Giáo án Lịch sử lớp 8 bài 24: Cuộc kháng chiến từ năm 1858 đến năm 1873 theo CV 5512 (tiết 2)

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS đọc sgk mục 1. Thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi sau:

? Nêu thái độ của nhân dân ta trước hành động xâm lược của thực dân Pháp?

Cho HS thực hiện trên bảng phụ

* Các phong trào chống Pháp tiêu biểu (Mục 1)

? So sánh thái độ và hành động của nhân dân và triều đình trước cuộc XL của thực dân Pháp?

? Bối cảnh nước ta sau Hiệp ước 1862? (triều đình Huế và Pháp)

? Trình bày những nét chính về cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Nam Kì?

? Độc một đoạn thơ của Nguyễn Đình Chiểu về cuộc KC chống Pháp?

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu.

- GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động

- HS lần lượt trả lời các câu hỏi.

- Gv trình chiếu lược đồ H86 (khuyến khích HS trình bày kết hợp với chỉ lược đồ), chân dung Nguyễn Đình Chiểu.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của học sinh.

- GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.

GV sơ kết bài: Năm 1858, thực dân Pháp xâm lược Việt Nam. Quân dân ta đã anh dũng chiến đấu, làm thất bại âm mưu đánh nhanh thắng nhanh của địch. Tuy vậy, triều đình Huế vẫn kí Hiệp ước Nhâm Tuất (5-6-1862), nhượng cho Pháp nhiều quyền lợi.

1. Kháng chiến ở Đà Nẵng và ba tỉnh miền Đông Nam Kì

a. Tại Đà Nẵng

- Nhiều toán nghĩa binh nổi dậy phối hợp với quân triều đình chống Pháp.

b. Tại ba tỉnh Miền Đông Nam Kì

- Nghĩa quân Nguyễn Trung Trực đốt cháy tàu Hi Vọng của Pháp trên sông Vàm Cỏ Đông (10-12-1861).

- Khởi nghĩa Trương Định ở Gò Công làm cho quân Pháp khốn đốn và gây cho chúng nhiều thiệt hại.

2. Kháng chiến lan rộng ra ba tỉnh miền Tây Nam Kì

a. Thái độ và hành động của triều đình Huế trong việc để mất ba tỉnh miền Tây Nam Kì

- Triều đình Huế ngăn cản phong trào kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta ở Nam Kì, ra lệnh bãi binh.

- Do thái độ cầu hòa của triều đình Huế, Pháp chiếm được ba tỉnh miền Tây Nam Kì không tốn một viên đạn (8-1867).

b. Phong trào đấu tranh chống Pháp diễn ra dưới nhiều hình thức phong phú

- Bất hợp tác với giặc, một bộ phận kiên quyết đấu tranh vũ trang, nhiều trung tâm kháng chiến ra đời: Đồng Tháp Mười, Tây Ninh.

- Một bộ phận dùng văn thơ lên án thực dân Pháp và tay sai, cổ vũ lòng yêu nước: Phan Văn Trị, Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Thông…

4. Hoạt động luyện tập

- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức.

- Thời gian: 10 phút

- Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời, trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo.

* Hoạt động cả lớp: Hệ thống hóa kiến thức đã học (câu hỏi)

Nhìn vào lược đồ H.86 em hãy trình bày những nét chính về phong trào kháng Pháp của nhân dân ta ở Nam Kì?

Em hãy đọc một đoạn thơ kháng chiến chống Pháp của Nguyễn Đình Chiểu em biết.

- GV giao nhiệm vụ cho HS.

- GV phát phiếu học tập cho HS.

- HS cả lớp cùng làm việc, trong quá trình làm việc có thể trao đổi với thầy, cô giáo.

- HS nộp sản phẩm cho GV.

GV nhận xét phần làm việc của HS và dựa trên sản phẩm của một vài HS có kết quả tốt nhất để củng cố kiến thức đã học

* Hoạt động tìm tòi mở rộng, vận dụng

- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm lại các kiến thức vừa tìm hiểu để vận dụng

- Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới.

- GV giao nhiệm vụ bằng câu hỏi:

Câu hỏi: Nhận xét về phong trào chống Pháp của nhân dân Nam Kì theo thứ tự sau: hoàn cảnh, số lượng, qui mô, kết quả.

- HS độc lập suy nghĩ làm, có thể trao đổi với bạn bè.

- HS có thể làm ngay tại lớp nếu có thời gian, hay đem về nhà hôm sau nộp.

- GV nhận xét dựa trên sản phẩm nếu có.

+ Hoàn cảnh: Cuộc kháng chiến ngày càng khó khăn vì thái độ bạc nhược, cấu kết với giặc của triều đình Huế để đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.

+ Số lượng người tham gia: Đông đảo, nhiều tầng lớp nhân dân tham gia, đặc biệt là nông dân.

+ Qui mô: Rộng khắp cả 6 tỉnh Nam Kì.

