Lý thuyết Ngữ văn 10 bài: Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời KNTT

Sách Kết nối tri thức

Lý thuyết Ngữ văn lớp 10 bài: Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết và bài tập có đáp án đi kèm nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 10 sách Kết nối tri thức. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây.

Bài: Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

1. Tìm hiểu chung
- 1.1. Xuất xứ
- 1.2. Bố cục
2. Đọc hiểu văn bản
- 2.1. Những sự kiện chính
- 2.2. Hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê
3. Tổng kết
- 3.1. Về nội dung
- 3.2. Về nghệ thuật
4. Bài tập minh họa
5. Trắc nghiệm Ngữ văn 10 bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

1. Tìm hiểu chung

1.1. Xuất xứ

Sử thi Đăm Săn

- Đăm Săn (hay còn gọi là Bài ca chàng Đăm Săn) là pho sử thi nổi tiếng của người Ê-đê

- Sử thi Đăm Săn thường được diễn xướng theo lối kể khan, trong đó già làng vừa kể, hát, vừa sử dụng nét mặt, điệu bộ để diễn tả câu chuyện bên bếp lửa nhiều đêm liền, trong các nhà dài trên chòi rẫy, vào dịp lễ hội hay lúc nông nhàn

- Nghe kể Đăm Săn là một truyền thống văn hóa của người Ê-đê

Đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

- Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời là đoạn trích trong sử thi Đăm Săn (hay còn gọi là Bài ca chàng Đăm Săn)

1.2. Bố cục

- Phần 1: Đăm Săn đến nhà của Đăm Par Kvây để nói về ý định đi tìm Nữ Thần Mặt Trời của mình

- Phần 2: Hành trình tìm đường đến nhà Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn

- Phần 3: Đoạn 3: cảnh Đăm Săn trở về và phá gánh chịu hậu quả là hình phạt của thần Trời và thần Đất

2. Đọc hiểu văn bản

2.1. Những sự kiện chính

- Đăm Săn đi gặp “ơ diêng” - người bạn, bằng hữu thân thiết của mình là Đăm Par Kvây để nói về ý định đi bắt Nữ thần Mặt Trời của mình

- Đăm Săn lên đường ra đi, đến nhà của Nữ Thần Mặt Trời, vượt biết bao là rừng rậm núi xanh

- Đăm Săn nói chuyện với Nữ Thần Mặt Trời về việc muốn nàng làm người vợ lẽ của mình với thái độ rất kiên quyết và bị từ chối

- Đăm Săn ra về, nhưng ngựa của chàng bị lún dần xuống mặt đất và cuối cùng của người và ngựa đều chết chìm

-->Những sự kiện trên cho thấy Đăm Săn là người anh hùng tiêu biểu của sử thi với những phẩm chất như dũng cảm, kiên cường, ý chí và nghị lực phi thường, có tài trí hơn người; có lý tưởng cao cả, khát vọng lớn lao. Đây đều là những phẩm chất tiêu biểu của người anh hùng trong sử thi.

2.2. Hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê

- Được kể theo lối hát nói, đây là một hình thức sinh hoạt văn hóa đặc biệt của người Ê-đê, trong đó người hát kể có một vị trí quan trọng trong việc gìn giữ, sáng tạo và diễn xướng, nhất là trong điều kiện chưa có chữ viết, các tác phẩm chỉ lưu truyền bằng phương thức truyền miệng.

- Người Ê đê gọi người hát kể sử thi là pô khan. Pô nghĩa là thầy, là chủ, là người thạo việc; khan là chuyện xưa. Người hát kể sử thi phải có bề dày tri thức dân gian để có thể diễn giải một cách tinh tế những nội dung và sắc thái của sử thi đó. Họ là những người có giọng hát vang, khỏe, biết nhiều làn điệu của thể loại hát nói để vận dụng cho phù hợp với các hoàn cảnh, các nhân vật trong tác phẩm, biết cách “diễn” bằng động tác, bằng nét mặt như diễn viên trên sân khấu.

3. Tổng kết

3.1. Về nội dung

Đoạn trích thể hiện tinh thần dũng cảm, can đảm lạc quan và có chút liều lĩnh của Đăm Săn. Đồng thời cũng cho thấy tinh thần chinh phục và quyết tâm đạt được ước mơ của con người thể hiện ở người anh hùng Đăm Săn. Khắc họa thành công văn hóa của người Ê-đê thể hiện trong nếp sống, sinh hoạt hàng ngày. Bên cạnh đó còn thể hiện được văn hóa tâm linh của dân tộc Ê-đê qua hình ảnh mặt trời.

3.2. Về nghệ thuật

- Đoạn trích thể hiện được những đặc trưng của thể loại sử thi trong ngôn từ, giọng điệu

- Giọng kẻ xen lẫn giữa văn xuôi với văn vần

- Sử dụng nhiều thành ngữ, điển cố

- Ngôn từ rõ ràng, súc tích, sử dụng hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian

4. Bài tập minh họa

Bài tập: Viết đoạn văn ngắn nêu suy nghĩ của em về cái chết của Đăm Săn trong tác phẩm Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời.

Hướng dẫn giải:

- Dựa vào tác phẩm Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

- Tham khảo một số tư liệu trên sách báo và internet để hiểu hơn về ý nghĩa cái chết của Đăm Săn

- Tổng hợp và rút ra thông điệp cho bản thân

Lời giải chi tiết:

Ở cuối văn bản Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời khi Đăm Săn đi vào Rừng Sáp Đen cả người và ngựa bị lún dần, lún dần cho đến khi không thể bước đi được nữa. Mặt trời càng lên cao, ngựa của chàng lại càng lún sâu hơn cho đến khi không thể bước đi được nữa và gục ngã. Đây là kết quả tất yếu của việc theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người, vì Đăm Săn là người trần thế, nhưng lại dám ngang nhiên đi bắt Nữ Thần Mặt Trời về làm vợ lẽ cho mình, việc làm này đã động đến Thần Trời, Thần Đất nên bị trừng trị là lẽ đương nhiên. Mặt Trời càng lên cao, thì ngựa của chàng lại càng dính, và mặt đất cứ thế lôi cả người lẫn ngựa chìm xuống. Điều đó cho thấy Đăm Săn đã phạm tội với cả hai đấng tối cao này và việc trừng trị chàng cũng là sự kết hợp của hai yếu tố ấy. Qua kết cục của nhân vật Đăm Săn, đoạn trích còn đưa ra cảnh tỉnh đối với con người, không nên theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người.