Phân tích nội dung điều chỉnh môn Ngữ văn lớp 9 trong học kỳ II năm học 2019 - 2020

Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi tiếp tục rà soát, phân tích nội dung điều chỉnh môn Ngữ văn lớp 9 trong học kỳ II năm học 2019-2020 nhằm giúp các em học sinh ôn tập trọng tâm và hiệu quả.

Những bài “không dạy, không thực hiện” gồm 5 bài sau:

Những bài Đọc hiểu văn bản thực hiện giảm tải nội dung, chuyển thành bài “khuyến khích học sinh tự đọc, học, tự làm” hoặc “tự học có hướng dẫn” khá nhiều, tổng số có 13 bài, trong đó có 6 bài “khuyến khích học sinh tự đọc” cả bài, có 7 bài “khuyến khích học sinh tự đọc, tự học, tự làm” một số phần, còn một số phần chuyển sang “tự học có hướng dẫn”, cụ thể như sau:

Như vậy, số bài phần Văn học không tinh giản phải thực hiện dạy học trong học kỳ II chỉ còn 4 bài, gồm: Mùa xuân nho nhỏ, Viếng lăng Bác, Mây và sóng, Những ngôi sao xa xôi. Đây là những tác phẩm sẽ nằm trong chương trình học và ôn tập để thi tuyển sinh vào lớp 10 năm nay. Cùng với 4 bài học này, các em cần ôn tập kỹ những bài học thuộc 12 tác phẩm có trong chương trình học kỳ I như: Chuyện người con gái Nam Xương, Truyện Kiều (học 3 đoạn trích và 2 đoạn đọc thêm), Lục Vân Tiên (2 đoạn trích), Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Đoàn thuyền đánh cá, Bếp lửa, Ánh trăng, Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ, các truyện Làng, Lặng lẽ Sa pa, Chiếc lược ngà.

Các thầy cô và các em cần lưu ý, trong hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học học kỳ II năm học 2019-2020, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nhấn mạnh yêu cầu: Không kiểm tra, đánh giá đối với những nội dung kiến thức đã tinh giản thuộc những bài, những phần có yêu cầu "không dạy", "không làm", "không thực hiện", "khuyến khích học sinh tự học". Bởi vậy, những bài thuộc danh mục “khuyến khích học sinh tự đọc, học, tự làm” chắc chắn sẽ không nằm trong chương trình kiểm tra, đánh giá, thi năm nay, các em hết sức chú ý để ôn tập cho đúng trọng tâm. Trong số những bài đó có một số bài khá hay và khó, thường là trọng tâm ôn thi mọi năm như: Sang thu, Nói với con, Con cò, Bến quê. Đối với những bài này, các thầy cô và các em lưu ý những nội dung đã giảm tải để lược bỏ trong quá trình dạy và ôn tập, ra đề kiểm tra, đánh giá cho sát với yêu cầu; những nội dung kiến thức yêu cầu “tự học có hướng dẫn” chủ yếu yêu cầu học sinh đọc văn bản, nhớ nội dung cơ bản của tác phẩm, các em có thể tự đọc, tự nghiên cứu để làm giàu thêm vốn tri thức văn học của mình. Ngoài ra, các em cần đọc thêm một số truyện, đoạn trích của chương trình văn học nước ngoài như Cố hương, Những đứa trẻ, một số văn bản nhật dụng như Bàn về đọc sách, Tiếng nói của văn nghệ, Phong cách Hồ Chí Minh, Đấu tranh cho một thế giới hòa bình,… ở đó cung cấp cho chúng ta khá nhiều kiến thức văn học, văn hóa, xã hội liên quan.

Phân môn Tiếng Việt, ngoài những bài “không dạy, không thực hiện” có 5 bài được tinh giản, cụ thể như sau:

