Phân tích các bài toán tiểu học theo định hướng dạy học phát triển năng lực
Phân tích một số bài toán tiểu học theo định hướng dạy học phát triển năng lực được VnDoc sưu tầm, tổng hợp chi tiết dạng toán theo hướng phát triển năng lực học sinh từng lớp cấp Tiểu học. Mời thầy cô các em học sinh tham khảo.
Bài toán tiểu học theo định hướng dạy học phát triển năng lực
Vấn đề năng lực của học sinh phổ thông
Năng lực là gì? Hiện nay có nhiều cách trả lời cho câu hỏi này. Cho đến nay qua một số cuộc hội thảo cấp Quốc gia, đã đi đến thống nhất định nghĩa như sau: "Năng lực là khả năng thực hiện thành công một hoạt động trong bối cảnh nhất định nhờ sự huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như sự hứng thú, niềm tin, ý chí…."
Năng lực phân chia thành hai nhóm: năng lực chung và năng lực đặc thù của mỗi môn học
Năng lực của cá nhân được đánh giá qua phương thức và kết quả hoạt động của cá nhân đó khi giải quyết các vấn đề cụ thể của cuộc sống.
Tám năng lực chung được xác định là
1. Năng lực tự học
2. Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo
3. Năng lực thẩm mĩ
4. Năng lực thể chất
5. Năng lực giao tiếp
6. Năng lực hợp tác
7. Năng lực tính toán
8. Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông
Đối với mỗi năng lực nêu trên, người ta phân chia thành từ 3 đến 5 cấp độ biểu hiện. Các năng lực đặc thù do hội đồng các môn học xác định số lượng và tên gọi của mỗi năng lực đó.
Sáu năng lực đặc thù của môn Toán
1. Năng lực tư duy (toán học);
2. Năng lực giải quyết vấn đề (liên quan đến toán học);
3. Năng lực mô hình hoá toán học;
4. Năng lực giao tiếp (sử dụng ngôn ngữ toán học)
5. Năng lực sử dụng các công cụ học toán
6. Năng lực tính toán
Định hướng chung về đánh giá năng lực môn Toán của học sinh
Để đánh giá năng lực của học sinh qua một chủ đề nào đó ta cần:
- Xác định chuẩn kiến thức và kĩ năng học sinh cần đạt sau khi học chủ đề đó.
- Xác định những lĩnh vực trong cuộc sống mà học sinh có cơ hội vận dụng và phát huy rồi cụ thể hoá thành các tình huống.
Vì vậy trong công tác đánh giá năng lực môn Toán của học sinh cần thực hiện qua:
- Đánh giá kiến thức và kĩ năng của học sinh qua chủ đề của môn học.
- Thiết kế các tình huống trong cuộc sống yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức và kĩ năng môn học để xử lí.
Phân tích những thí dụ về bài toán phát triển năng lực Tiểu học
Bài toán phát triển năng lực lớp 1
Thí dụ 1.1. Khi học về đếm và so sánh các số trong phạm vi 20 ta tạo ra tình huống để HS vận dụng vào cuộc sống:
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Khả năng vận dụng phép đếm đến 20 trong cuộc sống hàng ngày.
- Thấy được ý nghĩa của phép đếm trong cuộc sống gia đình và cộng đồng.
- Tăng thêm sự gắn bó với gia đình và cộng đồng.
- Phát triển năng lực tính toán, năng lực tư duy toán học, thói quen qua sát và ghi chép các số liệu thu được từ quan sát…
Thí dụ 1.2. Khi ôn tập về hình tam giác, hình vuông ta tạo ra tình huống để học sinh vận dụng vào cuộc sống:
Chú thợ mộc dùng 8 miếng gỗ bằng nhau hình tam giác để ghép một mặt bàn hình vuông như hình vẽ.
Em hãy chỉ giúp chú phải dùng ít nhất mấy màu để hai miếng ghép liền nhau có hai màu khác nhau nhé!
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Củng cố kiến thức về hình chữ nhật và hình vuông.
- Củng cố kĩ năng cắt, ghép hình.
- Phát triển tư duy hình học, năng lực tư duy sáng tạo, năng lực thẩm mĩ.
- Có thói quen vận dụng toán học vào cuộc sống.
Bài toán phát triển năng lực Lớp 2
Thí dụ 2.1. Khi học "So sánh và tính toán các số đo thời gian", ta tạo ra tình huống để học sinh vận dụng vào cuộc sống:
Em tìm hiểu rồi điền chữ hoặc số thích hợp vào chỗ trống:
a) Em ghi lần lượt các thành viên trong gia đình mình …….…………………………………………………
b) Em hỏi tuổi của mỗi người rồi ghi lại lần lượt tuổi của mỗi người theo thứ tự trên………………. ………………………………………………………….......................
c) Trong gia đình em: ………… là người nhiều tuổi nhất và ………… là người ít tuổi nhất. Hai người đó hơn kém nhau………..tuổi.
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Khả năng vận dụng kĩ năng so sánh, tính toán với các số đo thời gian trong cuộc sống.
- Có thói quen quan tâm đến cộng đồng và vận dụng kiến thức vào cuộc sống, trong gia đình.
- Phát triển năng lực tính toán, năng lực giao tiếp, khả năng quan sát và ghi chép các số liệu thu được từ một quan sát.
Thí dụ 2.2. Khi học "Đường gấp khúc", ta tạo ra tình huống để học sinh vận dụng kĩ năng vẽ và tính toán độ dài đường gấp khúc vào cuộc sống:
Khối 3, 4, 5 của Trường tiểu học Hoà Bình tổ chức cắm trại. Sơ đồ trại của các lớp như hình dưới.
