Lý thuyết hóa 12 học kì 1 đầy đủ chi tiết nhất

Lý thuyết hóa 12 học kì 1 đầy đủ chi tiết nhất được VnDoc biên soạn gửi tới bạn đọc là toàn bộ kiến thức hóa học 12 kì 1 về phần hữu cơ. Nội dung được xây dựng mở rộng theo cấu trúc nội dung lý thuyết sách giáo khoa.  Mời các bạn cùng theo dõi bài viết dưới đây.

Một số kiến thức ôn tập trước khi vào bài este

Bảng 1: Tên gọi của 1 số axit thường gặp

Công thức cấu tạo	Tên thường	Tên thay thế
HCOOH	Axit fomic	Axit metanoic
CH3COOH	Axit axetic	Axit etanoic
C2H5COOH	Axit propionic	Axit propanoic
CH3CH2CH2COOH	Axit butiric	Axit butanoic
	Axit isobutiric	Axit 2-metylpropanoic
CH3CH2CH2CH2COOH	Axit valeric	Axit pentanoic
CH3CH2CH2CH2CH2COOH	Axit caproic	Axit hexanoic
CH3CH2CH2CH2CH2CH2COOH	Axit enangtoic	Axit heptanoic
(COOH)2	Axit oxalic	Axit etan đioic
CH2(COOH)2	Axit malonic	Axit propan đioic
(CH2)2(COOH)2	Axit sucxinic	Axit butan đioic
(CH2)3(COOH)2	Axit glutaric	Axit pentan đioic
CH2=CH-COOH	Axit acrylic	Axit propenoic
	Axit metacylic	Axit 2-metylpropenoic

Bảng 2: Tên gọi của 1 số gốc thường gặp

CHƯƠNG I : ESTE – LIPIT

BÀI 1 : ESTE

I. Khái niệm: Khi thay thế nhóm OH- trong phân tử axit cacboxylic bằng nhóm OR’ của phân tử ancol, ta thu được este.

Ví dụ: CH₃COOH + C₂H₅OH \(\overset{t^{\circ },H_{2} SO_{4}đn }{\rightleftharpoons}\) CH₃COOC₂H₅ + H₂O

Tổng quát  RCOOH + R’OH \(\overset{t^{\circ },H_{2} SO_{4}đn }{\rightleftharpoons}\) RCOOR’ + H₂O

II. Đồng phân, danh pháp:

RCOOR’ (R là H hoặc gốc hiđrocacbon , R’ là gốc hiđrocacbon )

Cách gọi: “Tên gốc hiđrocacbon R’ + tên anion gốc axit (gọi theo tên thường của axit, đuôi ic => at )”

1/ Este no, đơn chức, mạch hở:

C_nH_2nO₂ (n ≥ 2) hoặc CnH2n+1COOCmH_2m+1 (n ≥ 0 , m ≥ 1)

• n = 2: C₂H₄O₂ (1 este) HCOOCH₃: metyl fomiat (metyl fomat)
• n = 3: C₃H₆O₂ (2 este) HCOOC₂H₅: etyl fomat và CH₃COOCH₃: metyl axetat
• n = 4: C₄H₈O₂ (4 este)

n = 5 : C₅H₁₀O₂ (9 este)

2. Este không no, đơn chức, mạch hở, 1 nối đôi C=C: CnH_2n-2O₂ (n ≥ 3)

+ n = 3: C₃H₄O₂ (1 este) HCOOCH=CH₂: vinyl fomat

+ n = 4: C₄H₆O₂ (5 este)

Ngoài ra, este C₄H₆O₄ còn đồng phân 

và este C₅H₈O₄ còn đồng phân  không thuộc hai dạng phân loại ở trên.

III. Tính chất vật lí

Các este là chất lỏng hoặc rắn ở điều kiện thường.