Như vậy, số bài không tinh giản phải thực hiện dạy học trong học kỳ II phân môn Tiếng Việt chỉ còn 02 bài, gồm: Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập. Các đơn vị kiến thức Tiếng Việt được dạy ở học kỳ I, các em cần quan tâm ôn tập chủ yếu là các kiến thức về từ vựng bao gồm: Các phương châm hội thoại, Xưng hô trong hội thoại, Sự phát triển của từ vựng, Thuật ngữ, Trau dồi vốn từ. Tuy nhiên, ngoài ra các em cần ôn tập thêm những kiến thức về nghĩa của câu (tường minh và hàm ý) để biết cách phát hiện ý nghĩa của câu, của văn bản văn học. Mặt khác, cũng cần lưu ý ôn tập kỹ những biện pháp tu từ (tu từ về từ và tu từ về câu) đã được học từ các lớp dưới, bởi đây là đơn vị kiến thức thường không vắng bóng trong các đề thi tuyển sinh, vì văn học là nghệ thuật ngôn từ, và một trong những vẻ đẹp của văn học là vẻ đẹp ngôn từ thường thể hiện qua những biện pháp tu từ, biện pháp nghệ thuật. Phát hiện và cảm nhận được giá trị của các biện pháp tu từ chính là một trong những năng lực đọc hiểu, cảm thụ văn học mà môn Ngữ văn cần đạt tới. Các biện pháp tu từ thường gặp như: So sánh, ẩn dụ (bao gồm ẩn dụ nhân hóa, ẩn dụ vật hóa, ẩn dụ tượng trưng, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác), hoán dụ, điệp từ, nói quá (ngoa ngữ, lộng ngữ), nói giảm (nói tránh, khinh ngữ), điệp ngữ, tương phản, liệt kê, câu hỏi tu từ, chơi chữ,…

Đối với Tập làm văn, ngoài những bài “không dạy, không thực hiện” có 5 bài được tinh giản dưới hình thức “Khuyến khích học sinh tự đọc, tự học, tự làm”, cụ thể như sau:

Có thể thấy, số bài không tinh giản phải thực hiện dạy học trong học kỳ II gồm 5 bài (gồm 01 bài về thao tác lập luận và 2 kiểu bài văn nghị luận xã hội thường gặp và 2 kiểu bài văn nghị luận văn học): Phép phân tích và tổng hợp; Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống; Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý; Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ; Nghị luận về một tác phẩm truyện. Những kiến thức này các em sẽ còn tiếp tục được ôn tập lại ở chương trình Ngữ văn lớp 12, bởi đây là những thao tác nghị luận, kỹ năng rất quan trọng giúp học sinh viết tạo lập một văn bản nghị luận.

Các thầy cô và các em cần ôn tập những đơn vị kiến thức làm văn ở học kỳ I chủ yếu thuộc 02 nhóm kiến thức về văn bản thuyết minh (bao gồm Sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh) và văn bản tự sự (bao gồm: Miêu tả, miêu tả nội tâm, nghị luận, đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm, người kể chuyện trong văn bản tự sự; các kỹ năng luyện tập viết đoạn văn tự sự có yếu tố nghị luận; luyện nói kết hợp tự sự, nghị luận và miêu tả nội tâm trong văn bản).

Trên cơ sở hướng dẫn điều chỉnh nội dung chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ngày 08/4/2020, Sở Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Công văn số 345/SGDĐT-GDTrH,GDTX về hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học trong học kỳ II năm học 2019-2020, kèm theo khung phân phối chương trình các môn học được áp dụng trong học kỳ II năm học 2019-2020 để các đơn vị thực hiện (đã giảm tải theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo).

Trên đây VnDoc đã chia sẻ tới các bạn học sinh cùng quý thầy cô giáo Phân tích nội dung điều chỉnh môn Ngữ văn lớp 9 trong học kỳ II năm học 2019 - 2020. Với nội dung đối với cấp trung học với mục tiêu là giảm được từ 5-7 tuần so với chương trình hiện nay, để đến ngày 15 tháng 7 năm 2020 sẽ kịp kết thúc năm học. Kèm theo công văn hướng dẫn điều chỉnh chương trình là phụ lục chi tiết cho từng môn học, từng khối lớp học cụ thể

.......................................................................

Ngoài Phân tích nội dung điều chỉnh môn Ngữ văn lớp 9 trong học kỳ II năm học 2019 - 2020. Mời các bạn học sinh còn có thể tham khảo các đề thi học học kì 1 lớp 9, đề thi học học kì 2 lớp 9 các môn Toán, Văn, Anh, Hóa, Lý, Địa, Sinh mà chúng tôi đã sưu tầm và chọn lọc. Với đề thi lớp 9 này giúp các bạn rèn luyện thêm kỹ năng giải đề và làm bài tốt hơn. Chúc các bạn ôn thi tốt