Bức tranh của em gái tôi

Lý thuyết Ngữ văn 6: Bức tranh của em gái tôi được VnDoc tổng hợp và giới thiệu nhằm giúp cho các bạn học sinh cùng quý thầy cô tham khảo để chuẩn bị cho bài giảng sắp tới và học tập tốt Ngữ văn lớp 6.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết

1) Tìm hiểu chung bài Bức tranh của em gái tôi

a/ Tác giả

- Nhà văn Tạ Duy Anh sinh ngày 09 tháng 09 năm 1959

- Tên khai sinh:Tạ Viết Đãng. Các bút danh khác: Lão Tạ, Chu Quý, Bình Tâm.

- Quê quán: Hoàng Diệu, Chương Mĩ, Hà Tây

- Hội viên Hội nhà văn Việt Nam. Hiện công tác tại nhà xuất bản Hội Nhà văn.

- Ông là cây bút trẻ trong thời kỳ đổi mới.

b/ Tác phẩm

- Xuất xứ: In trong tập truyện “Con dế ma” (1999)

- Văn bản đạt giải nhì cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiếu niên Tiền phong.

- Thể loại: Truyện ngắn

- Phương thức biểu đạt: Tự sự và miêu tả

- Ngôi kể: Ngôi thứ nhất, người anh.

c/ Tóm tắt

Câu chuyện kể về người anh và cô em gái có tài hội hoạ tên là Kiều Phương – thường gọi là Mèo. Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện, người anh thấy buồn, thất vọng vì mình không có tài năng và cảm thấy mình bị cả nhà lãng quên. Từ đó, cậu nảy sinh thái độ khó chịu, hay gắt gỏng với em gái và không thể thân với em như trước. Đứng trước bức tranh đạt giải nhất của em gái, cậu bất ngờ vì hình ảnh mình qua cái nhìn của em. Người anh nhận ra những yếu kém của mình và hiểu được tâm hồn và tấm lòng nhân hậu của cô em gái.

Các bạn học sinh có thể tham khảo thêm bài Tóm tắt truyện Bức tranh của em gái tôi

d/ Bố cục: Chia làm 4 phần

- Phần 1. Từ đầu …”Có vẻ vui lắm”: Giới thiệu về Kiều Phương.

- Phần 2. Tiếp theo …”phát huy tài năng”: Tài năng hội họa của kiều Phương được phát hiện bất ngờ.

- Phần 3. “Kể từ hôm đó”…”nhận giải”: Tâm trạng và thái độ của người anh trước sự thành công của em.

- Phần 4. Còn lại: Thành công của Kiều Phương và sự ân hận của người anh.

2) Đọc – hiểu văn bản Bức tranh của em gái tôi

* Nhân vật chính: Kiều Phương và người anh

* Người anh: Nhân vật trung tâm

a/ Nhân vật người anh

* Thoạt đầu

- Thấy em gái thích vẽ, coi đấy là trò nghịch ngợm của trẻ con (Nhìn bằng cái nhìn kẻ cả, không cần để ý xem em vẽ gì).

- Em hay lục lọi đồ vật, hơi khó chịu

→ Đặt tên cho em là Mèo.

- Em gái chế thuốc vẽ: "Trời ạ! Thì ra nó chế thuốc vẽ"

→ Ngạc nhiên, xem thường và vui vẻ.

* Khi mọi người phát hiện tài năng của em gái

- Chú Tiến Lê nói đó là một tài năng hội hoạ

- Bố mẹ vui sướng

- Người anh thấy buồn, cậu ta thất vọng về mình vì:

+ Không có tài năng gì

+ Cảm thấy bị mọi người quên lãng.

+ Chỉ muốn gục xuống khóc.

+ Chỉ cần 1 lỗi nhỏ của em → Gắt um lên

+ Xem trộm tranh, lén lút thở dài.

→ Tự ti, mặc cảm, ghen tị, nhỏ nhen, bất công với cô em gái.

* Khi đứng trước bức chân dung của mình do em gái vẽ

“Trong tranh, một chú bé đang ngồi nhìn ra cửa sổ, nơi bầu trời trong xanh.Mặt chú bé tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ.Toát lên từ cặp mắt, tư thế ngồi của chú không chỉ sự suy tư mà còn rất mơ mộng nữa” - Một bức tranh hoàn hảo đẹp đẽ.

- Thái độ người anh

+ Giật sững người, ngỡ ngàng → Hãnh diện → Xấu hổ → Nhìn như thôi miên.

+ Ngỡ ngàng: Vì bức tranh ấy hoàn toàn bất ngờ đối với cậu (Không nghĩ rằng em gái sẽ vẽ về mình).

- Hãnh diện

+ Thấy mình hoàn hảo trong tranh của em gái

+ Vì bức tranh quá đẹp.

- Xấu hổ

+ Vì tự nhận ra những yếu kém của mình

+ Thấy mình không xứng đáng được hoàn hảo như trong tranh: “Dưới mắt em, tôi hoàn hảo đến thế kia ư?”