Các este có mùi thơm đặc trưng: isoamyl axetat CH₃COOCH₂CH₂CH(CH₃)₂ có mùi chuối chín, etyl butirat CH₃CH₂CH₂COOC₂H₅ và etyl propionat CH₃CH₂COOC₂H₅ có mùi dứa, geranyl axetat có mùi hoa hồng, benzyl axetat CH₃COOCH₂C₆H₅ có mùi hoa nhài....

Không tan trong nước, nhẹ hơn nước. Thường có t0 sôi và độ tan trong nước thấp hơn hẳn các axit và ancol cùng số cacbon hoặc cùng phân tử khối (nguyên nhân: không tạo được liên kết hiđrô giữa este với nước và este với nhau).

IV. Tính chất hóa học

1/ Phản ứng thủy phân: (phản ứng đặc trưng của este)

a/ Thủy phân trong môi trường axit:

Ví dụ: CH₃COOC₂H₅ + H₂O \(\overset{t^{\circ } , H_{2} SO_{4} đn}{\rightleftharpoons}\)CH₃COOH + C₂H₅OH

Tổng quát: RCOOR’ + H₂O \(\overset{t^{\circ } , H_{2} SO_{4} đn}{\rightleftharpoons}\)RCOOH + R’OH

Đặc điểm: phản ứng thuận nghịch (2 chiều), cần xúc tác là H₂SO₄ và nhiệt độ cao.

(vì phản ứng thuận nghịch nên este vẫn còn dư và tạo thành hai chất lỏng → tách lớp )

b/ Thủy phân trong môi trường kiềm: (phản ứng xà phòng hóa)

Ví dụ: CH₃COOC₂H₅ + NaOH \(\overset{t^{\circ } }{\rightarrow}\) CH₃COONa + C₂H₅OH

Tổng quát: RCOOR’ + NaOH \(\overset{t^{\circ } }{\rightarrow}\) RCOONa + R’OH

Đặc điểm: phản ứng 1 chiều (không thuận nghịch) , xảy ra ở nhiệt độ cao.

(vì phản ứng 1 chiều nên este hết → sản phẩm đồng nhất )

(**) Một số phản ứng đặc biệt:

c/ Este có dạng anđêhit: RCOOCH=CH-R’ (R và R’ là H hoặc các gốc hiđrôcacbon)

• Khi thủy phân trong môi trường axit: sinh ra axit và anđêhit

Ví dụ: CH₃COOCH=CH₂ + H₂O \(\overset{t^{\circ },H_{2} SO_{4} }{\rightleftharpoons}\)CH₃COOH + CH₃CHO

• Khi thủy phân trong môi trường bazơ: sinh ra muối và anđêhit

Ví dụ: HCOOCH=CH-CH₃ + NaOH \(\overset{t^{\circ } }{\rightarrow}\)HCOONa + CH₃CH₂CHO

d/ Este đơn chức của phenol: cộng NaOH hoặc KOH tỉ lệ 1:2, sản phẩm tạo 2 muối và nước.

RCOOC₆H₄R’ + 2NaOH → RCOONa + R’C₆H₄ONa + H₂O

Ví dụ: CH₃COOC₆H₅ + 2NaOH → CH₃COONa + C₆H₅ONa + H₂O

HCOOC₆H₄CH₃ + 2NaOH → HCOONa + CH₃C₆H₄ONa + H₂O

e/ Este tráng bạc: có dạng HCOOR (R bất kì)

f/ Phản ứng ở gốc hiđrôcacbon: các este không no có phản ứng ở gốc hiđrôcacbon (phản ứng cộng dung dịch Br₂, phản ứng trùng hợp ...)

g/ Phản ứng cháy: este no đơn hở CnH_2nO₂ + O₂ \(\overset{t^{\circ } }{\rightarrow}\) nCO₂ + nH₂O

V/ Điều chế:

• Các este thường được điều chế bằng cách đun sôi hỗn hợp ancol và axit cacboxylic, có mặt H₂SO₄ đặc làm xúc tác (phản ứng este hóa)

