Giải bài tập Ngữ văn lớp 7 bài 3: Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình
Bài 3: Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình
Giải bài tập Ngữ văn lớp 7 bài 3: Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình là tài liệu văn lớp 7 được VnDoc sưu tầm giúp các bạn học sinh hoàn thành tốt bài kiểm tra sắp tới đây của mình. Mời các bạn tham khảo.
Giải bài tập Ngữ văn lớp 7 bài 2: Mạch lạc trong văn bản
Giải bài tập Ngữ văn lớp 7 bài 2: Bố cục trong văn bản
Giải bài tập Ngữ văn lớp 7 bài 2: Cuộc chia tay của những con búp bê
Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình
I. Kiến thức cơ bản
- Khái niệm về ca dao, dân ca
Trước khi đi tìm hiểu những bài ca dao, chúng ta cần nắm được khái niệm thế nào là ca dao, dân ca; có rất nhiều các định nghĩa, nhưng ý cơ bản là:
Ca dao: Là những lời thơ dân gian.
Dân ca: Là những câu hát kết hợp lời thơ với âm nhạc.
Ca dao, dân ca thuộc loại trữ tình tức là thể hiện tâm tư, tình cảm, cảm xúc hay còn gọi là thế giới nội tâm của con người.
- Tình cảm gia đình là một trong những chủ đề tìm hiểu của ca dao, dân ca. Những câu thuộc chủ đề này thường là lời ru của mẹ, lời ru của cha mẹ, ông bà nói với con cháu, lời của cháu nói về ông bà, cha mẹ và thường dùng các hình ảnh so sánh, ẩn dụ quen thuộc để bày tỏ tình cảm, nhắc nhở về công ơn sinh thành, về tình mẫu tử và tình anh em ruột thịt.
II. Hướng dẫn đọc – hiểu văn bản
Câu 1. Lời của từng bài ca dao là lời của ai, nói với ai? Tại sao em khẳng định được như vậy? Muốn xác định chủ thể của từng bài ca dao ta phải căn cứ vào:
• Nội dung tình cảm của từng bài
• Những từ ngữ cụ thể: Cách xưng hô, cách gọi
Bài một:
- Lời của mẹ nói với con qua lời hát ru.
- Dấu hiệu ngôn ngữ: “con ơi”.
Bài hai:
- Lời của anh em ruột thịt tâm sự bảo ban nhau, hoặc cũng có thể lời của ông bà, cha mẹ... răn dạy con cháu.
- Dấu hiệu ngôn ngữ: Anh, em.
=> Người mẹ, người con gái, người cháu, người anh còn được gọi là nhân vật trữ tình của bài ca dao.
Câu 2. Tình cảm mà bài một muốn diễn tả là tình cảm gì? Hãy chỉ ra cái hay của ngôn ngữ hình ảnh, âm điệu của bài ca này. Tìm những câu ca dao cùng nói đến công cha nghĩa mẹ tương tự.
a) Nội dung tình cảm mà bài ca dao muốn diễn đạt
+ Có lẽ đây là bài ca dao đã gảy đúng sợi dây tình cảm thiêng liêng nhất, tha thiết nhất trong trái tim mỗi người, tình cảm đối với cha mę.
- Nội dung của bài ca dao là lời nhắc nhở con cái về công lao trời biển của cha mẹ.
Là sự nhắn nhủ bổn phận và trách nhiệm làm con không bao giờ được quên công lao ấy.
b) Cái hay của bài thơ
- Dùng biện pháp nghệ thuật so sánh ví von:
- Công cha được so sánh với núi “ngất trời”. Nghĩa mẹ được so sánh với nước “biển Đông”. Đây là lối ví von quen thuộc ta thường gặp trong ca dao..
+ Núi và biển là những cái to lớn, mênh mông cao rộng, vĩnh hằng của thiên nhiên được đưa ra làm đối tượng để so sánh. Điều đó muốn nói rằng công cha nghĩa mẹ là vô cùng to lớn không thể nào kể hết được.
+ Cha uy nghiêm, vững chãi được so sánh với núi. Mẹ dịu dàng, bao dung được so sánh với biển. Cách so sánh đầy thú vị phù hợp với tính cách của mỗi người.
- Biện pháp đối xứng: Làm khắc sâu thêm ấn tượng công cha đối xứng với nghĩa mẹ, núi đối xứng với biển.
- Từ “công” là nghĩa trừu tượng, tác giả đã cụ thể hóa thành “cù lao chín chữ” để bất kì ai cũng có thể nhìn thấy được một cách rõ ràng.
- Thể thơ lục bát mềm mại và sự ngọt ngào của điệu hát ru đã làm cho bài ca dao giống như lời thủ thỉ tâm tình sâu lắng:
Mẹ ru cái lẽ ở đời
Sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn.
c) Những câu ca dao nói đến công cha nghĩa mẹ
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
Gió mùa thu mẹ ru con ngủ
Năm canh chày, thức đủ năm canh...
Câu 3. Trong bài bốn tình cảm anh em thân thương được diễn tả như thế nào? Bài ca dao này nhắc nhở chúng ta điều gì?
- Cách diễn tả:
+ “Nào phải người xa”, sự nhắc nhở nhẹ nhàng, để người nghe giật mình suy ngẫm.
- Cách so sánh: Anh em như chân với tay – so sánh cụ thể, gần gũi:
+ Chân, tay là những bộ phận của cơ thể con người gắn bó từng đường gân mạch máu, kết hợp với nhau trong mọi hành động không thể có cái này mà không có cái kia.
- Ý nghĩa bài ca dao: Nhắc nhở anh em phải đoàn kết yêu thương nhau, nương tựa vào nhau, để cha mẹ vui lòng. Và đây cũng là lẽ sống còn như tay chân không thể thiếu nhau.
Câu 4. Những biện pháp nghệ thuật nào cả bốn bài ca dao sử dụng? Bốn bài ca dao đều sử dụng những biện pháp nghệ thuật sau:
- Đều được làm bằng thể thơ lục bát
- Sử dụng từ ngữ, hình ảnh quen thuộc như: Núi, biển, nuột lạt, chân, tay
- Âm điệu tâm tình ngọt ngào, tựa như lời nhắn nhủ
III. Hướng dẫn luyện tập
Câu 1. Tình cảm được diễn tả trong bốn bài ca dao là tình cảm gì? Em có nhận xét gì về những tình cảm đó?
- Bốn bài ca dao đều nói về tình cảm gia đình: Đó là tình cha con, mẹ con, con cháu đối với ông bà, tình anh em một nhà gắn bó.
- Đó là những tình cảm ruột thịt thiêng liêng mà bất cứ con người nào cũng có và cũng cần phải bảo vệ.
=> Điều này có trong ghi nhớ, em hãy học thuộc.
Mời các bạn tham khảo tài liệu liên quan