Chị Tổng phụ trách muốn đi một vòng qua tất cả các trại sao cho không phải đi tới trại nào hai lần!
Em hãy chỉ giúp chị cách đi nhé!
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Khả năng vận dụng kiến thức về đường gấp khúc và kĩ năng thực hành vẽ đường gấp khúc vào thực tế cuộc sống.
- Thấy được ý nghĩa của những kiến thức về đường gấp khúc trong cuộc sống.
- Có thói quen vận dụng kiến thức và kĩ năng về đường gấp khúc để xử lí các tình huống gặp trong cuộc sống hàng ngày.
- Phát triển năng lực tư duy hình học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, …
Bài toán phát triển năng lực Lớp 3
Thí dụ 3.1. Để tích hợp kiến thức và kĩ năng về đo độ dài và tiền Việt Nam, ta tạo ra tình huống để HS vận dụng vào cuộc sống:
Em tìm hiểu rồi điền số thích hợp vào chỗ trống:
a) Mỗi bộ quần áo của em may hết khoảng …….m vải. (Chẳng hạn mỗi bộ quần áo của bạn Hoa may hết 3m vải)
b) Mỗi năm mẹ may cho em ……. bộ quần áo.
c) Mỗi năm em cần ……..m vải để may quần áo.
d) Nếu mỗi mét vải có giá 35 nghìn đồng thì mỗi năm mẹ dành ………….. nghìn đồng để mua vải may quần áo cho em.
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Khả năng vận dụng kĩ năng nhân với số có một chữ số và thực hành các phép tính với số đo độ dài và tiền tệ.
- Thấy được ý nghĩa của những kiến thức và kĩ năng về độ dài, về tiền Việt Nam trong cuộc sống thường ngày.
- Nâng cao ý thức đối với bố mẹ và gia đình.
Phát triển năng lực tính toán, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp,….
Thí dụ 3.2. Khi học về tiền Việt Nam, ta tạo ra tình huống để học sinh vận dụng vào cuộc sống:
Mẹ cho Huyền 100 000 đồng mua sắm dụng cụ thể thao. Vào cửa hàng, Huyền nhìn thấy một đôi giày thể thao có giá 50 000 đồng, một chiếc vợt cầu lông có giá 20 000 đồng và một quả cầu lông có giá 5000 đồng.
Em hãy giúp bạn sử dụng hết số tiền mẹ cho để mua ba loại hàng nói trên nhé!
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Củng cố kĩ năng tính toán với các số tròn nghìn
- Có ý thức sử dụng hiệu quả đồng tiền phục vụ mục tiêu đã đặt ra.
- Phát triển năng lực tính toán, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy toán học,…
Bài toán phát triển năng lực Lớp 4
Thí dụ 4.1. Khi học thống kê số liệu, so sánh số đo độ dài, ta tạo tình huống sau cho học sinh vận dụng:
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Củng cố kĩ năng so sánh và tính toán trên các số đo độ dài.
- Củng cố kĩ năng đọc, phân tích và xử lí số liệu trong bảng số liệu thống kê.
- Tích hợp kiến thức toán học với địa lí.
- Phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông, năng lực tính toán.
Thí dụ 4.2. Khi học "Hình học", ta tạo ra tình huống để học sinh vận dụng vào cuộc sống:
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Củng cố kĩ năng tính diện tích các hình.
- Hiểu biết ý nghĩa của các kiến thức, kĩ năng tính toán hình học trong cuộc sống.
- Phát triển năng lực tư duy hình học, trí tưởng tượng không gian, năng lực tính toán, mô hình hoá toán học,…
Bài toán phát triển năng lực Lớp 5
Thí dụ 5.1. Khi học về "Các phép tính với số đo thời gian", ta tạo tình huống sau để học sinh vận dụng:
Em tìm hiểu rồi điền chữ hoặc số thích hợp vào chỗ trống:
a) Hằng ngày, siêu thị mở cửa bán hàng từ …… giờ …… phút đến …. giờ ….. phút. Như vậy mỗi ngày siêu thị mở cửa bán hàng ….. giờ …… phút.
b) Mỗi tuần siêu thị mở cửa bán hàng ….. giờ …… phút.
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Củng cố kĩ năng tính toán với số đo thời gian.
- Thấy được ý nghĩa của kiến thức và kĩ năng tính toán với số đo thời gian trong thực tế cuộc sống.
- Tăng cường khả năng quan sát thực tế và vận dụng toán học.
- Phát triển năng lực tính toán, năng lực giao tiếp, năng lực tự học,…
Thí dụ 5.2. Khi học về "Các phép tính với số đo độ dài trong tập số thập phân", ta tạo tình huống sau để HS vận dụng:
Một cửa hàng may đo dùng các tấm vải dài 8m để may quần áo đồng phục cho học sinh. May mỗi quần đồng phục hết 1,8m vải, mỗi áo đồng phục hết 1,3m vải. Cô thợ may đang phân vân chưa biết sử dụng vải như thế nào để tiết kiệm vải nhất. Em hãy giúp cô thợ may nhé!
Thông qua thí dụ này giúp học sinh:
- Củng cố kĩ năng tính toán với số thập phân.
- Có ý thức vận dụng kiến thức bài học để xử lí những tình huống thực tế cuộc sống, sản xuất .
- Tạo hứng thú cho HS vận dụng toán học vào cuộc sống.
- Phát triển năng lực tính toán, năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề.
