Giáo án nếp sống thanh lịch văn minh lớp 7 - Bài 1: Tiếng nói của người Hà Nội (Tiết 1)

Hoạt động của thầy và trũ

Nội dung bài học

Hoạt động 2: Giúp học sinh hiểu về đặc điểm của tiếng nói người Hà Nội:

+ Em hãy cho biết, tiếng Hà nội có những đặc điểm gì về mặt ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp?

+ So sánh với ngôn ngữ toàn dân, em thấy tiếng Hà Nội có điểm giống và khác như thế nào?

+ Em có nhận xét gì về cách phát âm và cách viết của người Hà Nội?

+ Vị trí của tiếng Hà Nội trong ngôn ngữ chung của cả nước?

GV kết luận:+ Người Hà Nội có cách phát âm nhẹ nhàng, mềm mại,“tròn vành rõ chữ”.

+ Cách uốn giọng ngọt ngào, uyển chuyển, tạo nên nét độc đáo và riêng biệt.

+ Là tiếng nói hội tụ tinh hoa của bốn phương đất nước được nhiều phương ngữ bồi đắp và hun đúc nên ,là tiếng nói, giọng nói phổ thông, dễ nghe, dễ hiểu hơn cả ,làm rạng rỡ mảnh đất Thăng Long ngàn năm văn hiến.

Hoạt động 3: Tìm hiểu về cách nói năng thanh lịch, văn minh của người Hà Nội

+ Người Hà Nội có cách nói năng thanh lịch văn minh như thế nào (về cách phát âm, dùng từ, xưng hô… trong giao tiếp)?

+ Nêu một vài ví dụ minh họa cụ thể mà em biết?

Giáo viên kết luận:

I. NÉT ĐẸP RIÊNG CỦA TIẾNG NÓI NGƯỜI HÀ NỘI:

1. Đặc điểm của tiếng Hà Nội:

Tiếng Hà Nội là Tiếng Việt mang đặc trưng của phương ngữ Bắc Bộ, đồng thời cũng có những đặc thù riêng.

- Về mặt ngữ âm: Các nguyên âm được phát ra rõ ràng. Sáu thanh điệu được phát âm chính xác. Các phụ âm cuối được phát âm đúng chuẩn.

- Về mặt từ vựng: Tiếng Hà Nội sử dụng vốn từ toàn dân trong mọi hoạt động giao tiếp.

- Về mặt chính tả: Mặc dù thiếu vắng một số phụ âm đầu và một số vần trong khi phát âm nhưng khi viết chính tả, người Hà Nội lại phân biệt rất chính xác các từ ngữ đó.

2. Tiếng Hà Nội - sự kết tinh những nét đẹp của ngôn ngữ Việt Nam:

- Cách phát âm nhẹ nhàng, mềm mại, “tròn vành rõ chữ”.

- Hệ thống ngữ âm giàu chất nhạc trầm bổng, uyển chuyển, cách uốn giọng ngọt ngào thật độc đáo .

- Tiếng Hà Nội là sự hội tụ của bốn phương, là tinh hoa của một nền văn hóa , dễ nghe, dễ hiểu .

- Tiếng Hà Nội là một trong những nhân tố làm rạng rỡ cho mảnh đất Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến

II. GIỮ GÌN VÀ LÀM ĐẸP THÊM TIẾNG NÓI NGƯỜI HÀ NỘI:

1. Tự hào về cách nói năng thanh lịch, văn minh của người Hà Nội

- Nói năng nhẹ nhàng, thanh lịch, đầy nhạc tính, dễ nghe, dùng từ chính xác, giọng nói có âm sắc ngọt ngào..

- Cách xưng hô đúng mực thể hiện nếp sống, nếp cư xử nhã nhặn, lịch sự, tôn trọng người đối thoại.

- Nói những lời tế nhị, lời chào khi gặp gỡ, lúc chia tay, các từ “cảm ơn, xin lỗi” như đã thành lời cửa miệng.

- Vốn từ giàu có, biết cách dùng từ đúng chỗ, đúng lúc và biết lựa chọn những từ ngữ tế nhị, không xôbồ.

- Luôn có ý thức và niềm tự hào về lời ăn tiếng nói trong các mối quan hệ giao tiếp.