+ Kết quả: Thất bại.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY- TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

Hoạt động 1: Tìm hiểu kháng chiến ở Đà Nẵng và ba tỉnh miền Đông Nam Kì

Hs đọc mục 1 sgk trang 116-117

? Phân tích thái độ của nhân dân khi thực dân Pháp xâm lược Đà Nẵng? Hs trả lời

Đốc học Nam Định là Phạm Văn Nghị đã lập tức tập hợp 300 nghĩa binh, phần lớn là những học trò của ông, khăn gói vào kinh đô xin vua đi giết giặc

? Tình hình chống thực dân Pháp ở chiến trường Gia Định và 3 tỉnh miền đông Nam Kì?

Hs dựa vào sgk trả lời

Ở Gia Định, quân đội triều đình chống cự yếu ớt, không chủ động đánh giặc, thì nhân dân địa phương tự động tổ chức thành đội ngũ chỉnh tề đánh Pháp ngay từ khí chúng mới đặt chân lên đất liền. Tiêu biểu là khởi nghĩa của Lê Huy (một võ quan bị thải hồi) và Trần Thiện Chính (1 tri huyện bị cách chức) với toán quân 5000 người. Cuộc khởi nghĩa của đội quân 6000 người do Dương Bình Tâm lãnh đạo. Ngoài ra còn rất nhiều cuộc nổi dậy tiêu biểu như: Trương Định, Đỗ Trình Thoại, Nguyễn Thông, Văn Đạt, Hồ Huân Nghiệp, Nguyễn Trung Trực…..

? So sánh 2 thái độ, 2 kiểu hành động của nhân dân và triều đình Huế trước cuộc xâm lược của thực dân Pháp? Hs thảo luận theo tổ

? Quan sát H85 và tường thuật bức tranh? Trình bày những nét chính về diễn biến cuộc khởi nghĩa?

Hs quan sát, mô tả và trình bày diễn biến

Nguyễn Đình Chiểu là quân sư của Trương Định, và 1 vài nhân vật chỉ huy nghĩa quân khác đã kết hợp chiến đấu cùng Trương Định
? Thái độ của nhân dân trước việc triều đình kí Hiệp ước Nhâm Tuất dâng đất cho giặc?

Hoạt động 2: Tìm hiểu kháng chiến lan rộng ra ba tỉnh miền Tây Nam Kì

Hs đọc thầm mục 2 sgk trang 117-118-119

? Bối cảnh lịch sử sau hiệp ước 5/6/1862?

Hs trình bày, ghi bài

? Thái độ của triều đình Huế sau khi kí hiệp ước?

? Thái độ của thực dân Pháp sau khi kí hiệp ước?

Hs trả lời

Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam Kì không tốn một viên đạn do Kinh lược sứ miền Tây là Phan Thanh Giản đã nộp thành, rồi viết thư cho quan lại các tỉnh An Giang và Hà Tiên không kháng cự để tránh đổ máu vô ích

? Sau khi Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam Kì thái độ của nhân dân như thế nào?

Phong trào “tị địa” (dời đi nơi khác) không chịu hợp tác hoặc sống trong vùng địch chiếm lần thứ hai tiếp tục diễn ra. Một số sĩ phu cương quyết bám đất, bám dân tham gia chống Pháp. Trương Quyền con trai Trương Định xây dựng căn cứ ở Tháp Mười- Tây Ninh, liên minh chiến đấu với người Cam- pu- chia; Phan Tam, Phan Ngũ (con trai Phan Thanh Gian) cầm đầu các cuộc nổi dậy ở Bến Tre, Vĩnh Long, Sa Đéc, Trà Vinh. Ngoài ra còn khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Huân, Âu Dương Lân, Trần Văn Thành….

? Quan sát lược đồ H86 trình bày những nét chính về cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân?

Hs quan sát trình bày

? Nhận xét về tinh thần kháng chiến của nhân dân ta?

Hs nhận xét

1. Kháng chiến ở Đà Nẵng và 3 tỉnh miền Đông Nam Kì

a. Tại Đà Nẵng

Nhiều toán binh kết hợp với quân đội triều đình đánh Pháp

b. Tại Gia Định và 3 tỉnh miền Đông Nam Kì

- Phong trào đấu tranh của nhân dân ta phát triển mạnh mẽ tiêu biểu là sự kiện 1861 Nguyễn Trung Trực đốt cháy tàu địch và nhiều trung tâm kháng chiến được thành lập tiêu biểu là căn cứ Gò Công

- Năm 1862 phong trào đấu tranh của nhân dân phát triển mạnh mẽ ở Gia Định, Định Tường khiến cho địch hoang mang, lo sợ

- Sau khi triều đình kí Hiệp ước 5/6/1862 làn sóng đấu tranh ngày càng mạnh mẽ

2. Kháng chiến lan rộng ra 3 tỉnh miền Tây Nam Kì

a. Bối cảnh lịch sử sau Hiệp ước Nhâm Tuất 5/6/1862

- Về phía triều đình:

+ Tìm mọi cách đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.

+ Cử phái đoàn sang Pháp chuộc lại 3 tỉnh miền Đông Nam Kì

- Về phía Pháp:

20->24/6/1867 Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam Kì không tốn một viên đạn

b. Phong trào đấu tranh của nhân dân

- Nhân dân Nam Kì nêu cao tinh thần quyết tâm chống Pháp

- Nhiều trung tâm kháng chiến được thành lập

=> Tính chất cuộc kháng chiến giờ đây bao gồm 2 nhiệm vụ: Chống Pháp và chống phong kiến đầu hàng