RCOOH + R’OH \(\overset{t^{\circ },H_{2} SO_{4} }{\rightleftharpoons}\)RCOOR’ + H₂O

• Một số este có phương pháp điều chế riêng:

Vinyl axetat: CH₃COOH + CH≡CH \(\overset{t^{\circ },xt }{\rightarrow}\) CH₃COOCH=CH₂

Este của phenol: C₆H₅OH + (CH₃CO)₂O → CH₃COOC₆H₅ + CH₃COOH

Anhidrit axetic phenyl axetat

VI. Ứng dụng:

Do có khả năng hòa tan tốt nhiều chất nên một số este được dùng làm dung môi để tách, chiết chất hữu cơ (etyl axetat), pha sơn (butyl axetat).

Một số polime của este được dùng làm chất dẻo: poli (vinyl axetat), poli (metyl metacrylat)...

Một số este có mùi thơm, không độc, được dùng làm chất tạo hương trong công nghiệp thực phẩm (benzyl fomat, etyl fomat,... ), mĩ phẩm (linalyl axetat, geranyl axetat,...)

BÀI II : LIPIT

I. Khái niệm: Lipit là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, không hòa tan trong nước nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ không phân cực.

Về mặt cấu tạo, phần lớn lipit là các este phức tạp, bao gồm chất béo (còn gọi là triglixerit), sáp, steroit và photpholipit,...

II. Chất béo:

1. Khái niệm: chất béo là trieste của glixerol với các axit béo, gọi chung là triglixerit hay triaxylglixerol.

Axit béo là axit đơn chức có mạch cacbon dài, không phân nhánh, số C chẵn (từ 12 → 24)

Công thức cấu tạo chung của chất béo :

Trong đó R₁ , R₂ , R₃ là các gốc hiđrocacbon, có thể giống nhau hoặc khác nhau.

Các axit béo và chất béo thường gặp:

2. Tính chất vật lí:

• Ở nhiệt độ thường, chất béo ở trạng thái lỏng hoặc rắn.

(C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ và (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ là chất rắn (mỡ).

(C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅ và (C₁₇H₃₁COO)₃C₃H₅ là chất lỏng (dầu).

• Nhẹ hơn nước, không tan trong nước, nhưng tan nhiều trong các dung môi hữu cơ như benzen, hexan, clorofom, ...

3. Tính chất hóa học

a/ Phản ứng thủy phân:

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3H₂O \(\overset{t^{o} , H^{+} }{\rightleftharpoons}\)3C₁₇H₃₅COOH + C₃H₅(OH)₃

tristearin axit stearic glixerol

b/ Phản ứng xà phòng hóa :

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH \(\overset{t^{o} }{\rightarrow}\)3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃

tristearin natri stearat glixerol

Vì muối natri stearat làm xà phòng, nên phản ứng này được gọi là phản ứng xà phòng hóa.

c/ Phản ứng cộng hiđro của chất béo lỏng :

(C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅ + 3H₂ \(\xrightarrow[175-190^{o} C]{Ni}\)(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

Phản ứng này được dùng trong công nghiệp để chuyển hóa chất béo lỏng (dầu) thành mỡ rắn, thuận tiện cho việc vận chuyển hoặc thành bơ nhân tạo và để sản xuất xà phòng.

** Dầu mỡ để lâu thường có mùi khó chịu (hôi, khét) mà ta gọi là hiện tượng mỡ bị ôi. Nguyên nhân của hiện tượng này là do liên kết đôi C=C ở gốc axit không no của chất béo bị oxi hóa chậm bởi oxi trong không khí thành peoxit, chất này bị phân hủy thành các anđêhit có mùi khó chịu và gây hại cho người ăn. Sau khi đã được dùng để rán, dầu mỡ cũng bị oxi hóa một phần thành anđêhit, nên nếu dùng lại dầu mỡ này thì không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

4. Vai trò và ứng dụng

Vai trò : thức ăn quan trọng của con người, nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng, nguyên liệu tổng hợp chất hữu cơ khác, đảm bảo sự vận chuyển và hấp thụ các chất hòa tan được trong chất béo.

