhận xét của nhà phê bình Chu Văn Sơn là "một ngòi bút ham cách tân", ham sáng tạo đến lạ, Thanh Thảo luôn nỗ lực cách tân thơ ca Việt Nam, ông không chấp những gì đã cũ kỹ, đã đi vào lối mòn vốn có của thi ca Việt Nam xưa và nay. Thay vào đó, Thanh Thảo muốn đem đến một cái gì đó mới hơn tất cả, cách tân đến tận cùng. Cũng chính vì vậy, đôi khi những hình ảnh, những liên tưởng trong thơ ông khiến độc giả khó hiểu, cứ tù mù, trong đống chữ nghĩ tưởng là phải xa xăm lắm. Nhưng thật ra chẳng phải vậy, trong phong cách viết của Thanh Thảo, cách tân chủ yếu là ở bút pháp siêu thực, dùng nhiều hình ảnh tượng trưng, siêu thực, phi lô-gic, đôi lúc còn là sự hoang tưởng lạ lùng. Và Đàn ghi ta của Lor-ca là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất thấm đẫm những sáng tạo cách tân của Thanh Thảo trong thơ ca.

Bài thơ là sự thương tiếc khôn nguôi, niềm ngưỡng mộ sâu sắc của Thanh Thảo với người nghệ sĩ anh hùng tài hoa mà bạc mệnh Lor-ca, cuộc đời ông tuy ngắn ngủi nhưng lại chứa đựng nhiều bi kịch. Lor-ca là người nghệ sĩ đa tài, với ham muốn cách tân nền văn hóa của đất nước Tây Ban Nha xinh đẹp vốn đã lỗi thời và lạc hậu, ông dùng âm nhạc, tác phẩm của mình để chống lại chế độ phát xít độc tài Frăng-cô, đấu tranh đòi bình đẳng, đòi tự do cho dân tộc đất nước. Nhưng người có tài thường vẫn cô độc, trong suốt quãng đường đó đã có lúc Lor-ca mệt mỏi, muốn dừng lại, vì chẳng ai có thể thấu hiểu được ông. Đau thương nhất là cái chết bi thảm của Lor-ca dưới tay bọn phát xít phản động, ông nằm xuống khi cuộc đấu tranh mỏi mòn vẫn còn dang dở, khi đất nước vẫn còn chìm trong lạc hậu, xã hội vẫn còn tối tăm. Tuy vậy, tinh thần và hình ảnh người anh hùng nghệ sĩ Lor-ca ấy vẫn như một vì sao sáng mãi trên bầu trời Tây Ban Nha, bầu trời văn học của thế giới, như biểu tượng của một tinh thần bất tử về khát khao cách tân, đấu tranh cho sự tự do, đổi mới không ngừng nghỉ.

Trong Đàn ghi ta của Lor-ca, hầu như chẳng có câu thơ nào miêu tả dáng hình, tài năng của người anh hùng ấy mà thay vào đó Thanh Thảo đã tinh tế dùng hình tượng tiếng đàn gảy lên bài hát về cuộc đời người nghệ sĩ Lor-ca. Xuyên suốt bài thơ, tiếng đàn mang nhiều dáng vẻ, gợi lên những giai đoạn khác nhau của cuộc đời Lor-ca. Tự hỏi sao Thanh Thảo không lấy một cái gì khác mà lại là tiếng đàn ghi ta, có lẽ bởi ghi ta vốn là biểu tượng của nền văn hóa Tây Ban Nha, cũng là biểu tượng cho tài năng của người nghệ sĩ luôn gắn với cây đàn, Lor-ca từng nói: "Khi tôi chết, hãy chôn tôi với cây đàn", trong suốt cuộc đời ấy, chỉ có cây đàn là tri kỷ, tri âm của Lor-ca. Đó cũng là sự gắn bó của Lor-ca với mảnh đất quê hương yêu dấu, mảnh đất mà ông một đời tranh đấu cho nó sự tự do, sự đổi mới. Tiếng đàn trong thơ Thanh Thảo rất lạ lùng, "tiếng đàn bọt nước", có lẽ trước đó chẳng ai mường tượng về tiếng đàn như vậy cả. Nhưng nếu gắn với cuộc đời Lor-ca thì "tiếng đàn bọt nước" ấy dường như là một liên tưởng cực kỳ chính xác - sôi nổi, đẹp đẽ nhưng mong manh dễ vỡ. Rồi "tiếng ghi ta nâu", "tiếng ghi ta lá xanh", chẳng khi nào nghe tiếng đàn cũng có màu nâu, màu xanh lá, quả thực cái sự sáng tạo của Thanh Thảo đã vượt qua khỏi cái ngưỡng mà người thường có thể tưởng tượng được.

