Hiểu và nghĩ về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm
Ngữ văn lớp 10: Hiểu và nghĩ về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm
VnDoc xin giới thiệu tới bạn đọc tài liệu: Hiểu và nghĩ về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm để bạn đọc cùng tham khảo. Bài viết đây là bài thơ hay thuộc chương trình học lớp 10 đã được VnDoc tổng hợp và đăng tải để phục vụ các bạn học sinh học tập hiệu quả môn Ngữ văn. Mời thầy cô cùng các bạn học sinh tham khảo chi tiết bài viết dưới đây.
- Cảm nghĩ của anh chị về thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ qua một số bài ca dao than thân
- Tiếng cười trong ca dao
- Phân tích bài thơ Thuật hoài để làm sáng tỏ hào khí đời Trần
- Cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Cảnh ngày hè
- Giới thiệu một vài nét về đại thi hào Nguyễn Du
Học tốt Ngữ văn lớp 10: Hiểu và nghĩ về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm
Dàn ý
A. Mở bài
- Giới thiệu tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm là người đa tài, sống trong xã hội đầy bất công ông suy nghĩ, trăn trở về cuộc sống con người, quyết cầm bút lên để chiến đấu với gian tà.
- “Nhàn” là bài thơ Nôm nổi tiếng của Nguyễn Bỉnh Khiêm thể hiện rõ quan niệm sống của tác giả.
B. Thân bài
- Hai câu đề:
“Một mai/một cuốc/một cần câu
Thơ thẩn dầu ai/ vui thú nào”
+ Nhịp điệu những câu thơ đầu tạo cảm giác thư thái, ung dung.
+ Bằng cách sử dụng những vật dụng quen thuộc của người dân lao động cho thấy cảnh nghèo khó nhưng an nhàn, thanh bình biết bao.
+ Tâm trạng của nhà thơ là tâm trạng của một kẻ sĩ “an bần lạc đạo” vượt lên trên nỗi lo lắng bon chen của đời thường để tìm đến thú vui của ẩn sĩ.
- Câu thực:
+ Cách sử dụng phép đối: dại >< khôn, nơi vắng vẻ >< chốn lao xao cho thấy được sự khác nhau giữa lối sống của tác giả và người đời thường. Ông cho rằng nơi vắng vẻ là nơi thôn quê yên bình ở đó không còn bon chen chốn quan trường, đây mới thực là cuộc sống.
+ Cách xưng hô “ta”, “người”.
-> Hai về tương phản làm nổi bật ý nghĩa, nhân mạnh phương châm, quan niệm sống của tác giả khác với thông thường. Đồng muốn ngầm ý phê phán thói đời, thói người, và thể hiện cái cao ngạo của kẻ sĩ.
- Hai câu luận:
“Thu ăn măng trúc, đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao”
+ Cuộc sống giản dị không cần những thứ giàu sang hào nhoáng chỉ là sản vật từ nhiên nhiên “măng trúc” “giá” -> Thấy được cuộc sống an nhàn, đạm bạc thanh cao, lối sống hòa nhập với thiên nhiên của tác giả.
+ Cái thú sống an nhàn ẩn dật, những con người có nhân cách cao đẹp khi sống trong thời loạn lạc ấy để giữ được phẩm giá cốt cách của mình chỉ có cách cáo quan về ẩn dật, an lòng với cảnh nghèo khó, sống chan hòa với thiên nhiên với vũ trụ.
- Hai câu kết:
Rượu đến cội cây ta sẽ uống
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao
+ Xem nhẹ lẽ đời sống sa hoa phú quý, ông ngậm ngùi coi đó như một giấc chiêm bao.
+ Lối sống thanh cao vượt lên trên lẽ đời thường.
C. Kết luận
- Quan niệm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm sống vui thú với lao động, hòa hợp với thiên nhiên, giữ cốt cách thanh cao, xa lánh vòng danh lợi.
Văn mẫu lớp 10: Hiểu và nghĩ về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm
l. ĐỀ:
Câu đầu, nhà thơ dùng số từ "một" lặp lại ba lần, cùng với các danh từ đứng sau chỉ công cụ sinh hoạt: "Một mai, một cuốc, một cần câu".
Nhịp điệu trong hai câu thơ đầu thể hiện sự thong thả, ung dung:
"Một mai / một cuốc / một cần câu (2/2/3)
Thơ thẩn dầu ai / vui thú nào". (4/3).
Hai câu này gợi lên cuộc sống nghèo, thanh đạm, nhàn nhã, và chan hòa cùng thiên nhiên.
Tâm trạng của nhà thơ là tâm trạng của một kẻ sĩ "an bần lạc đạo", vượt lên trên nỗi lo lắng bon chen của đời thường để tìm đến cái thú vui của ẩn sĩ.
2. THỰC
a. "Nơi vắng vẻ": nơi thôn quê yên tĩnh: "Chốn lao xao": nơi thành thị, chốn quan trường.
b. Quan niệm "khôn" và "dại".