Ứng dụng : điều chế xà phòng, glixerol, chế biến thực phẩm. Dầu thực vật → động cơ điezen.

CHƯƠNG 2: CACBOHIĐRAT

I/ Khái niệm: Cacbohiđrat là những hợp chất hữu cơ tạp chức và thường có công thức chung là Cn(H₂O)m .

II/ Phân loại: Cacbohiđrat được phân thành 3 nhóm sau :

Monosaccarit (đường đơn) : là nhóm cacbohiđrat đơn giản nhất, không thể thủy phân được. Thí dụ : glucozơ và fructozơ.

Đisaccarit (đường đôi) : là nhóm cacbohiđrat mà khi thủy phân mỗi phân tử sinh ra hai phân tử monosaccarit. Thí dụ : saccarozơ, mantozơ.

Polisaccarit (đường đa) : là nhóm cacbohiđrat phức tạp, khi thủy phân đến cùng mỗi phân tử sinh ra nhiều phân tử monosaccarit. Thí dụ : tinh bột và xenlulozơ.

I. MONOSACCARIT

CHƯƠNG III : AMIN – AMINO AXIT – PEPTIT VÀ PROTEIN

BÀI 1 : AMIN

I/ Khái niệm, phân loại, đồng phân, danh pháp:

1. Khái niệm: Khi thay thế nguyên tử H trong phân tử NH₃bằng gốc hiđrocacbon ta thu được amin.

2. Phân loại:

3. Theo gốc hiđrocacbon:

- Amin mạch hở: CH₃NH₂ , C₂H₅NH₂ , …

- Amin không no: CH₂ = CH – NH₂ , …

- Amin thơm và amin có vòng thơm : C₆H₅NH₂ , C₆H₅CH₂NH₂ , CH₃C₆H₄NH₂ , …

Theo bậc của amin :

(**) Bậc của amin thường được tính bằng số gốc hiđrocacbon liên kết với nguyên tử nitơ hoặc tính bằng số nguyên tử H trong phân tử NH₃ bị thay thế.

Ví dụ :

+ Amin bậc 1 như C₂H₅NH₂ , C₆H₅NH₂ , …

+ Amin bậc 2 như CH₃ – NH – CH₃ , C₂H₅ – NH – C₂H₅ , …

+ Amin bậc 3 như ...

Đồng phân, danh pháp : Tên các amin thường được gọi theo tên gốc – chức (gốc hiđrocacbon + chức amin) và tên thay thế.

- Tên thay thế :

+ Với amin bậc 1: vị trí nhánh - tên nhánh + tên mạch chính (ankan tương ứng) – vị trí nhóm amin + “amin” .

+ Với amin bậc 2 và 3 : chọn mạch dài nhất làm mạch chính, N có chỉ số vị trí nhỏ nhất. Đặt một nguyên tử N trước mỗi nhóm thế của amin + tên gốc + tên mạch chính (ankan tương ứng) – vị trí nhóm amin + “amin” .

Tên gốc chức : tên gốc + “amin”.

...................................

Để xem và tải toàn bộ tài liệu Lý thuyết hóa 12 học kì 1 đầy đủ chi tiết nhất mời các bạn ấn link TẢI VỀ phía dưới.

Mời các bạn tham khảo tài liệu bài tập liên quan:

• Lý thuyết hóa 12 chương 2: Cacbonhiđrat đầy đủ nhất
• Polime nào sau đây được tổng hợp bằng phản ứng trùng ngưng
• Bảng nhận biết các chất hữu cơ bài tập có đáp án
• Bộ 5 đề thi học kì 1 môn Hóa học lớp 12 năm học 2023 - 2024 Có đáp án