Tại sao phải cúng ông Công ông Táo trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp?

Tại sao phải cúng ông Công ông Táo trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp? và tìm hiểu về phong tục cúng ông Công ông Táo hay cách chuẩn bị cúng ông Táo về trời như nào.

1. Lễ cúng 23 tháng Chạp là gì?

Nghi lễ cúng ông Táo (23 tháng Chạp) – ba vị thần cai quản việc bếp núc để tổng kết mọi việc lớn nhỏ trong năm của mỗi nhà.

Ngày 23 tháng Chạp - ngày ông Táo về chầu trời được xem như ngày đầu tiên của Tết Nguyên đán. Sau khi tiễn đưa ông Táo, mọi người bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, lau chùi đồ cúng ông bà tổ tiên, treo tranh, câu đối, cắm hoa ở những nơi trang trọng.

Theo tục cổ truyền thì Táo quân gồm hai ông và một bà, tượng trưng là 3 cỗ "đầu rau" hay "chiếc kiềng 3 chân" ở nhà bếp.

Lễ vật cúng Táo quân gồm có: Hai mũ cánh chuồn dành cho các Táo ông, một mũ không có cánh chuồn dành cho Táo bà.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh – Giám đốc Trung tâm Lý học Đông phương, lễ cúng ngày 23 tháng Chạp, các gia đình thường cúng trên bàn thờ gia tiên với cách gọi nôm na là cúng ông Công, ông Táo. Tuy nhiên, đây là hai vị thần khác nhau. Ông Công là vị thần cai quản đất đai trong nhà.

Ông Táo là 3 vị đầu rau (2 nam, 1 nữ) trông coi việc bếp núc trong gia đình. Lễ cúng 23 tháng Chạp là lễ tiễn chung ông Công, ông Táo về chầu trời, người dân thường gộp chung cúng trên bàn thờ là chưa đúng. Trong ngày này, ông Táo phải được cúng dưới bếp, còn ông Công được cúng trên bàn thờ chính trên nhà cùng với gia tiên mới đúng.

Về "phương tiện" để ông Công, ông Táo "chầu trời", ở miền Bắc thường cúng cá chép còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý "cá hóa long" - cá sẽ biến thành Rồng đưa ông Táo về trời. Ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ. Còn ở miền Nam thì đơn giản hơn, chỉ cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy là đủ.

Ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta có thể làm lễ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng...) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc...) để tiễn Táo quân.

Theo các vị xuất gia, việc cúng này cần thành tâm và tùy theo gia cảnh. Lễ vật không nên quá câu nệ, có điều kiện thì làm mâm cơm canh, còn không thì thành tâm hoa quả là được. Không nên đốt nhiều vàng mã, quần áo hoặc sắm sanh ngựa, nhà, ô tô... vì vừa lãng phí mà cũng không thể hiện được cái tâm hướng thiện của mình.

2. Cúng ông táo trước ngày 23 có được không

Thông thường, lễ cúng Táo quân được thực hiện trước 12 giờ trưa (giờ Ngọ) ngày 23 tháng Chạp. Theo quan niệm dân gian là đến 12h trưa ngày 23 tháng Chạp là hạn chót các Táo về trời. Táo được tiễn sớm quá cũng được nhưng các gia đình rất hãn hữu làm như vậy vì cho rằng tiễn Táo sớm quá khiến Táo phải chờ đợi Thiên đình mở cửa để đón Táo.

>>>> Cách chọn giờ đẹp để làm lễ cúng ông Công ông Táo

3. Vì sao phải làm trước 12 giờ trưa 23 tháng Chạp?

Theo các chuyên gia văn hóa, tục lệ này bắt nguồn từ câu chuyện ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng được Việt hóa thành sự tích “2 ông 1 bà” trong đó bao gồm thần đất, thần nhà và vị thần bếp núc. Hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp, Táo quân lại cưỡi cá chép bay về trời để báo cáo mọi việc xảy ra trong gia đình với Ngọc Hoàng.

Tục cúng ông Công ông Táo không phải là hủ tục mê tín dị đoan mà là một tín ngưỡng văn hóa dân gian hướng con người đến những điều thiện và giá trị tốt đẹp trong cuộc sống. Đặc biệt, đề cao và nhắc nhở mỗi cá nhân phải chăm lo, thu vén cho tổ ấm gia đình.

