Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người - Hoàn cảnh sáng tác, Nội dung, Dàn ý phân tích tác phẩm

Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người - Nội dung, Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm được VnDoc sưu tầm và đăng tải nhằm giới thiệu Nội dung tác phẩm, Hoàn cảnh sáng tác nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 7. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Nội dung Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người

1. Ở đâu năm cửa, nàng ơi?
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng?
Sông nào bên đục bên trong?
Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh?
Đền nào thiêng nhất xứ Thanh?
Ở đâu lại có cái thành tiên xây?

- Thành Hà Nội năm cửa, chàng ơi!
Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng.
Nước sông Thương bên đục bên trong,
Núi đức thánh Tản thắt cổ bồng mà lại có thánh sinh.
Đền Sòng thiêng nhất tỉnh Thanh,
Ở trên tỉnh Lạng, có thành tiên xây.

...

2. Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ
Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn
Đài Nghiên, tháp Bút chưa mòn
Hỏi ai xây dựng nên non nước này

...

3. Đường vô xứ Huế quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.
Ai vô xứ Huế thì vô….

...

4. Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát,
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông.
Thân em như chẽn lúa đòng đòng,
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.

Ca dao, dân ca là gì? Phân biệt ca dao, dân ca

- Ca dao, dân ca là những khái niệm tương đương, chỉ các thể loại trữ tình dân gian, kết hợp lời và nhạc, dùng để diễn tả đời sống nội tâm của con người.

- Để phân biệt ca dao và dân ca, hiện nay, người ta đưa ra hai khái niệm như sau:

• Dân ca là những sáng tác kết hợp lời và nhạc, tức là những câu hát dân gian trong diễn xướng
• Ca dao là lời thơ của dân ca. Ca dao còn bao gồm cả những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật chung với lời thơ của dân ca. Khái niệm ca dao còn được dùng để chỉ một thể thơ dân gian – thể ca dao

Tác phẩm Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người

1. Giá trị nội dung

Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người:

• Thường gợi nhiều hơn tả, hay nhắc đến tên núi, tên sông, tên vùng đất với những nét đặc sắc về hình thể, cảnh trí, lịch sử, văn hóa của từng địa danh.
• Đằng sau những câu hỏi, lời đáp, lời mời, lời nhắn gửi và các bức tranh phong cảnh là tình yêu chân chất, tinh tế và lòng tự hào đối với con người và quê hương, đất nước.

2. Giá trị nghệ thuật

• Sử dụng thể thơ lục bát, lục bát biến thể
• Sử dụng hình thức đối đáp, ướm hỏi quen thuộc trong ca dao
• Hình ảnh so sánh, ẩn dụ, ước lệ, tượng trưng,...
• Các địa danh gần gũi, nổi tiếng,...

Dàn ý phân tích Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người

1. Mở bài

• Giới thiệu về ca dao, dân ca (định nghĩa, đặc điểm nội dung và đặc điểm nghệ thuật,...)
• Giới thiệu về “Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người” (khái quát đặc điểm, giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật...)

2. Thân bài

• Phân tích đặc điểm hình thức, nghệ thuật: thể thơ, biện pháp tu từ,...
• Phân tích ý nghĩa nội dung câu thơ

(Xem phần dàn ý phân tích các câu ca dao chi tiết ở dưới đây)

3. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật

• Nội dung: gợi nên những cảnh sắc của quê hương đất nước, khơi dậy tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước, con người
• Nghệ thuật: thể thơ lục bát/lục bát biến thể, giọng điệu nhẹ nhàng, tâm tình

- Cảm nhận về chùm ca dao: giáo dục, bồi đắp cho mỗi người tình yêu, lòng tự hào đối với quê hương, đất nước…

Dàn ý phân tích câu ca dao Ở đâu năm cửa nàng ơi...

Ở đâu năm cửa, nàng ơi?
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng?
Sông nào bên đục bên trong?
Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh?
Đền nào thiêng nhất xứ Thanh?
Ở đâu lại có cái thành tiên xây?

---

- Thành Hà Nội năm cửa, chàng ơi!
Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng.
Nước sông Thương bên đục bên trong,
Núi đức thánh Tản thắt cổ bồng mà lại có thánh sinh.
Đền Sòng thiêng nhất tỉnh Thanh,
Ở trên tỉnh Lạng, có thành tiên xây.

- Hình thức:

• Ca dao dân ca Việt Nam không chỉ có nội dung phong phú, mà còn có nhiều cách thể hiện khác nhau. Bài ca dao này được trình bày dưới dạng đối đáp.
• Toàn bài ca dao là những câu hỏi và trả lời của một đôi trai gái. → Giúp cho bài ca dao hấp dẫn, mới lạ.
• Xuất hiện 2 nhân vật trữ tình gồm một nam và 1 nữ, xưng hô với nhau là chàng và nàng. Đây là cách xưng hô thể hiện sự thân mật của hai nhân vật, đồng thời là cách xưng hô thường thấy của các đôi trai gái khi hát, hay cả trong đời sống ngày xưa.

- Về nội dung:

• Bài ca dao mượn lời tâm tình của đôi trai gái để kể về những danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử của nước ta (thành Hà Nội, sông Lục Đầu, sông Thương, núi Đức Thánh Tản, đền Sòng, tỉnh Lạng).
• Không chỉ dừng lại ở liệt kê, nhân vật trữ tình còn khắc họa được những nét đặc sắc nổi bật nhất của mỗi nơi, mà khó có thể nhầm lẫn với nơi khác (thành 5 cửa, sông 6 khúc nước, sông cùng lúc bên đục bên trong, đền thiêng, thành tiên xây).

→ Sự hiểu biết, nhịp điệu đối đáp nhịp nhàng của 2 nhân vật trữ tình góp phần thể hiện sự tự hào, yêu thương quê hương đất nước của con người Việt Nam.

⇒ Thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về những cảnh đẹp của quê hương, đất nước và sự sắc sảo trong cách ứng xử của trai gái làng quê Việt

⇒ Bài ca dao thể hiện vốn hiểu biết phong phú về những cảnh đẹp của quê hương, đất nước, đồng thời, thể hiện tình yêu và lòng tự hào đối với quê hương

(Tham khảo bài phân tích câu ca dao Ở đâu năm cửa nàng ơi... tại đây)

Dàn ý phân tích câu ca dao Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ...

Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ
Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn
Đài Nghiên, tháp Bút chưa mòn
Hỏi ai xây dựng nên non nước này

- Kiểu mở đầu thường thấy trong ca dao: Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ, gợi không khí, hình ảnh khách thập phương nô nức đến thăm.

- Điệp từ xem lặp lại ba lần: xem cảnh Kiếm Hồ, xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn nhấn mạnh ý hồ Hoàn Kiếm có rất nhiều cảnh đẹp tạo nên thắng cảnh này.

- Hình ảnh Đài Nghiên, Tháp Bút xây trước lối vào chùa vừa như nét nhấn của toàn cảnh bức tranh hồ Hoàn Kiếm, vừa thể hiện ý chùa Ngọc Sơn là nơi thờ Văn Xương đế quân, vị thần trông coi về văn chương và thờ Đức thánh Trần Hưng Đạo, vị anh hùng dân tộc.

→ Lòng tự hào, kiêu hãnh của người Hà Nội:

• Ẩn chứa trong từng câu, từng chữ, từng hình ảnh của bài ca dao là niềm tự hào về đất Thăng Long thiêng liêng, tự hào về hồ Hoàn Kiếm gắn liền với truyền thuyết đòi gươm thần mà Long Quân cho Lê Lợi mượn để đánh đuổi giặc Minh ra khỏi bờ cõi nước nhà, lập nên sự nghiệp hiển hách muôn đời: Đài Nghiên, Tháp Bút chưa mòn, Hỏi ai gây dựng nên non nước này?
• Tự hào về con người Hà Nội tài hoa, khí phách, đã tạo nên vẻ đẹp độc đáo của đất kinh thành.

⇒ Bài ca dao thể hiện tình yêu, niềm tự hào của nhân dân ta tước những cảnh đẹp ở vùng Thăng Long

(Tham khảo bài phân tích câu ca dao Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ... tại đây)

Dàn ý phân tích câu ca dao Đường vô xứ Huế quanh quanh...

Đường vô xứ Huế quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.
Ai vô xứ Huế thì vô….

• Khung cảnh thiên nhiên trên đường vô xứ Nghệ đẹp như tranh họa đồ bởi có núi, có sông đa dạng, phong phú, cuốn hút lòng người.
• Câu ca là lời nhắn nhủ, mời mọc du khách hãy đến thăm Nghệ, xứ sở của thơ ca, nhạc họa, của tình người đằm thắm, ngọt ngào. Đây cũng là một cách thể hiện tình yêu và niềm tự hào về quê hương của người dân Nghệ.
• Cảnh thiên nhiên non xanh, nước biếc trên đường vào xứ Nghệ đẹp như một bức tranh sơn thủy hữu tình.
• Các tính từ quanh quanh, xanh, biếc... và cách so sánh thường thấy trong văn chương đã khẳng định vẻ đẹp tuyệt vời của phong cảnh trên con đường thiên lí từ miền Bắc vào miền Trung, đặc biệt là xứ Nghệ.
• Đường vô xứ Nghệ quanh quanh là lời nhắn nhủ, mời gọi. Đại từ phiếm chỉ Ai thường có nhiều nghĩa. Nó có thể chỉ số ít hoặc số nhiều, có thể chỉ một người mà cũng có thể là mọi người. Ở đây nó được dùng như một lời mời chào chân tình, lời vẫy gọi mọi người hãy về với sứ Huế hữu tình, nên thơ.
• Câu hát thể hiện tình yêu tha thiết và lòng tự hào về vẻ đẹp thơ mộng của đất cố đô. Đây cũng là cách giới thiệu mang sắc thái tinh tế, thanh lịch của người dân xứ Huế.

⇒ Cảnh sắc thiên nhiên sông núi hùng vĩ, tráng lệ, thơ mộng, trữ tình, gợi nên trong lòng người đọc lòng tự hào, tình yêu quê hương

⇒ Bài ca dao ca ngợi vẻ đẹp con đường vào xứ Huế, đồng thời, thể hiện tình yêu, lòng tự hào và ý tình kết bạn tinh tế, sâu sắc.

(Tham khảo bài phân tích câu ca dao Đường vô xứ Huế quanh quanh... tại đây)

Dàn ý phân tích câu ca dao Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng...

Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát,
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông.
Thân em như chẽn lúa đòng đòng,
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.

- Cấu trúc câu đặc biệt:

• Câu 1 và câu 2 dãn dài ra, dài 12 tiếng
• Ngắt nhịp 4/4/4 cân đối, hài hòa

- Ngôn ngữ mang đậm dấu ấn vùng miền: bên ni, bên tê,…

- Nghệ thuật: điệp ngữ, đảo ngữ

→ Khắc họa không gian rộng lớn, bát ngát, mênh mông của cảnh vật qua cái nhìn mải mê, sung sướng của người ngắm cảnh

- Hình ảnh cô gái so sánh với “chẽn lúa đòng đòng”, “phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai”

→ Người con gái tràn đầy sức sống, xuân sắc nhưng mảnh mai, yếu đuối

→ Bài ca dao ca ngợi vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên rộng lớn, trù phú cùng vẻ đẹp và sức sống của con người lao động

(Tham khảo bài phân tích câu ca dao Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng... tại đây)

Các câu ca dao, dân ca về tình yêu quê hương, đất nước, con người

- Anh đi anh nhớ non Côi
Nhớ sông Vị Thủy, nhớ người tình chung

- Đất Quảng Nam chưa mưa đã thấm
Rượu Hồng Đào chưa nhấm đã say

- Nam Kì sáu tỉnh em ơi
Cửu Long chín ngọn cùng khơi một nguồn
Sông Hương nước chảy trong tuôn
Núi Ngự danh tiếng cả muôn dặm ngoài

 - Đồn rằng chợ Bỏi vui thay
Đằng Đông có miếu, đằng Tây có chùa
Giữa chợ lại có đền thờ
Dưới sông nước chảy đò đưa dập dìu. 

 - Quảng Nam có núi Ngũ Hành
Có sông Chợ Củi, có thành Đồng Dương
Quảng Nam nổi tiếng bòn bon
Chả viên Bình Định vừa ngon vừa lành
Chín mùi da vẫn còn tươi
Mùi thơm cơm nếp, vị thanh đường phèn. 

 - Vải ngon thì nhất làng Bằng
Khắp thành Hà Nội hỏi rằng đâu hơn.
Củ đậu Bằng Thượng thiếu gì,
Dưa hấu Bằng Hạ đâu bì được chăng. 

 - Ai ơi về miệt Tháp Mười
Cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn. 

 - Vạn Long dệt cửi kéo hoa
An Phú nấu kẹo mạch nha ngọt đường
Trung Kính thì lễ vàng hương
Nghĩa Đô làm giấy để làng tả văn. 

-----------------------------------------------------------------------------

Như vậy là chúng tôi đã giới thiệu cho các bạn bài Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người - Nội dung, Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm. Mời các bạn tham khảo thêm đề thi học kì 2 lớp 7 từ tất cả các trường THCS trên toàn quốc của tất cả các môn Toán, Văn, Anh, Lý, Hóa, Sinh.

Hy vọng rằng tài liệu lớp 7 này sẽ giúp ích trong việc ôn tập và rèn luyện thêm kiến thức ở nhà. Chúc các bạn học tốt và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới.

Tài liệu tham khảo:

• Soạn bài lớp 7: Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người
• Soạn Văn 7: Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người
• Giải vở bài tập Ngữ văn 7 bài 3: Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người
• Soạn Văn 7: Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người