Giáo án Lịch sử lớp 8 bài 25: Kháng chiến lan rộng ra toàn quốc năm 1873 – 1884 theo CV 5512 (tiết 1)

HĐ CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

+? Sau khi chiếm các tỉnh Nam Kì TD Pháp đã làm gì?

- GV mở rộng thêm.

+? Thái độ của triều đình ntn?

+? Hậu quả của các chính sách đó đối với kinh tế, xã hội VN?

+?Em có nhận xét gì về tình hình VN giai đoạn này?

I. Thực dân Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất. Cuộc kháng chiến ở Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ.

1. Tình hình Việt Nam trước khi Pháp đánh chiếm Bắc Kì.

+ Về phía Pháp:

- Thiết lập bộ máy thống trị, bóc lột về kinh tế

- Muốn tấn công Bắc Kì và tấn công Lào, CPC.

- Củng cố vùng chiếm đóng bằng cách xây dựng bộ máy cai trị, tăng cường bóc lột vơ vét..

+ Về phía triều đình: thi hành chính sách đối nội đối ngoại lỗi thời

- Ra sức vơ vét.

- Tiếp tục thương lượng với Pháp.

- Kinh tế khó khăn, công nông nghiệp sa sút...

- Khởi nghĩa nông dân nổ ra ở nhiều nơi.

=> Không ổn định.

+? TD Pháp đã tiến hành kế hoạch đánh chiếm Bắc kì ntn?

- GV nêu thêm hành động của Pháp khi ra Bắc.

? Diễn biến quá trình đánh chiếm Bắc Kì của Pháp?

+? Quân triều đình đã chống trả ntn? Kết quả?

+? So sánh lực lượng, tương quan giữa Pháp và ta lúc này?

+? Vậy nguyên nhân nào dẫn đến thất bại? Hậu quả?

2. Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần I (1873).

+ Âm mưu của Pháp đánh ra Bắc Kì.

- Lợi dụng việc triều đình nhờ Pháp đem tàu ra vùng biển Hạ Long đánh dẹp “hải phỉ”, cho tên lái buôn Đuy-puy vào gây rối ở Hà Nội

- Lấy cớ giải quyết vụ Đuy-puy, Pháp cử Gác-ni-ê đem 200 quân ra Bắc.

- 20/11/1873 Pháp tấn công Hà Nội. Pháp nhanh chóng chiếm các tỉnh Hải Dương, Hưng Yên, Ninh Bình, Nam Định.

- Nguyễn Tri Phương chỉ huy 7000 quân chống Pháp nhưng thất bại.

- Chưa đầy 1 tháng, toàn bộ đồng bằng châu thổ sông Hồng rơi vào tay Pháp.

+ Lực lượng địch mỏng (212 tên, 1 đại bác, 2 tàu chiến..) triều đình mạnh hơn (7000 quân..)

- Quân triều đình không chủ động tấn công địch.

+ Trang thiết bị lạc hậu

+?Trước sự XL của Pháp, phong trào đấu tranh của nhân dân Miền Bắc ntn?

- GV cho HS đọc đoạn in nghiêng.

+?Trong thời kì này quân và dân Hà Nội đã lập nên chiến thắng điển hình nào?em biết gì về chiến thắng đó?

- GV giới thiệu thêm.

+? Chiến thắng này có ý nghĩa gì?

+? Trước phong trào đấu tranh lên cao ở Bắc kì, triều đình Huế đã làm gì?

- GV giới thiệu thêm về điều ước này.

+? Tại sao triều đình lại kí hiệp ước Giáp Tuất?

3. Kháng chiến ở Hà Nội và các tỉnh Đồng Bằng Bắc Kì(1873-1874).

- Phong trào đấu tranh của nhân dân Hà Nội lên cao.

- Ngoài ra còn ở các tỉnh Thái Bình, Nam Định...

- 21/12/1873 Khi Pháp đánh ra Cầu Giấy, quân ta phục kích, Gac-ni-ê bị giết

- Làm cho Pháp hoang mang. Cổ vũ tinh thần chiến đấu của nhân dân ta

- 15/3/1874 triều đình kí hiệp ước Giáp Tuất thừa nhận 6 tỉnh Nam Kì thuộc Pháp. Pháp rút quân khỏi Bắc Kì

- Làm mất một phần quan trọng chủ quyền lãnh thổ, ngoại giao và thương mại của VN.

+ Vì sự nhu nhược của nhà Nguyễn.

+ Vì tư tưởng "Chủ hòa" để bảo vệ quyền lợi của giai cấp và dòng họ.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY- TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

Hoạt động 1: Tình hình VN trước khi Pháp đánh chiếm Bắc Kì

Hs đọc mục 1 sgk trang 119-120
? Những hành động của thực dân Pháp trước khi chiếm Bắc Kì?- Hs trả lời, ghi bài
TD Pháp củng cố các vùng đất mà chúng chiếm được, thiết lập bộ máy cai trị, thuế khóa, bắt đầu xây dựng thành phố Sài Gòn, làm cầu tàu, xưởng sửa chữa tàu biển, vơ vét lúa gạo để xk, cướp ruộng của ND, mở trường thông ngôn đào tạo tay sai người Việt, ra báo tiếng Việt và Pháp để tuyên truyền… ráo riết chuẩn bị dư luận cho hành động chiến tranh mới.
? Chính sách đối nội, đối ngoại của triều đình nhà Nguyễn khi Pháp chuẩn bị mở rộng chiến tranh xâm lược? Hs trả lời

Khởi nghĩa nổ ra nhiều nơi: Tuần Vĩnh ở Hà Đông; Đỗ Văn Đạo, Nguyễn Văn Năm ở Phúc Yên; dọc theo biên giới Việt- Lào, đồng bào Mông ở bắc và đồng bào Thượng ở Nam Trung Kì nổi dậy. Thổ phỉ, hải phỉ ở TQ tràn sang ngày một nhiều.

Triều đình đàn áp khởi nghĩa và cầu cứu nhà Thanh, nhờ người Pháp từ Sài Gòn đem quân ra dẹp thổ phỉ, hải phỉ. Cự tuyệt các cải cách tiến bộ
Hoạt động 2: Tìm hiểu TD Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất 1873

Hs đọc mục 2 sgk trang 120

? Tại sao đến 1873 quân Pháp mới triển khai đánh Bắc Kì? Hs suy nghĩ trả lời

Do Nam Kì đã được củng cố và biết rõ thái độ bạc nhược và không có phản ứng gì của nhà Nguyễn
? Nguyên nhân thực dân Pháp đánh Bắc Kì?

Hs trả lời, ghi bài
Diễn biến cuộc đánh chiếm HN lần thứ 1 của Pháp?

GV tường thuật: Hs lắng nghe, ghi nhớ

Ngày 11- 10- 1873, Đại úy hải quân Pháp là Phrăng- xi Gác- ni- ê đem quân ra Bắc. Đến HN giở trò khiêu khích: cướp phá, đánh đập binh lính và dân thường, từ chối thương thuyết với Nguyễn Tri Phương.

Ngày 16- 11 Pháp tuyên bố mở cửa sông Hồng, lập chế độ thuế quan mới. Sáng 19- 11- 1873 chúng gửi tối hậu thư cho Ng Tri Phương, Gác- ni- ê ra lệnh nổ súng đánh thành HN.

7000 quân triều đình, chưa kể lực lượng nhân dân phối hợp đã thất bại với cuộc đánh chiếm của quân Pháp, quân Pháp (chưa kể quân của Đuy- puy) chỉ có 212 lính, 11 khẩu đại bác, 2 tàu chiến và 1 tàu đổ bộ.

