Tính chất hóa học của Ankin

Tính chất hóa học của Ankin được VnDoc biên soạn hướng dẫn bạn đọc chỉ ra công thức cấu tạo, dãy đồng phân, danh pháp của Ankin. Hy vọng giúp ích được cho bạn đọc trong quá trình học tập vận dụng giải các dạng câu hỏi bài tập liên quan. Mời các bạn tham khảo.

I. Công thức tổng quát của ankin - Đồng phân và danh pháp của Ankin

Ankin là hidrocacbon không no, trong phân tử có liên kết ba C≡C có công thức phân tử dạng tổng quát là: C_nH_2n-2 (n≥2).

Trong dãy Ankin thì axetilen có công thức đơn giản nhất C₂H₂: CH≡CH

Tên gọi của Ankin (danh pháp)

• Tên thường: Tên gốc hiđrocacbon gắn với C mang liên kết ba + axetilen

Ví dụ: CH≡CH: axetilen ; CH≡C-CH₂-CH₃: etylaxetilen ; CH₃-C≡C-CH₃: đimetylaxetilen ;

Tên thay thế: Số chỉ vị trí mạch nhánh + tên nhánh + tên mạch chính + số chỉ vị trí nối ba + in

Ví dụ: CH≡CH: etin ; CH≡C-CH₃: propin ; CH≡C-CH₂-CH₃: but-1-in

II. Tính chất vật lý của Ankin

Các Ankin đều ít tan trong nước, tan được trong một số dung môi hữu cơ.

Nhiệt độ sôi và nhiệt độ nóng chảy tăng dần C₂-C4 là chất khi, C5-C16 là chất lòng từ C17 trở lên là chất rắn.

III. Tính chất hóa học của Ankin

Ankin có 2 liên kết π bền hơn anken nên ngoài việc tham gia phản ứng cộng và oxi hóa (thể hiện tính chất của hidrocacbon không no) thì ankin còn có khả năng tham gia phản ứng thế với ion kim loại (tính chất đặc trưng của ankin có liên kết 3 đầu mạch).

1. Phản ứng cộng của Ankin

1.1. Ankin cộng hợp H₂: Ankin + H₂ → Ankan

Khi có nhiệt độ và niken hoặc platin hoặc paladi làm xúc tác, ankin cộng hidro tạo thành anken rồi thành ankin.

CH ≡ CH + H₂ → CH₂ = CH₂

CH₂ = CH₂ + H₂ → CH₂ – CH₃

Khi dùng xúc tác là Pd/PbCO₃ hoặc Pd/BaSO₄ ankin chỉ cộng 1 phân tử hidro để tạo thành anken (đặc tính này dùng để điều chế anken từ ankin).

CH ≡ CH + H₂ → CH₂ = CH₂

Tổng quát: C_nH_2n-2 + 2H₂ → C_nH_2n+2

Nếu điều kiện phản ứng Pd/PbCO₃, t0 phản ứng dừng lại ở giai đoạn 1 chỉ tạo anken.

C_nH_2n-2 + H₂ → C_nH_2n

* Lưu ý:

1.2.  Ankin cộng brom, Clo

Ankin làm mất màu dung dịch Brom

CnH_2n-2 + Br₂ → C_nH_2n-2Br₂

CnH_2n-2 + 2Br₂ → C_nH_2n-2Br₄

CH≡CH + Cl₂ → CHCl=CHCl (1,2-đicloeten)

CHCl=CHCl + Cl₂ → CHCl₂-CHCl₂ (1,1,2,2-tetrabrometan)

* Lưu ý: Khối lượng dung dịch brom tăng chính là khối lượng ankin đã phản ứng.

1.3. Ankin cộng hợp hiđro halogenua

• Ankin + HCl

CH≡CH + HCl → CH₂=CHCl (vinyl clorua)

CH₂=CHCl + HCl → CH₃-CHCl₂ (1,1-đicloetan)

• Ankin + HBr

CH≡CH + HBr → CH₂=CHBr

CH₂=CHBr + HBr → CH₃-CHBr₂

• Ankin + (axit xiahidric, axit axetic, rượu etylic,...)

CH≡CH + HCN → CH₂=CH-CN (nitrin acrylic)

CH≡CH + CH₃COOH → CH₃COOCH=CH₂ (vinylaxetat)

CH≡CH + C₂H₅OH → CH₂=CH-O-CH₃ (etylvinylete)

1.4.  Ankin cộng H₂O (ankin + H₂O)

C₂H₂ + H₂O → anđehit

CH≡CH + H₂O → CH₃ - CHO

2. Phản ứng trùng hợp của Ankin

2.1.Đime hóa (điều kiện phản ứng: NH₄Cl, Cu₂Cl₂, t0)

2CH≡CH → CH≡C-CH=CH₂ (vinyl axetilen)

2.2.Trime hóa (điều kiện phản ứng: C, 600⁰C)

3CH≡CH → C₆H₆ (benzen)

2.3. Trùng hợp (polime hóa) (điều kiện phản ứng: xt, t⁰, p)

nCH≡CH → (-CH=CH-)n (nhựa cupren)

3. Phản ứng oxi hóa Ankin

3.1. Phản ứng oxi hóa hoàn toàn ankin

C_nH_2n-2 + (3n-1)/2O₂ → nCO₂ + (n-1)H₂O

3.2. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn ankin

Các ankin đều làm mất màu dung dịch thuốc tím KMnO₄ ở nhiệt độ thường.

3C₂H₂ + 8KMnO₄ + 2H₂O → 3(COOK)₂ + 2MnO₂ + 2KOH

4. Phản ứng thế của ank-1-in

• Ankin + AgNO₃

Sục khí axetilen vào dung dịch hỗn hợp AgNO₃/NH₃ có hiện tượng kết tủa màu vàng.

CH≡CH + 2AgNO₃ + 2NH3 → CAg≡CAg↓ + 2NH₄NO₃

* Lưu ý:

Chỉ có C₂H₂ mới phản ứng với AgNO₃ theo tỉ lệ mol 1:2; các ank-1-in khác chỉ phản ứng theo tỉ lệ 1:1.

------------------------------------------

VnDoc đã gửi tới các bạn bộ tài liệu Tính chất hóa học của Ankin tới các bạn. Để có kết quả cao hơn trong học tập, VnDoc xin giới thiệu tới các bạn học sinh tài liệu Chuyên đề Toán 9, Chuyên đề Vật Lí 9, Lý thuyết Sinh học 9, Giải bài tập Hóa học 9, Tài liệu học tập lớp 9 mà VnDoc tổng hợp và đăng tải.