Phản ứng thế là gì? Ví dụ phản ứng thế

Phản ứng thế là gì? Ví dụ phản ứng thế được VnDoc biên soạn hướng dẫn bạn đọc tìm hiểu phản ứng thế là gì, cũng như đưa ra các ví dụ phản ứng thế. Giúp bạn đọc nắm được khái niệm cũng như nắm được các dạng bài tập về phản ứng thế. Bên cạnh đó để củng cố nâng cao kiến thức kĩ năng giải bài tập, VnDoc đã đưa ra các nội dung câu hỏi luyện tập sau bài.

1. Phản ứng thế là gì?

Phản ứng thế là phản ứng hóa học giữa đơn chất và hợp chất, trong đó nguyên tử của đơn chất thay thế nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất.

2. Phản ứng thế trong vô cơ

Trong chương trình lớp 8 các bạn học sinh bắt được được biết đến định nghĩa phản ứng thế là gì lớp 8.

Phản ứng thế trong hóa học vô cơ bao giờ cũng có sự thay đổi số oxi hoá của các nguyên tố.

Phản ứng thế về bản chất là phản ứng hóa học mà trong đó một nguyên tố có độ hoạt động hóa học mạnh hơn (ở các điều kiện cụ thể về nhiệt độ và áp suất) sẽ thay thế cho nguyên tố có độ hoạt động hóa học yếu hơn trong hợp chất của nguyên tố này, như phản ứng sau:

Phương trình tổng quát

A + BY → AY + B

3. Ví dụ phản ứng thế

Zn + 2HCl → ZnCl₂ + H₂

Fe + H₂SO₄ → FeSO₄ + H₂

Fe + CuCl₂ → FeCl₂ + Cu

2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂

Mg + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂

3Cl₂ + 2NH₃ → 6HCl + N₂

Zn + CuCl₂ → Cu + ZnCl₂

2HCl + Zn → H2 + ZnCl₂

2C + SiO₂ → 2CO + Si

Fe + CuCl₂ → Cu + FeCl₂

Fe + H₂SO4 → H₂ + FeSO₄

(2AlCl₃ + 3Mg → 2Al + 3MgCl₂)

3Cl₂ + 6Fe(NO₃)₂ → 4Fe(NO₃)₃ + 2FeCl₃

4. Phản ứng thế trong hóa học hữu cơ

Trong hóa học hữu cơ, phản ứng thế được biết là phản ứng hóa học mà trong đó một nhóm của một hợp chất được thay bằng một nhóm khác.

Các loại phản ứng thế ở các hợp chất hữu cơ

Phản ứng thế ái lực hạt nhân.

Phản ứng thế ái lực điện tử.

Phản ứng thế gốc.

Ví dụ phản ứng thế hữu cơ

Xét quá trình phản ứng giữa metan và clo, phản ứng xảy ra theo cơ chế gốc, trải qua 3 giai đoạn: khơi mào, phát triển mạch, tắt mạch.

Khơi mào:

(Cl₂ → Cl’ + Cl’) (điều kiện: ánh sáng khuếch tán).

Phát triển mạch:

(CH₄ + Cl’ CH₃ + HCl)

(CH₃’ + Cl₂→ CH₃Cl + Cl’)

Tắt mạch:

(Cl’ + Cl’ → Cl₂)

(CH₃’ + Cl’ → CH₃Cl)

(CH₃’ + CH₃’ → CH₃-CH₃)

5. Bài tập vận dụng liên quan 

Câu 1. Phản ứng nào sau đây là phản ứng thế?

A. FeO + 2HCl → FeCl₂ + H₂O

B. Zn + 2HCl → ZnCl₂ + H₂

C. 3Zn + 8HNO₃ → 3Zn(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

D. Fe(NO₃)₂ + AgNO₃ → Fe(NO₃)₃ + Ag

Câu 2. Hợp chất hữu cơ nào sau đây chỉ có phản ứng thế với clo, không có phản ứng cộng với clo ?

A. C₂H₂

B. C₆H₆

C. C₂H₄

D. CH₄

Câu 3. Phản ứng hóa học đặc trưng của ankan là:

A. Phản ứng tách.

B. Phản ứng thế.

C. Phản ứng cộng.

D. Cả A, B và C.

Câu 4. Phản ứng nào sau đây là phản ứng thế?