⇒ Rất nhạy cảm, trung thực, nhận ra hạn chế bản thân, những hạn chế đó chỉ là nhất thời, người anh đã nhận ra, biết sửa mình, biết hối hận để vươn lên.

⇒ Điều đó đã tạo tình huống bất ngờ cho người đọc

b/ Nhân vật người em

Người em gái được quan sát và miêu tả qua nhiều phương diện

- Ngoại hình

+ Nét mặt bôi bẩn lem nhem

+ Bị anh quát xìu xuống, miệng dẩu ra.

- Cử chỉ, hành động

+ Tò mò, hiếu động

+ Hay lục lọi đồ vật

+ Tự chế màu vẽ

+ Say mê vẽ tranh.

- Tài năng

+ Vẽ sự vật có hồn

+ Vẽ những gì mình yêu quý nhất như con mèo, người anh trai.

* Thái độ với anh

- Yêu quý anh

- Dành cho anh những tình cảm tốt đẹp

+ Chấp nhận cái tên

+ Ôm cổ, thầm thì muốn anh đi nhận giải

→ Cả tài năng và tấm lòng của Kiều Phương đã cảm hoá được anh trai. Đặc biệt là tấm lòng nhân hậu, tình cảm trong sáng hồn nhiên, độ lượng dành cho anh.

⇒ Tình cảm trong sáng, đẹp đẽ dành cho người thân và nghệ thuật.

* Tổng kết

Nghệ thuật

- Kể theo ngôi thứ nhất tạo độ tin cậy nơi người đọc, lối kể hồn nhiên chân thực.

- Miêu tả tinh tế diễn biến tâm lí nhân vật.

Nội dung: Tình cảm trong sáng hồn nhiên và tấm lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người anh nhận ra hạn chế ở chính mình.

Ý nghĩa

- Trước thành công hay tài năng của người khác, mỗi người cần vượt qua lòng mặc cảm, tự ti để có được sự trân trọng và niềm vui thực sự chân thành.

- Lòng nhân hậu và sự độ lượng có thể giúp con người tự vượt lên bản thân mình.

3) Bài tập minh họa truyện Bức tranh của em gái tôi

Đề bài: Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi đọc truyện "Bức tranh của em gái tôi" (trích trong tập "Con dế ma") của Tạ Duy Anh.

1/ Mở bài

- Giới thiệu về tác giả

+ Tạ Duy Anh là một cây bút trẻ xuất hiện trong thời kì đổi mới của văn học.

+ Tác giả đã có những truyện ngắn hay, gây được sự chú ý của bạn đọc.

- Giới thiệu về tác phẩm

+ Truyện ngắn "Bức tranh của em gái tôi" (Tạ Duy Anh) in trong tập "Con dế ma".

+ Được trao giải Nhì cuộc thi viết cho thiếu nhi do báo Thiếu niên Tiền phong tổ chức.

+ Qua câu chuyện của hai anh em cô bé Kiều Phương (có năng khiếu vẽ, có tranh được giải Nhất cuộc thi vẽ), tác giả kín đáo lồng vào bài học đạo đức: Đố kị, nhỏ nhen là một tính xấu không nên có; phải nhân hậu và độ lượng, nhất là trong tình cảm anh em ruột thịt.

2/ Thân bài

a/ Tính cách của anh trai Kiều Phương

- Thường tỏ ra khó chịu khi thấy em hay lục lọi đồ vật trong nhà.

- Thấy em gái mày mò tự chế ra màu vẽ, cậu ta âm thầm theo dõi nhưng coi đó chỉ là trò nghịch ngợm của trẻ con. Mỗi khi nói với em, cậu hay trêu chọc, châm biếm.

- Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện, bố mẹ vui mừng, riêng cậu ta lại buồn vì ganh tị và tủi thân.

- Em gái tham dự cuộc thi vẽ tranh và khi biết tin được giải Nhất, sung sướng ôm cổ anh trai để chia sẻ thì bị lạnh lùng gạt ra.

- Em vui vẻ mời anh đi dự lễ trao giải thưởng, anh tỏ ra không mặn mà gì.

- Trước bức chân dung của mình do em gái vẽ, cậu ta xúc động và ân hận vì mình đã đối xử không tốt với em gái, cảm thấy mình không xứng đáng với tấm lòng nhân hậu và cao thượng của em.

b/ Tính cách của Kiều Phương

- Say mê vẽ, có năng khiếu vẽ.

- Hiếu động, thích mày mò, tìm hiểu, sáng tạo.

- Yêu thương anh rất chân thành.

- Biết anh không thiện cảm với mình nhưng vẫn vui vẻ, muốn chia sẻ với anh niềm sung sướng, hạnh phúc của mình.

- Bức chân dung với dòng chữ nắn nót: "Anh trai tôi" chứng minh cho tình cảm quý mến mà cô bé dành cho anh.

3/ Kết bài

- Bài học đặt ra trong truyện là trước thành công của người khác, ta không nên ganh ghét, đố kị vì đó là thói xấu.

- