Lý thuyết Lịch sử 10 Cánh diều bài 5

Với nội dung bài Lý thuyết Lịch sử lớp 10 bài 5: Khái niệm văn minh sách Cánh diều hay, chi tiết cùng với bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Sử 10.

A. Lý thuyết Lịch sử 10 bài 5

1. Khái niệm văn hóa, văn minh

a. Khái niệm

- Văn hóa:

+ Là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử.

+ Xuất hiện đồng thời cùng với loài người.

Lửa là một trong những thành tựu văn hóa của người nguyên thủy

- Văn minh:

+ Là trạng thái tiến bộ về cả vật chất và tinh thần của xã hội loài người, tức là trạng thái phát triển cao của nền văn hoá. Văn minh còn có nghĩa là đã thoát khỏi thời kì nguyên thủy.

+ Trên cơ sở nền văn hóa thời nguyên thủy, đến giai đoạn xuất hiện nhà nước và chữ viết, loài người tiến vào thời kì văn minh.

Chữ tượng hình của người Ai Cập cổ đại là biểu hiện của văn minh

b. So sánh văn hóa và văn minh:

2. Khái quát tiến trình lịch sử văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại

- Những nền văn minh đầu tiên trên thế giới được hình thành từ khoảng nửa sau thiên niên kỉ IV TCN ở khu vực Đông Bắc châu phi và Tây Nam Á

- Trong thời kì cổ đại:

+ Ở phương Đông hình thành 4 trung tâm văn minh lớn là Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Hoa và Ấn Độ. Điểm chung nổi bật là cả bổn nền văn minh này đều hình thành trên lưu vực của các dòng sông lớn.

+ Ở phương Tây, có hai nền văn minh lớn là Hy Lạp và La Mã. Điểm chung của hai nền văn minh này là hình thành ven biển, đồng bằng nhỏ hẹp, đất đai khô cằn,... nên khi có công cụ lao động bằng kim loại mới xuất hiện nền văn minh

- Đến thời kì trung đại:

+ Ở phương Đông, văn minh Ấn Độ và Trung Hoa tiếp tục được phát triển đến khi bị các nước thực dân phương Tây xâm lược và đô hộ (cuối thế kỉ XIX)

+ Ở phương Tây, thời hậu kì trung đại,văn minh thời Phục hưng được phục hồi trên cơ sở văn minh Hy Lạp và La Mã cổ đại.

- Trong lịch sử thế giới cổ - trung đại đã tồn tại những nền văn minh khác nhau, nhưng những nền văn minh này không hoàn toàn biệt lập. Thông qua các hoạt động, như: chiến tranh,buôn bán, truyền giáo… các nền văn minh này đã có sự tiếp xúc, ảnh hưởng lẫn nhau.

B. Bài tập trắc nghiệm Lịch sử 10 bài 5

Câu 1. Nội dung nào dưới đây phản ánh không đúng về văn hóa?

A. Văn hóa xuất hiện đồng thời cùng với loài người.

B. Văn hóa là trạng thái phát triển cao của nền văn minh.

C. Tạo ra đặc tính, bản sắc của một xã hội hoặc một nhóm người trong xã hội.

D. Gồm những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

- Văn hóa là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử. Văn hóa tạo ra đặc tính, bản sắc của một xã hội hoặc một nhóm người trong xã hội. Văn hóa xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của loài người (còn văn minh chỉ được con người sáng tạo trong thời kì phát triển cao của xã hội).

Câu 2. Văn hóa và văn minh đều

A. xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của loài người.

B. được con người sáng tạo trong thời kì phát triển cao của xã hội.

C. gồm những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra.

D. được nhận diện bởi các tiêu chuẩn: nhà nước, chữ viết, đô thị,…

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

* Điểm giống nhau: Văn hóa và văn minh đều gồm những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra.

Câu 3. So với văn minh, văn hóa có điểm gì khác biệt?

A. Xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của loài người.

B. Được nhận diện bởi các tiêu chuẩn: nhà nước, chữ viết, đô thị,…

C. Xuất hiện khi xã hội loài người bước vào giai đoạn phát triển cao.

D. Ra đời sau, văn hóa là quá trình tích lũy những sáng tạo văn minh.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

* Điểm khác nhau:

- Văn hóa:

+ Là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra từ khi xuất hiện cho đến nay.

+ Xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của loài người.

+ Ra đời trước văn minh. Văn hóa phát triển đến trình độ nào đó thì văn minh mới ra đời.

- Văn minh:

+ Gồm những giá trị vật chất và tinh thần mà con người sáng tạo ra trong giai đoạn phát triển cao của xã hội.

+ Những tiêu chuẩn cơ bản để nhận diện văn minh là: nhà nước, đô thị, chữ viết, những tiến bộ về tổ chức xã hội, luân lí và kĩ thuật để cải thiện cuộc sống của con người.

