Soạn bài Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình ngắn gọn

- Tình cảm muốn diễn tả: Tình cảm cha mẹ với con cái, nhắn nhủ con phải ghi nhớ công lao trời biển của cha mẹ.

- Cái hay:

• Phép so sánh (công cha - núi ngất trời; nghĩa mẹ - nước biển Đông)
• Phép đối xứng (cha-mẹ; núi-biển), thể lục bát dân gian, âm điệu sâu lắng đi vào lòng người.
• Hình ảnh: cù lao chín chữ là cụ thể hóa về công cha, nghĩa mẹ, tình cảm biết ơn của con cái.
• Ngôn ngữ: sử dụng từ láy “mênh mông”
• Âm điệu: nhắn nhủ, tâm tình.

- Một số câu ca dao tương tự:

"Lên non mới biết non cao
Nuôi on mới biết công lao mẫu tử"

"Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con"

"Nuôi con mẹ héo vóc hình
Cạn bầu sữa ngọt mà tình không vơi"

Phân tích Bài 2 - Tâm trạng người phụ nữ lấy chồng xa quê:

• Thời gian: "chiều chiều" - từ láy gợi buồn và thời gian tuần hoàn, lặp lại.
• Không gian: "ngõ sau " - vắng lặng, không gian rộng, gợi sự cô đơn.
• Hành động: "đứng " - sự hướng vọng, không yên lòng.
• Nỗi niềm: "ruột đau chín chiều " - "chín bề", nhiều bề: Nỗi cô đơn làm dâu xứ lạ, nhớ thương cha mẹ, tê tái, đau buồn không giúp đỡ được cha mẹ.

→ Cô gái nhớ về mẹ da diết, khắc khoải

Phân tích Bài 3 - nỗi nhớ và sự yêu kính với ông bà:

• "Ngó lên ": nhìn lên cao, thể hiện sự tôn kính.
• Hình ảnh "nuộc lạt ": Có hai ý nghĩa là "rất nhiều" và "tình cảm gắn bó" như các dây lạc buộc chặt vào nhau
• Cặp từ so sánh "Bao nhiêu ... bấy nhiêu ": Nỗi nhớ trùng điệp nhiều vô kể.

Phân tích Bài 4 - tình cảm anh em thân thương:

• Điệp từ "cùng chung - cùng thân ": Tình thiêng liêng, quan trọng.
• So sánh: Ví anh-em với tay-chân, những bộ phận gắn bó khăng khít trên một thể thống nhất, nói lên sự gắn bó anh em.

→ Nhắc nhở: Anh em phải hòa thuận, đoàn kết, thương yêu nhau để cha mẹ vui lòng cũng là lẽ sống đúng đắn.

Những biện pháp nghệ thuật được cả bốn bài ca dao sử dụng:

• Thể thơ lục bát
• Lối ví von, so sánh.
• Hình ảnh gần gũi, quen thuộc trong đời sống.
• Ngôn ngữ vẫn mang tính chất hướng ngoại nhưng không theo hình thức đối đáp mà chỉ là lời nhắn nhủ, tâm tình.

Tình cảm diễn tả trong bốn bài ca dao là tình cảm gia đình: Cha mẹ - con cái, mẹ con, ông bà - con cháu, anh em một nhà.

→ Nhận xét: Đó là những tình cảm thiêng liêng, đáng quý, chúng ta cần phải tôn trọng, giữ gìn nó.

Một số bài ca dao nội dung tương tự:

- "Biển Đông còn lúc đầy vơi
Chớ lòng cha mẹ suốt đời tràn dâng"

- “Chiều chiều xách giỏ hái rau
Nhìn lên mả mẹ ruột đau như dần”

- “Đói lòng ăn hột chà là
Để cơm nuôi mẹ, mẹ già yếu răng”

- “Khôn ngoan đối đáp người ngoài
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”

- Con người có cố, có ông
Như cây có cội, như sông có nguồn.

- Đố ai đếm được lá rừng
Đố ai đếm được mấy tầng trời cao
Đố ai đếm được vì sao
Đố ai đếm được công lao mẹ già

- Trời cao, biển rộng, đất dày
Ơn cha nghĩa mẹ, ơn thầy chớ quên

- Công cha đức mẹ cao dày,
Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ.
Nuôi con khó nhọc đến giờ,
Trưởng thành con phải biết thờ song thân.

- Nuôi con chẳng quản chi thân
Bên ướt mẹ nằm, bên ráo con lăn.

- Mẹ già như chuối ba hương.
Như xôi nếp một, như đường mía lau.