Tác giả - tác phẩm Sơn Tinh, Thủy Tinh

Chúng tôi xin giới thiệu bài Tác giả - tác phẩm Sơn Tinh, Thủy Tinh có nội dung trong chương trình sách mới. Thông qua đây các em học sinh tham khảo để chuẩn bị tốt cho môn Ngữ văn 9.

I. Tác giả Nguyễn Nhược Pháp

- Nguyễn Nhược Pháp (1914 – 1938) quê ở làng Phượng Vũ, huyện Thường Tín, Hà Đông (nay thuộc Hà Nội).

- Là con học giả Nguyễn Văn Vĩnh.

II. Tìm hiểu văn bản Sơn Tinh, Thủy Tinh

1. Thể loại

- Tác phẩm Sơn Tinh, Thủy Tinh thuộc thể loại: truyện thơ.

2. Xuất xứ

- Bài thơ Sơn Tinh, Thủy Tinh in trong tập Ngày xưa (in lần đầu năm 1935).

- Văn bản được in trong Tổng tập Văn học Việt Nam, tập 25, Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2000.

3. Phương thức biểu đạt

- Phương thức biểu đạt: tự sự, biểu cảm, miêu tả.

4. Bố cục Sơn Tinh, Thủy Tinh

- Phần 1 (từ đầu đến giời đông): khung cảnh Hùng Vương kén rể cho Mị Nương.

- Phần 2 (tiếp theo đến đầm quanh): vẻ đẹp của Sơn Tinh.

- Phần 3 (tiếp theo đến mà hoa): vẻ đẹp của Thủy Tinh.

- Phần 4 (tiếp theo đến Ô!Vì ta): cuộc giao tranh giữa hai vị thần.

- Phần 5 (đoạn còn lại): lí giải lí do hằng năm Thủy Tinh dâng nước.

5. Giá trị nội dung Sơn Tinh, Thủy Tinh

- Bài thơ đã tái hiện lại cuộc giao tranh giành Mỵ Nương của Sơn Tinh và Thủy Tinh. Từ đó cho thấy tình yêu của thần cũng giống con người, cũng yêu và trải qua những ghen tuông, thất bại trong tình yêu. Và cũng qua đó lý giải hiện tượng bão lũ hàng năm của tự nhiên.

6. Giá trị nghệ thuật Sơn Tinh, Thủy Tinh

- Ngôn từ hấp dẫn, cách miêu tả sinh động.

- Xây dựng hình tượng nhân vật dáng dấp thần linh, với nhiều chi tiết hoang đường, kì ảo.

- Cách kể chuyện qua những vần thơ đầy lôi cuốn, hấp dẫn.

III. Tìm hiểu chi tiết văn bản Sơn Tinh, Thủy Tinh

1. Chủ đề, cảm hứng của bài thơ

- Chủ đề: chinh phục thiên tai của con người.

- Cảm hứng chủ đạo: truyện thể hiện sự quyết tâm của Sơn Tinh trong việc cưới Mị Nương. Qua đó thể hiện lòng chân thành trong tình yêu; đồng thời cũng thể hiện quyết tâm chinh phục khó khăn trong cuộc sống.

2. Nhân vật Sơn Tinh, Thủy Tinh

a. Nhân vật Sơn Tinh

- Một người ở vùng núi Ba Vì, tuấn tú và tài giỏi khác thường: chỉ tay về phía đông, phía đông biến thành đồng lúa xanh, chỉ tay về phía tây, phía tây mọc lên hàng dãy núi. Nhân dân trong vùng gọi chàng là Sơn Tinh.

- Vị thần núi Sơn Tinh thì có ba mắt. Mắt thứ ba kia như nhìn thấy mọi thứ để có thể thấy cảnh nhân dân lầm than trong dòng nước lũ và quyết tâm chiến thắng kẻ thù Thủy Tinh. Thần Sơn Tinh phi bạch hổ, oai phong lẫm liệt.

b. Nhân vật Thủy Tinh

- Thủy Tinh – một người ở mãi tận miền biển Đông tài giỏi cũng không kém: gọi gió, gió đến, hô mưa, mưa tới.

- Thủy Tinh thì mang theo dáng vẻ phong trần với râu ria quăn xanh rì. Màu xanh của biển cả nhuốm trên mình chàng. Cưỡi rồng uy nghi càng tô điểm thêm cho vẻ đẹp Thủy Tinh vẽ đẹp của quyền lực, bão tố.

3. Những chi tiết kì ảo

- Sơn Tinh hiểu thần ghen, tức khắc/ Niệm chú, đất nẩy vù lên cao./ Hoa tay thần vẫy hùm, voi, báo/ Đuôi quắp, nhe nanh, giơ vuốt đồng,/ Đạp long đất núi, gầm xông xáo,/ Máu vọt phì reo muôn ngấn hồng.