+ Ra đời sau văn hóa (văn minh là quá trình tích lũy những sáng tạo văn hóa).

Câu 4. So với văn hóa, văn minh có điểm gì khác biệt?

A. Xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của loài người.

B. Được nhận diện bởi các tiêu chuẩn: nhà nước, chữ viết, đô thị,…

C. Chỉ bao gồm các giá trị vật chất do con người sáng tạo ra trong lịch sử.

D. Ra đời trước, văn minh là nền tảng phát triển của văn hóa.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

* Điểm khác nhau:

- Văn hóa:

+ Là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra từ khi xuất hiện cho đến nay.

+ Xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của loài người.

+ Ra đời trước văn minh. Văn hóa phát triển đến trình độ nào đó thì văn minh mới ra đời.

- Văn minh:

+ Gồm những giá trị vật chất và tinh thần mà con người sáng tạo ra trong giai đoạn phát triển cao của xã hội.

+ Những tiêu chuẩn cơ bản để nhận diện văn minh là: nhà nước, đô thị, chữ viết, những tiến bộ về tổ chức xã hội, luân lí và kĩ thuật để cải thiện cuộc sống của con người.

+ Ra đời sau văn hóa (văn minh là quá trình tích lũy những sáng tạo văn hóa).

Câu 5. Thông thường, con người tiến vào thời đại văn minh khi xuất hiện

A. những mầm mống của tôn giáo nguyên thủy.

B. phương thức kinh tế: săn bắt - hái lượm.

C. nhà nước và chữ viết.

D. công cụ lao động bằng đá.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

- Thông thường, con người bước vào thời đại văn minh khi xuất hiện nhà nước và chữ viết. Tuy nhiên, do hoàn cảnh cụ thể, ở một số nơi, khi nhà nước xuất hiện, chữ viết vẫn chưa ra đời (ví dụ: nhà nước Văn Lang....), nhưng đó là những trường hợp không điển hình.

Câu 6. Văn hóa là gì?

A. Tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử.

B. Trạng thái tiến bộ về cả vật chất và tinh thần của xã hội loài người.

C. Toàn bộ những giá trị vật chất do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử.

D. Toàn bộ những giá trị tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Văn hóa là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử.

Câu 7. Văn minh là gì?

A. Tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử.

B. Toàn bộ những giá trị vật chất do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử.

C. Toàn bộ những giá trị tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử.

D. Trạng thái tiến bộ về cả vật chất và tinh thần của xã hội loài người.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

- Văn minh là trạng thái tiến bộ về cả vật chất và tinh thần của xã hội loài người, tức là trạng thái phát triển cao của nền văn hoá. Văn minh còn có nghĩa là đã thoát khỏi thời kì nguyên thuỷ.

Câu 8. Tổng thể những những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử được gọi là

A. văn minh.

B. văn hiến.

C. văn hóa.

D. văn vật.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Văn hóa là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử.

Câu 9. Trái với văn minh là trạng thái nào?

A. Văn hóa.

B. Dã man.

C. Văn hiến.

D. Văn vật.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Văn minh còn có nghĩa là đã thoát khỏi thời kì nguyên thủy. Trái với văn minh là trạng thái “dã man”.

Câu 10. Nội dung nào dưới đây phản ánh không đúng về văn minh?

A. Trái với văn minh là trạng thái “dã man”.

B. Văn minh xuất hiện đồng thời cùng với loài người.

C. Văn minh là trạng thái phát triển cao của nền văn hóa.

D. Là trạng thái tiến bộ về cả vật chất và tinh thần của xã hội loài người.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

- Văn hóa xuất hiện đồng thời cùng với loài người.

- Thông thường, con người tiến vào thời đại văn minh khi xuất hiện nhà nước và chữ viết. Tuy nhiên, do hoàn cảnh cụ thể, ở một số nơi, khi nhà nước xuất hiện, chữ viết vẫn chưa ra đời (ví dụ: nhà nước Văn Lang....), nhưng đó là những trường hợp không điển hình.

Câu 11. Những nền văn minh đầu tiên trên thế giới được hình thành vào khoảng thời gian nào?

A. Thiên niên kỉ IV TCN.

B. Thiên niên kỉ V TCN

C. Thiên niên kỉ VI TCN

D. Thiên niên kỉ VII TCN.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Những nền văn minh đầu tiên trên thế giới được hình thành vào khoảng nửa sau thiên niên kỉ IV TCN ở khu vực Đông Bắc châu Phi và Tây Á.

Câu 12. Những nền văn minh đầu tiên trên thế giới được hình thành ở đâu?

A. Bắc Á và Đông Nam Á.

B. Đông Bắc châu Phi và Đông Nam Á.

C. Nam Á và Đông Á.

D. Khu vực Tây Âu.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Những nền văn minh đầu tiên trên thế giới được hình thành vào khoảng nửa sau thiên niên kỉ IV TCN ở khu vực Đông Bắc châu Phi và Tây Á.

Câu 13. Thời cổ đại, ở phương Đông hình thành bốn trung tâm văn minh lớn là

A. Ai Cập, Lưỡng Hà, Hy Lạp, Ấn Độ.

B. La Mã, Trung Quốc, Ấn Độ, Lưỡng Hà.

C. Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ, Trung Quốc.

D. Hy Lạp, La Mã, Ai Cập, Trung Quốc.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Thời cổ đại, ở phương Đông hình thành bốn trung tâm văn minh lớn là Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ, Trung Quốc.

Câu 14. Thời cổ đại, ở phương Tây hình thành bốn trung tâm văn minh lớn là

A. Ai Cập, Lưỡng Hà.

B. Hy Lạp, Ấn Độ.

C. Trung Quốc, Ấn Độ.

D. Hy Lạp, La Mã.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Thời cổ đại, ở phương Tây hình thành bốn trung tâm văn minh lớn là Hy Lạp, La Mã.

Câu 15. Tại sao các nền văn minh lại xuất hiện sớm ở phương Đông?

A. Kinh tế thương nghiệp phát triển mạnh.

B. Học tập các thành tựu của phương Tây.

C. Nhờ sự bồi đắp phù sa của các dòng sông.

D. Nhờ có những người tài giỏi giúp đỡ.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Ở phương Đông, nhờ sự bồi đắp phù sa của các dòng sông nên đất đai trở nên màu mỡ, nông nghiệp có điều kiện phát triển, dẫn đến sự xuất hiện sớm của nhà nước. Do đó, cư dân ở đây sớm bước vào thời đại văn minh.

Câu 16. Các nền văn minh cổ đại: Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Hoa và Ấn Độ đều được hình thành ở

A. lưu vực của các con sông lớn.

B. vùng ven biển Địa Trung Hải.

C. các cao nguyên rộng lớn.

D. vùng hoang mạc hẻo lánh.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Các nền văn minh cổ đại: Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Hoa và Ấn Độ đều được hình thành ở lưu vực của các con sông lớn (như: sông Nin, sông Ấn, sông Hằng; Hoàng Hà, Trường Giang,…)

Câu 17. Hai nền văn minh Hy Lạp và La Mã cổ đại đều được hình thành ở

A. lưu vực của các con sông lớn.

B. vùng ven biển, đồng bằng nhỏ hẹp,...

C. các vùng đồng bằng rộng lớn, màu mỡ.

D. vùng hoang mạc xa xôi, hẻo lánh.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Hai nền văn minh Hy Lạp và La Mã cổ đại đều được hình thành ở vùng ven biển, đồng bằng nhỏ hẹp, đất đai khô cằn...

Câu 18. Đến thời trung đại những nền văn minh nào ở phương Đông tiếp tục phát triển?

A. Ai Cập, Lưỡng Hà.

B. Lưỡng Hà, Ấn Độ.

C. Trung Quốc, Ấn Độ.

D. Ai Cập, Trung Quốc.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Đến thời kì trung đại, ở phương Đông, văn minh Ấn Độ và Trung Hoa tiếp tục được phát triển đến khi bị các nước thực dân phương Tây xâm lược và đô hộ (cuối thế kỉ XIX)

Câu 19. Đến thời trung đại những nền văn minh nào ở phương Đông không còn phát triển?

A. Ai Cập, Lưỡng Hà.

B. Lưỡng Hà, Ấn Độ.

C. Trung Quốc, Ấn Độ.

D. Ai Cập, Trung Quốc.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

- Ở phương Đông, văn minh Ai Cập và Lưỡng Hà chỉ tồn tại ở thời cổ đại; đến thời trung đại, văn minh Ấn Độ và Trung Hoa tiếp tục được phát triển đến khi bị các nước thực dân phương Tây xâm lược và đô hộ (cuối thế kỉ XIX)

Câu 20. Các nền văn minh ở thời cổ - trung đại

A. tồn tại biệt lập với nhau.

B. có sự tiếp xúc, ảnh hưởng lẫn nhau.

C. không có sự giao lưu với nhau.

D. có sự tương đồng về mọi mặt.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Thông qua các hoạt động như: chiến tranh, buôn bán, truyền giáo,… các nền văn minh thời cổ - trung đại đã có sự tiếp xúc, ảnh hưởng lẫn nhau.

>>> Bài tiếp theo: Lý thuyết Lịch sử 10 Cánh diều bài 6

Như vậy VnDoc đã giới thiệu các bạn tài liệu Lý thuyết Lịch sử lớp 10 bài 5: Khái niệm văn minh sách Cánh diều. Mời các bạn tham khảo thêm tài liệu: Trắc nghiệm Lịch sử 10, Giải bài tập Lịch sử lớp 10, Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo, Lịch sử 10 Kết nối tri thức, Tài liệu học tập lớp 10.