Thành HN thất thủ, Ng Tri Phương và con là Ng Tri Lâm chiến đấu anh dũng, ko chịu hàng giặc. Cùng đó là sự chiến đấu anh dũng của Hiệp quản Trần Văn Cát và Suất đội Ngô Triều ở ô Quan Chưởng.
? Tại sao quân triều đình ở Hà Nội đông mà không thắng được quân Pháp với 1 lực lượng nhỏ?

Hs thảo luận nhóm

Đường lối chính trị bạc nhược, chính sách quân sự bảo thủ của nhà Ng, sai lầm chủ quan của Ng Tri Phương
Hoạt động 3: Tìm hiểu kháng chiến ở HN và các tỉnh đồng bằng Bắc Kì 1873-1874

GV: Giới thiệu vùng châu thổ sông Hồng trên lược đồ
? Trình bày về phong trào kháng chiến tại Hà Nội?
Hs trình bày, ghi bài
? Ý nghĩa của chiến thắng Cầu Giấy?

Hs suy nghĩ, trả lời

? Phong trào tại các tỉnh Bắc Kì?

Hs trình bày

Do chiến thắng tại trận Cầu Giấy đã tạo nên 2 thái độ tương phản, nhân dân thì phấn khởi, triều đình thì lợi dụng cuộc đấu tranh của ND đã mặc cả với quân Pháp trong cuộc thương lượng để đi đến Hiệp ước Giáp Tuất ngày 15-3-1874
? Nội dung điều ước Giáp Tuất?

Hs trả lời
? Tại sao nhà Nguyễn lại kí điều ước 1784?

Hs suy nghĩ, trả lời

Kí hiệp ước nhằm bảo vệ quyền lợi của dòng họ và giai cấp. Việc thừa nhận cho P chiếm 6 tỉnh NK, chịu lệ thuộc P về ngoại giao và thương chính là bước trượt dài trên con đường đi đến đầu hàng hoàn toàn của triều đình Nguyễn trước sự xâm lăng của P.

1. Tình hình Việt Nam trước khi thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì
a. Về phía Pháp:
- Xây dựng bộ máy cai trị có tính chất quân sự
- Đẩy mạnh bóc lột bằng tô thuế
- Cướp đoạt ruộng đất của dân
- Mở trường đào tạo tay sai

b. Về phía triều đình
- Tiếp tục chính sách đối nội, đối ngoại lỗi thời
- Vơ vét tiền của của dân để ăn chơi và bồi thường chiến phí
=> kinh tế sa sút, binh lực yếu
- Mâu thuẫn xã hội sâu sắc
- Tiếp tục thương lượng với Pháp để chia sẻ quyền thống trị

2. Thực dân Pháp đánh Bắc Kì lần 1 (1873)

a. Nguyên nhân
- NN sâu xa: Thực dân Pháp muốn bành trướng thế lực nhảy vào Tây Nam Trung Quốc
- NN trực tiếp : Lấy cớ đem quân ra bắc để giải quyết vụ Đuy-puy
b. Diễn biến
- Sáng 20/11/1873 Pháp đánh HN
- Trưa 20/11/1873 thành HN thất thủ
c. Kết quả
Chưa đầy 1 tháng Pháp chiếm toàn bộ vùng châu thổ sông Hồng

3. Kháng chiến ở Hà Nội và các tỉnh đồng bằng bắc Kì (1873 – 1874)
a. Tại Hà Nội
- Nhân dân HN chiến đấu với mọi vũ khí có trong tay
- Tổ chức Nghĩa hội được thành lập
- 21/12/1873 nhân dân HN chiến thắng lớn tại Cầu Giấy
b. Tại các tỉnh Bắc Kì
- Quân Pháp bị đánh ở nhiều nơi
- Nhiều căn cứ kháng chiến được thành lập

c. Điều ước Giáp Tuất
- Pháp rút quân khỏi Bắc Kì
- Triều đình cắt 6 tỉnh Nam Kì cho Pháp