- Sóng cả gầm reo lăn như chớp/ Thủy Tinh cưỡi lưng rồng hung hăng./ Cá voi quác mồm to muốn đớp,/ Cá mập quẫy đuôi, cuồng nhe răng,/ Càng cua lởm chởm bò như mác,/ Tôm kềnh chạy quắp đuôi xôn xao.

- Tác dụng: tạo ra một không gian mơ hồ, mang đến cho người đọc cảm giác phi thực, tăng thêm sự hấp dẫn và sự lôi cuốn của câu chuyện, đồng thời cũng thể hiện ý chí, sức mạnh của từng nhân vật.

IV. Đọc tác phẩm: Sơn Tinh, Thủy Tinh

SƠN TINH – THỦY TINH

- NGUYỄN NHƯỢC PHÁP -

Ngày xưa, khi rừng mây u ám,

Sông núi còn vang um tiếng thần,

Con vua Hùng Vương thứ mười tám,

Mị Nương, xinh như tiên trên trần.

Tóc xanh viền má hây hây đỏ;

Miệng nàng hé thắm như san hô;

Tay ngà trắng nõn, hai chân nhỏ;

Mê nàng, bao nhiêu người làm thơ.

Hùng Vương thường nhìn con yêu quá,

Chắp tay ngẩng lên giời tạ ân;

Rồi cười bảo xứng ngôi phò mã,

Trừ có ai ngang vị thần nhân.

Hay đâu thần tiên đi lấy vợ!

Sơn Tinh, Thủy Tinh lòng tơ vương,

Không quản rừng cao, sông cách trở

Cùng đến Phong Châu xin Mị Nương.

Sơn Tinh có một mắt ở trán,

Thủy Tinh râu ria quăn xanh rì.

Một thần phi bạch hổ trên cạn,

Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.

Hai thần bên cửa thành thi lễ,

Hùng Vương âu yếm nhìn con yêu.

Nhưng có một nàng mà hai rể,

Vua cho rằng thế cũng hơi nhiều.

Thuỷ Tinh khoe thần có phép lạ;

Dứt lời tay hất chòm râu xanh,

Bắt quyết hô mây to nước cả,

Giậm chân rung khắp làng gần quanh.

Áo ào mưa đổ xuống như thác,

Cây xiêu, cầu gãy, nước hò reo,

Lăn, cuốn, gầm, lay, tung sóng bạc.

Bò lợn và cột nhà trôi theo.

Mị Nương ôm Hùng Vương kinh hãi,

Sơn Tỉnh cười, xin nàng đừng lo;

Vung tay niệm chú: Núi từng dải,

Nhà lớn, đồi con lổm cổm bò

Chạy mưa. Vua tuỷ con kén chọn,

Mị Nương khép nép như cành hoa:

“Con đây phận đào tơ bé mọn,

Nhân duyên cúi để quyền mẹ cha.”

Vua nghĩ lâu hơn bàn việc nước,

Rồi bảo mai lửa hồng nhuốm sương,

Lễ vật thần nào mang tới trước,

Vui lòng vua gả nàng Mị Nương.

[…]

III

Sơn Tinh đang kèm theo sau kiệu.

Áo bào phơ phất nụ cười bay.

(Vui chỉ mê ai xinh mới hiểu.)

Thần trông kiệu nhỏ hồn thêm say.

Choàng nghe sóng vỗ reo như sấm,

Bạch hổ dừng chân, lùi, vểnh tai.

Mị Nương tung bức rèm đỏ thắm,

Sơn Tinh trông thấy càng giương oai.

Sóng cả gầm reo lăn như chớp.

Thuỷ Tinh cưỡi lưng rồng hung hăng.

Cá voi quác mồm to muốn đớp;

Cá mập quẫy đuôi cuồng nhe răng;

Càng cua lởm chởm giơ như mác;

Tôm kềnh chạy quắp đuôi xôn xao.

Sơn Tinh hiểu thần ghen, tức khắc

Niệm chú đất nẩy vù lên cao.

Hoa tay thần vẫy hùm, voi, báo,

Đuôi quắp, nhe nanh, giơ vuốt đồng,

Đạp long đất núi, gầm, xông xáo.

Máu vọt phì reo muôn ngấn hồng.

Mây đen hăm hở bay mù mịt,

Sấm ran, sét động nổ loè xanh.

Tôm cá xưa nay yên thin thít,

Mở quác mồm to kêu thất thanh…

Mị Nương kinh hãi ngồi trong kiệu.

Bỗng chợt nàng kêu, mắt lệ nhòa

(Giọng kiêu hay buồn không ai hiểu,

Nhưng thật dễ thương): “Ô! Vì ta!”

Thủy Tinh năm năm dâng nước bể,

Đục núi hò reo đòi Mị Nương.

Trần gian đâu có người dai thế,

Cũng bởi thần yêu nên khác thường.

>>>> Bài tiếp theo: Tác giả - tác phẩm Dế chọi