Sọ dừa - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm

Sọ dừa - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩmđược VnDoc đăng tải nhằm giới thiệu Nội dung tác phẩm, Hoàn cảnh sáng tác nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 6. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

I. Đôi nét về tác phẩm Sọ dừa

1. Thể loại: truyện cổ tích

- Truyện cổ tích là 1 trong 12 thể loại văn học dân gian nước ta, gồm có các đặc điểm tiêu biểu sau:

+ Nội dung: thường kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc:

• Nhân vật bất hạnh (người mồ côi, người con riêng, người em út, người có hình dạng xấu xí...) → Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật có hình dạng xấu xí - người mang lốt vật
• Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng kì lạ
• Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch
• Nhân vật là động vật (con vật biết nói năng, hoạt động, tính cách như con người...)

+ Nghê thuật: thường có các yếu tố hoang đường, kì ảo, tượng tượng

+ Tư tưởng: thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu, sự công bằng đối với sự bất công

2. Phương thức biểu đạt

- PTBĐ chính là tự sự

3. Tóm tắt văn bản Sọ Dừa

Có đôi vợ chồng nghèo phải đi ở cho nhà phú ông và hiếm muộn con cái. Một lần bà vợ uống nước trong cái vỏ dừa, về nhà có mang, sinh ra một đứa bé kì dị, không chân không tay, tròn như quả dừa. Toan vứt đi thì đứa bé cầu xin nên bà vợ không nỡ mà giữ đứa bé lại, đặt tên Sọ Dừa. Lớn lên, Sọ Dừa thay mẹ chăn bò. Ba cô con gái nhà phú ông thay nhau đưa cơm cho Sọ Dừa. Hai cô chị kênh kiệu, chỉ có cô út đối đãi tử tế với Sọ Dừa. Một ngày, cô út phát hiện vẻ đẹp con người Sọ Dừa, đem lòng thương yêu. Sọ Dừa nhờ mẹ hỏi cưới. Dù bị thách cưới cao, Sọ Dừa vẫn đáp ứng đầy đủ. Sọ Dừa trở về hình dáng một chàng trai tuấn tú đến đón cô út về làm vợ khiến hai cô lớn nhà phú ông vô cùng ghen tức. Sọ Dừa thi đỗ Trạng nguyên được vua cử đi sứ. Trước khi đi, chàng đưa vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà đề phòng tai họa. Sọ Dừa đi vắng, hai người chị hãm hại cô út, đẩy cô xuống biển nhằm cướp chồng em. Nhờ những đồ vật chồng đưa, cô út thoát chết, được chồng cứu trên đường đi sứ. Hai vợ chồng đoàn tụ. Hai cô chị xấu hổ bỏ nhà đi biệt xứ.

(Mời các bạn tham khảo thêm các bài tóm tắt khác của truyện cổ tích Sọ Dừa tại đây )

4. Bố cục của văn bản Sọ Dừa

- Gồm 3 phần:

5. Giá trị nội dung của văn bản Sọ Dừa

Sọ Dừa là truyện cổ tích về người mang lốt vật, kiểu nhân vật khá phổ biến trong truyện cổ tích Việt Nam và thế giới. Nhân vật chính của loại truyện cổ tích này có hình hài dị dạng, thường mang lốt vật, thường bị mọi người xem thường, coi là “vô tích sự”. Nhưng đây là nhân vật có phẩm chất, tài năng đặc biệt. Cuối cùng, nhân vật trút bỏ lốt vật, kết hôn cùng người đẹp, sống cuộc đời hạnh phúc. Truyện Sọ Dừa đề cao giá trị chân chính của con người và tình thương đối với người bất hạnh

6. Giá trị nghệ thuật của văn bản Sọ Dừa

- Sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng hoang đường, kì ảo

- Xây dựng hai tuyến nhân vật đối lập: nhân vật chính diện (Sọ Dừa, cô út...) - nhân vật phản diện (2 cô chị...)

- Sử dụng nghệ thuật kể chuyện dân gian:

• Kể chuyện theo trình tự thời gian, chuyện gì xảy ra trước thì kể trước, chuyện gì xảy ra sau thì kể sau.
• Nội dung câu chuyện xoay quanh một nhân vật chính là Sọ Dừa theo mô tip quen thuộc của truyện cổ tích (sinh ra và lớn lên với những đặc điểm kì lạ - gặp thử thách và vượt qua được - kết hôn - gặt hái thành công - gặp biến cố - đoàn tụ) với kết thúc luôn có hậu.