- Khôn: ở nơi đông đúc, theo thói vụ lợi, giành giật, bon chen vinh hoa, phú quý, lợi ích vật chất.
- Dại: xa lánh lợi lộc, tìm chốn thanh cao, vắng vẻ, sống an nhàn để tu tâm dưỡng tính.
Quan niệm sống của tác giả như vậy là khác, trái ngược với quan niệm thông thường.
c. Đối lập giữa "nơi vắng vẻ" với "chốn lao xao", tác giả muốn khẳng định cách sống nhàn cư ẩn dật, xa lánh chôn vinh hoa, chạy theo vật chất tầm thường. Hai vế tương phản, làm nổi bật ý nghĩa, nhấn mạnh phương châm sống của bản thân. Khôn kia là cái khôn của kẻ tiểu trí còn cái dại này là cái dại của bậc đại trí. Tại sao lại như vậy. Vì nắm được thời thế, vì không muốn bụi bặm của xã hội nhiễu nhương vấy bẩn. Hai câu thơ 3, 4 còn thế hiện sự kiên định lối sống, có một chút mỉa mai thói đời, thói người đời và bộc lộ cái cao ngạo của kẻ sĩ.
3. LUẬN
Hai câu 5-6:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"
Các sản vật và khung cảnh sinh hoạt hết sức giản dị, đạm bạc mà thanh cao, lối sống hòa nhập cùng thiên nhiên cỏ cây hoa lá. Đáng chú ý, thán phục hơn là lối sống tuân theo lẽ tự nhiên - mùa nào thức ấy, quê mùa, chất phác.
Cái thú của cảnh sống nhàn ẩn dật mang tính triết lí của các Nho sĩ là ờ chỗ: trong thời loạn lạc, người có nhân cách cao đẹp phải xa lánh cuộc bon chen tầm thường, tìm đến nơi yên tĩnh, vui thú cùng cỏ cây, vạn vật, an lòng với cảnh nghèo khó, sống hòa mình với thiên nhiên vũ trụ, và giữ được cốt cách thanh cao, trong sạch.
Giá trị nghệ thuật của hai câu này là ở sức gợi của nó. Gợi cái sự ung dung, điềm nhiên, đạm bạc mà thanh cao, nhẹ nhàng, từ tôn mà kiên nghị của một con người. Một trong những cáu thơ như lời nói thường nhật mà hay hiếm có trong thi ca.
4. KẾT
Hai câu cuối cùng, dựa theo điển tích Trung Hoa nói về cái hư ảo, không thực chất, qua nhanh, có cũng như không, có đấy mà tan ngay đấy cùa giàu sang phú quý. Nhưng dù sao vẫn có chút ngậm ngùi thân thế. Nguyễn Bỉnh Khiêm biết rõ lẽ thường này và coi thường, xem nhẹ giàu sang phú quý chứ không hề có chút ngậm ngùi vì vinh hoa qua như chớp mắt. Ta thấy ông ung dung tự tại mang rượu đến gốc cây nằm uống, nhưng không ngủ đề mơ giấc mơ kia, mà tỉnh táo nhìn nó - sự phú quý đi qua như giấc chiêm bao. Nguyễn Bỉnh Khiêm đã đứng cao hơn một bậc trong sự đối diện với phú quý. Lốì sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm đã đạt tới, ở trên tầm cao trong vắt.
5. Quan niệm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm là gì?
Quan niệm Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm là sống vui thú với lao động, hòa hợp với thiên nhiên, giữ cốt cách thanh cao, xa lánh vòng danh lợi, vinh hoa phú quý.
Lối sống đó có mặt tích cực nhưng cũng có mặt tiêu cực.
- Tích cực: không ủng hộ những thế lực xấu và thói xấu trong xã hội, giữ minh trong sạch.
- Tiêu cực: xa lánh, thoát li cuộc sống hiện thực, không dân thân để góp phần làm cuộc sống tốt đẹp, trong lành hơn.
--------------------------------
Trên đây VnDoc.com đã giới thiệu tới bạn đọc tài liệu: Hiểu và nghĩ về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Chắc hẳn qua bài viết bạn đọc đã nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức của bài học rồi đúng không ạ? Bài viết cho chúng ta thấy được nội dung và cách phân tích bài thơ Nhàn. Hi vọng qua bài viết này bạn đọc có thể học tập tốt hơn môn Ngữ văn lớp 10 nhé. Để giúp bạn đọc có thêm nhiều tài liệu học tập hơn nữa, VnDoc.com mời các bạn học sinh cùng tham khảo thêm một số tài liệu học tập các môn tại các mục đọc bài thơ Nhàn, soạn bài văn mẫu bài thơ Nhàn, mà VnDoc tổng hợp và đăng tải. Qua bộ tài liệu các bạn học sinh sẽ học tập tốt hơn môn Ngữ văn lớp 10. Mời các bạn học sinh tham khảo.