A. C₂H₆ + Cl₂ C₂H₅Cl + HCl

B. C₃H₈ → C₂H₄ + CH₄

C. CH₄ + 2O₂ → CO₂ + 2H₂O

D. C₂H₄ + Br₂ → C₂H₄Br₂

Câu 5. Phản ứng nào sau đây là phản ứng thế?

A. CuO + HCl → CuCl₂ + H₂O

B. Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

C. 3Zn + 8HNO₃ → 3Zn(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

D. Fe(NO₃)₂ + AgNO₃ → Fe(NO₃)₃ + Ag

Câu 6. Phản ứng thế là phản ứng hóa học

A. Giữa đơn chất và hợp chất, trong đó nguyên tử của đơn chất thay thế nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất.

B. Giữa hợp chất và hợp chất, trong đó nguyên tử của đơn chất thay thế nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất.

C. Giữa đơn chất và đơn chất, trong đó nguyên tử của đơn chất thay thế nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất.

D. Giữa đơn chất và hợp chất, trong đó nguyên tử của hợp chất thay thế nguyên tử của một nguyên tố khác trong đơn chất.

Câu 8. Phản ứng nào sau đây là phản ứng thế?

A. 4S + 8NaOH → Na₂SO₄ + 3Na₂S + 4H₂O

B. Cl₂ + 2KBr → 2KCl + Br₂

C. 3Zn + 8HNO₃ → 3Zn(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

D. Fe(NO₃)₂ + AgNO₃ → Fe(NO₃)₃ + Ag

Câu 9. Loại phản ứng nào sau đây luôn là phản ứng oxi hóa – khử?

A. phản ứng hóa hợp

B. phản ứng phân hủy

C. phản ứng thế

D. phản ứng trao đổi

Câu 10. Cho từng chất: Fe, FeO, Fe(OH)₂, Fe(OH)₃, Fe₃O₄, Fe₂O₃, Fe(NO₃)₂, Fe(NO₃)₃, FeSO₄, Fe₂(SO₄)₃, FeCl₃ lần lượt phản ứng với HNO₃ đặc, nóng. Số phản ứng thuộc loại phản ứng oxi hóa khử là

A. 5

B. 6

C. 7

D. 8

Câu 11. Cho đinh Fe vào dung dịch CuSO₄, sau một thời gian ta thấy hiện tượng là:

A. Dung dịch có màu xanh đậm hơn

B. Dung dịch có màu vàng nâu

C. Màu xanh của dung dịch bị nhạt dần

D. Dung dịch có màu đỏ nâu

Câu 12. Phản ứng nào sau đây là phản ứng thế?

A. 4S + 8KOH → K₂SO₄ + 3K₂S + 4H₂O

B. Cl₂ + 2KI → 2KCl + I₂

C. 3Mg + 8HNO₃ → 3Mg(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

D. Fe(NO₃)₂ + AgNO₃ → Fe(NO₃)₃ + Ag

Câu 13. Trong các phản ứng sau đây đâu là phản ứng thế trong các phản ứng sau?

A. Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂

B. KOH + HCl → KCl + H₂O

C. Cu + 2FeCl₃ → CuCl₂ + 2FeCl₂

D. CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O

Câu 14. Cho các phản ứng hoá học sau: (coi điều kiện có đủ)

(1) CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O.

(2) 2Fe + O₂ → 2FeO.

(3) Zn + 2HCl  → ZnCl₂ + H2.

(4) 2KMnO₄ → K₂MnO₄ + MnO₂ + O_2.

(5) 2Na + 2H₂O → 2NaOH + H₂.

(6) K₂O + H₂O → 2KOH.

Số phản ứng thế là:

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

.............................

>> Mời các bạn tham khảo thêm một số nội dung liên quan 

• Các loại phản ứng hóa học lớp 8 đầy đủ
• Phản ứng trao đổi của ion
• Phản ứng hóa hợp là gì? Ví dụ phản ứng hóa hợp

Trên đây VnDoc đã giới thiệu tới các bạn Phản ứng thế là gì? Ví dụ phản ứng thế. Hy vọng thông qua tài liệu này, các bạn học sinh sẽ nắm được kiến thức cơ bản về phản ứng thế, từ đó vận dung làm bài tập liên quan. Để có kết quả học tập tốt và hiệu quả hơn, VnDoc xin giới thiệu tới các bạn học sinh tài liệu Giải bài tập Hóa học 8; Chuyên đề Hóa học 8; Trắc nghiệm Hóa Học 8 online mà VnDoc tổng hợp biên soạn và đăng tải. mà VnDoc tổng hợp biên soạn và đăng tải.