II. Dàn ý phân tích văn bản Sọ Dừa

1. Mở bài

- Giới thiệu về thể loại truyện cổ tích (khái niệm, các kiểu nhân vật chính, đặc sắc nghệ thuật,ý nghĩa…)

- Giới thiệu về truyện cổ tích Sọ Dừa (tóm tắt văn bản, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

2. Thân bài

a. Sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa

- Bà mẹ vào rừng hái củi, khát nước mà không tìm thấy suối, bà uống nước mưa trong cái sọ dừa bên gốc cây to rồi mang thai

- Bà sinh ra một đứa bé không chân, không tay, tròn như quả dừa nhưng lại biết nói.

→ Sự ra đời kì lạ. Qua đó, đề cập đến những người đau khổ, thấp hèn trong xã hội xưa, hay những người có vẻ ngoài xấu xí

→ Nhân dân nhận thức sâu sắc về số phận và địa vị xã hội của mình, đồng thời bày tỏ sự quan tâm, thương xót cho những số phận tội nghiệp đó.

b. Sọ Dừa lớn lên đi chăn bò cho nhà phú ông, cưới cô út làm vợ, đi thi đỗ Trạng Nguyên và được nhà vua cử đi sứ

- Sọ Dừa đi chăn bò cho nhà phú ông: thể hiện được tài năng của Sọ Dừa:

• Chăn bò rất giỏi: ngày nắng cũng như ngày mưa,bò con nào con nấy bụng no căng
• Thổi sáo rất hay: thổi sáo cho đàn bò gặm cỏ
• Tự biết khả năng của mình: gì chứ cho phú ông thì con cũng làm được, muốn cưới con gái phú ông làm vợ

→ Tuy có vẻ ngoài xấu xí nhưng Sọ Dừa có bên trong đẹp đẽ.

- Sọ Dừa cưới cô út làm vợ:

+ Gặp nhân vật cô út:

• Hiền lành, tử tế, thông minh, biết xử trí kịp thời để thoát nạn, là người đầy tình thương
• Cô út bằng lòng lấy Sọ Dừa vì tính tình hiền lành, tử tế, không phân biệt, xét đoán qua vẻ bề ngoài; cô nhận ra vẻ đẹp bên trong Sọ Dừa, tình yêu chân thành.

+ Sọ Dừa lấy cô út:

• Có đầy đủ sính lễ theo yêu cầu của phú ông
• Sọ Dừa trở về hình dạng ban đầu là một chàng trai khôi ngô, tuấn tú

- Sọ Dừa thi đỗ Trạng nguyên và được cử đi sứ:

→ Mơ ước đổi đời của nhân dân lao động

c. Vợ Sọ Dừa gặp biến cô bị hãm hại và cuộc đoàn tụ cảm động của 2 vợ chồng

- Trong thời gian Sọ Dừa đi sứ, hai cô chị sinh lòng ghen ghét, định tâm hại em để làm bà trạng

- Nhớ lời dặn của chồng, cô út thoát được chết, dựng lều sống giữa đảo vắng

- Sọ Dừa gặp lại vợ ở đảo vắng, đón vợ về nhà

- Kết thúc: hai vợ chồng Sọ Dừa sống hạnh phúc, hai cô chị bỏ đi biệt xứ

→ Mơ ước về một xã hội công bằng, cái thiện chiến thắng cái ác, người tốt luôn được may mắn, đền đáp xứng đáng

d. Ý nghĩa của truyện

- Đề cao, ca ngợi giá trị bên trong của con người → kinh nghiệm khi đánh giá con người: tốt gỗ hơn tốt nước sơn.

- Đề cao lòng nhân ái.

- Khẳng định niềm tin vào chiến thắng cuối cùng của sự công bằng.

3. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:

• Nội dung: đề cao giá trị con người và tình thương đối với những người bất hạnh
• Nghệ thuật: sử dụng các chi tiết tưởng tượng, hoang đường, kì ảo, tạo dựng được 2 tuyến nhân vật đối lập, kể chuyện theo lối kể dân gian...

- Bài học cho bản thân: có lòng yêu thương mọi người, không đánh giá con người bởi vẻ bề ngoài…

Như vậy là chúng tôi đã giới thiệu cho các bạn bài Sọ dừa - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm. Mời các bạn tham khảo thêm đề thi học kì 1 lớp 6, văn mẫu lớp 6 cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài.

Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 6 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 6. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.

Các bài liên quan đến tác phẩm:

• Soạn Văn 6: Sọ Dừa
• Soạn bài lớp 6: Sọ Dừa
• Phân tích truyện Sọ Dừa