Màu nâu ấy có lẽ là màu của cây đàn, màu của mảnh đất quê hương Tây Ban Nha, màu của nỗi buồn thảm về cái chết của Lor-ca, còn màu xanh kia cũng khó mà cắt nghĩa được. Tương tự những hình ảnh "tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan/tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy" đều khiến người ta liên tưởng về cái chết thương tâm của người nghệ sĩ, hình ảnh tiếng đàn đúng thật đã gảy lên từng nốt trầm bổng trong cuộc đời của Lor-ca thông qua ngòi bút sáng tạo độc đáo của Thanh Thảo. Lor-ca chết rồi không ai chôn cất ông, "không ai chôn cất tiếng đàn/tiếng đàn như cỏ mọc hoang", nhiều lúc người ta dễ liên tưởng đến hình ảnh linh hồn Lor-ca lang thang trên bầu trời nhìn xuống mảnh đất Tây Ban Nha, và tiếng đàn cứ theo ông mãi còn vất vưởng đâu đây, tuy nhiên đó chỉ là một ý kiến mà thôi. Cũng có thể nói cách khác là tiếng đàn ấy, vẫn cứ lan rộng mãi, sống mãi trong tim nhân dân, người ta có thể giết Lor-ca, nhưng không thể giết chết tâm hồn ông, không thể khiến người ta thôi nhớ về tiếng đàn của ông, tiếng đàn ấy có sức sống mãnh liệt như loài cỏ mọc dại.

Một sáng tạo khác rất độc đáo và nổi bật trong Đàn ghi ta của Lor-ca là những hình ảnh siêu thực xuất hiện thấp thoáng trong từng khổ thơ. Hình ảnh vầng trăng xuất hiện hai lần trong bài thơ, một lần là khi Lor-ca còn sống, "với vầng trăng chếnh choáng/trên yên ngựa mỏi mòn", cái từ "chếnh choáng" ấy dễ khiến người ta liên tưởng đến dáng vẻ của người say, nhưng với Lor-ca đó là sự mệt mỏi, đó là sự mông lung vô định của người nghệ sĩ trên con đường đấu tranh mòn mỏi. Người anh hùng là người cô đơn nhất, người anh hùng quá tài năng lại càng cô đơn hơn cả, "vầng trăng chếnh choáng" là một hình ảnh đẹp, gợi nhiều liên tưởng, dù đôi khi cảm thấy nó không được lô gic lắm.

Lần thứ hai vầng trăng xuất hiện cũng là là trong một hình hình ảnh siêu thực "giọt nước mắt vầng trăng/long lanh trong đáy giếng", đó là vầng trăng trong thơ Đường kết hợp với giọt nước mắt trong thơ mới để khóc thương cho cái chết bi thảm của Lor-ca, hay là cứ theo mạch thơ hoang tưởng của Thanh Thảo mà nghĩ rộng ra là vầng trăng nhỏ lệ khóc thương, phủ lên tấm thân cô đơn của người nghệ sĩ nơi đáy giếng? Nghĩ thế nào thì cũng có nét độc đáo và hay ho cả. Một hình ảnh nữa là hình ảnh "Lor-ca bơi sang ngang/trên chiếc ghi ta màu bạc", chiếc đàn ghi ta, người bạn tri kỷ của Lor-ca giờ đây đã hóa thành chiếc thuyền bạc, tiễn ông qua hết dòng sông cuộc đời bi kịch, đó là một chi tiết hoang tưởng nữa mà Lor-ca đưa vào bài thơ. Tưởng rằng Lor-ca chỉ là rời đi đến một thế giới khác, ông bỏ lại tất cả ở lại, bỏ lại tình yêu với cô gái Di-gan, bỏ lại hết thảy những đau khổ trong cuộc đời này, để tìm đến với một thế giới tốt đẹp hơn, ông lại tiếp tục nghêu ngao với tiếng đàn "li-la li-la li-la..."

­ Đọc thơ của Thanh Thảo, người ta thường bị sốc và ngỡ ngàng bởi những liên tưởng lạ, những cách tân đậm tính phi lô gic, đôi lúc là hoang đường, dường như thơ ông đã thoát ra khỏi cái vỏ kìm kẹp của thơ ca truyền thống để tung bay thật tự do. Thanh Thảo là vậy, luôn có ham muốn cách tân đến tận cùng, bằng những sáng tạo chưa ai nhen nhóm, chưa ai từng nghĩ đến, bộ óc ấy đã đi đến những vẻ đẹp siêu thực, độc đáo, xứng đáng là cây bút tiêu biểu nhất của nghệ thuật cách tân thơ ca.

Trên đây VnDoc.com vừa giới thiệu tới các bạn Phân tích sáng tạo mới của Thanh Thảo trong Đàn ghi ta của Lor-ca, mong rằng qua bài viết này các bạn có thể học tập tốt hơn môn Ngữ văn 12. Mời các bạn cùng tham khảo thêm các môn Toán 12, tiếng Anh 12, đề thi học kì 1 lớp 12, đề thi học kì 2 lớp 12...