Lý thuyết hóa 12 Chương 3: Hợp chất chứa nitrogen

Lý thuyết hóa 12 chương 3: Amin, Amino axit và Protein được VnDoc biên soạn là trọng tâm lý thuyết hóa 12 chương 3, kèm theo các dạng câu hỏi trắc nghiệm. Mời các bạn tham khảo nội dung chi tiết dưới đây. 

• Lý thuyết hóa 12 chương 2: Cacbonhiđrat đầy đủ nhất
• Lý thuyết hóa 12 học kì 1 đầy đủ chi tiết nhất

A. KIẾN THỨC CƠ BẢN

I. AMIN

1. Bậc của amin

amin bậc một, bậc hai, bậc ba. Thí dụ:

CH3CH2CH2NH2	CH3CH2NHCH3	(CH3)3N
Amin bậc một	Amin bậc hai	Amin bậc ba

2. Danh pháp: tên gốc hiđrocacbon + ”amin”

Bảng 1.1. Tên gọi của một số amin

Hợp chất	Tên gốc - chức	Tên thay thế	Tên thường
CH3NH2 C2H5NH2 CH3CH2CH2NH2 CH3CH(NH2)CH3 H2N[CH2]6NH2 C6H5NH2 C6H5NHCH3 C2H5NHCH3	Metylamin Etylamin Propylamin Isopropylamin   Phenylamin Metylphenylamin Etylmetylamin	Metanamin Etanamin Propan – 1-amin Propan – 2-amin Hexan-1,6-điamin Benzenamin N-Metylbenzenamin N-Metyletan-1-amin	Hexametylenđiamin Anilin N-Metylanilin N-Metyletanamin

3. Tính chất hoá học Amin

a. Tính bazơ:

Lực bazo được sắp xếp theo thứ tự: amin thơm < NH₃ < ankyl amin

Tác dụng với axit: CH₃NH₂ + HCl → [CH₃NH₃] + Cl^–

Phản ứng với axit nitrơ: C₂H₅NH₂ + HONO → C₂H₅OH + N₂­ +H₂O

Thế ở nhân thơm:

Số đồng phân amin no đơn chức mạch hở (C_nH_{2n + 1}NH₂) là : 2ⁿ – 1

Amin bậc 1 là \(\frac{2^n-1}2\)

•  Lưu ý:

Nhóm đẩy electron sẽ làm tăng mật độ electron của nguyên tử nitơ (dễ hút H+) nên tính bazơ tăng.

Nhóm đẩy e: (CH₃)₃C- > (CH₃)₂CH- > C₂H₅- > CH₃-

Nhóm hút electron sẽ làm giảm mật độ electron của nguyên tử nitơ (khó hút H+) nên tính bazơ giảm.

Nhóm hút e: CN- > F- > Cl- > Br- > I- > CH₃O- > C₆H₅- > CH₂=CH-

Không so sánh được tính Bazơ của amin bậc ba.

II. AMINOAXIT

CTPT: (H₂N)xR(COOH)y; ( x, y 1 )

Tên thay thế: axit + vị trí nhóm NH₂ + ” amino” + tên axit tương ứng.

Tên hệ thống: axit + chữ cái ( ) chỉ vị trí nhóm NH₂ + ” amino” + tên axit tương ứng.

Công thức	Tên thay thế	Tên bán hệ thống	Tên thường	Kí hiệu
NH2CH2COOH	Axit aminoetanoic	Axit aminoaxetic	Glyxin	Gly
CH3CH(NH2)COOH	Axit 2-aminopropanoic	Axit a-aminopropionic	Alanin	Ala
CH3-CH(CH3)CH(NH2)COOH	Axit 2-amino-3- -metylbutanoic	Axit a-aminoisovaleric	Valin	Val
Thêm công thức	Axit 2-amino-3(4- -hiđrophenyl) propanoic	Axit amino- (p- -hiđroxiphenyl) Propionic	Tyrosin	Tyr
HOOC-[CH2]2-CH(NH2)-COOH	Axit 2-aminopentan-1,5- -đioic	Axit a-aminoglutaric	Axit glutamic	Glu
H2N-[CH2]4CH(NH2)-COOH	Axit-2,6-điamino hexanoic	Axit điaminocaproic	Lysin	Lys

1. Tính chất hóa học 

a. Tính lưỡng tính: '

H₂N – CH₂ – COOH + HCl → ClH₃NCH₂COOH

H₂N – CH₂ – COOH + NaOH → H₂N – CH₂ – COONa + H₂O

b. Este hoá

H₂NCH₂COOH + C₂H₅OH ⇔ NH₂CH₂COOC₂H₅ + H₂O

c. Tác dụng với HNO₂

H₂NCH₂COOH + HNO₂ → HOCH₂COOH + N₂­ + H₂O

d. Trùng ngưng

nH₂NCH₂COOH →  (HNCH₂CO )n + nH₂O

e. Tính axit- bazơ

(H₂N)_xR(COOH)y

x > y : quì tím → xanh

x = y : quì tím không chuyển màu

x < y : quì tím → đỏ

III. PEPTIT VÀ PROTEIN

- Liên kết peptit: -CO-NH-

- Loại peptit = số α - amino axit tạo nên nó. ( đipeptit, tripeptit,…..)

- Số liên kết peptit = số α - amino axit tạo nên nó - 1.

VD: tripeptit tạo nên từ 3 amino axit

Số lk peptit = 3 – 1 = 2

1. Cách gọi tên:

 Glyxyl alanylleuxin (Gly-Ala-Val)

 2. Tính chất:

a. Bị đông tụ (to, bazo, axit, muối)

b. Thủy phân 

c. Phản ứng màu biure 

B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

B1. CẤP ĐỘ BIẾT

Câu 1: Phát biểu nào dưới đây về tính chất vật lí của amin không đúng ?

A. Metyl - ,etyl - ,đimetyl- ,trimeltyl – là chất khí, dễ tan trong nước.

B. Các amin khí có mùi tương tự amoniac, độc.

C. Anilin là chất lỏng, khó tan trong nước, màu đen.

D. Độ tan của amin giảm dần khi số nguyên tử cacbon tăng.

Câu 2: Khi thủy phân polipeptit sau:

 

 

Số amino axit khác nhau thu được là

A. 5.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 3: Thuỷ phân không hoàn toàn tetrapeptit (X), ngoài các a-amino axit còn thu được các đipetit: Gly-Ala ; Phe-Val ; Ala-Phe. Cấu tạo nào sau đây là đúng của X ?

A. Val-Phe-Gly-Ala.

B. Ala-Val-Phe-Gly.

C. C. Gly-Ala-Val-Phe.

D. Gly-Ala-Phe-Val.

Câu 4: Khi nói về peptit và protein, phát biểu nào sau đây là sai?

A. Protein có phản ứng màu biure với Cu(OH)₂.

B. Liên kết của nhóm CO với nhóm NH giữa hai đơn vị α-amino axit được gọi là liên kết peptit.

C. Thủy phân hoàn toàn protein đơn giản thu được các α -amino axit.

D. Tất cả các protein đều tan trong nước tạo thành dung dịch keo.

Câu 5: Điều nào sau đây SAI?

A. Dung dịch amino axit không làm giấy quỳ tím đổi màu.

B. Các amino axit đều tan được trong nước.

C. Khối lượng phân tử của amino axit gồm một nhóm –NH₂ và một nhóm –COOH luôn là số lẻ.

D. Hợp chất amino axit có tính lưỡng tính.

Chi tiết nội dung tài liệu lý thuyết hóa học 12 chương 3 mời các bạn ấn link TẢI VỀ miễn phí. 

.....................................