Theo quan niệm dân gian, 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp chính là thời điểm ông Công, ông Táo đã bay về chầu trời. Vì thế, việc cúng lễ cần tiến hành trước giờ này, nếu không, sẽ không kịp giờ để các thần lên thiên đình. Nếu để chiều hay thậm chí là tối ngày 23 mới cáo lễ tiễn đưa ông Công ông Táo về Trời, sợ rằng ông Công ông Táo sẽ không nhận được lễ vật tâm thành của gia chủ.

Tuy nhiên, theo thầy Thích Trí Thịnh, Trụ trì chùa Kim Sơn Lạc Hồng, giờ đây nhiều gia đình ai cũng phải đi làm, không thể nghỉ ở nhà để chuẩn bị lễ vào trước giờ trưa ngày 23 tháng Chạp. Vì thế, chúng ta vẫn có thể cúng sau 12 giờ ngày 23 tháng Chạp, thậm chí, có thể cúng vào chiều, tối cũng không sao, cần thành tâm. Nhưng trong ngày 23 tháng Chạp, giờ Ngọ (tức từ 11h tới 13h) là giờ tối linh thiêng, thích hợp nhất để cúng ông Công, ông Táo.

Tùy theo từng gia cảnh, bên cạnh vàng mã, mũ mão, cá chép phóng sinh, còn có thể làm lễ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng...) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc...) để cúng Táo Công.

Khi hương cháy hết 2/3 là có thể hóa vàng mã, phóng sinh cá chép để tiễn ông Công, ông Táo về trời.

4. Đón ông Công ông Táo về ăn Tết

Theo quan niệm dân gian Việt Nam, Ông Công, ông Táo lên trời báo cáo thỉnh thị Ngọc Hoàng trong 7 ngày (từ 23 - 30 tháng Chạp). Những năm lịch âm không có ngày 30 thì làm lễ đón ông Công, ông Táo về vào ngày 29 tháng Chạp. Các gia đình ngày 30 Tết hoặc 29 Tết sẽ làm lễ rước ông Táo về nhà. Mời các bạn tham khảo bài văn khấn rước ông Táo về nhà cùng các lễ vật cần sắm.

5. Những điều kiêng kị khi cúng ông Công ông Táo

Trước khi đọc văn khấn bạn cần phải tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc nghiêm túc, kín đáo và lịch sự, để thể hiện sự tôn kính của gia chủ đối với các quan thần.

• Đọc văn khấn phải đọc với thái độ nghiêm túc, thành tâm, đọc to, rõ ràng, rành mạch.
• Không nên cầu xin tài lộc, sung túc mà chỉ nên xin Táo báo những việc tốt đẹp trong năm.
• Không cúng sau 12 giờ ngày 23
• Không đặt mâm lễ cúng ở dưới bếp
• Không thả cá chép từ trên cao xuống

Ngoài ra, việc chuẩn bị mâm cơm cúng, lễ vật cúng, trái cây, rượu, trà... cũng quan trọng không kém trong nghi thức tiễn ông Công ông Táo về trời.

Tiễn ông Táo về trời là phong tục truyền thống của người Việt vào những ngày cuối năm. Đây được xem là thời khắc quan trọng mà mọi người mong muốn ông Táo trình báo những vấn đề xảy ra trong năm qua và mong Ngọc Hoàng giúp đỡ nhân dân để một năm mới thuận lợi hơn.

Xem thêm

• Sự tích ông Công ông Táo
• Bản tin Tết 2024: Cúng ông Công ông Táo như nào cho đúng
• Cách chuẩn bị mâm cỗ cúng giao thừa
• Văn khấn cúng giao thừa ngoài trời năm 2024
• Bài văn khấn cúng Lễ Tất niên cuối năm

Trên đây VnDoc.com vừa gửi tới bạn đọc Tại sao phải cúng ông Công ông Táo trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp?. Hi vọng qua đây bạn đọc có thêm tài liệu bổ ích nhé. Và còn rất nhiều bài viết hay về Tết âm lịch mời các bạn xem thêm trên chuyên mục Tết nguyên đán 2024 của VnDoc.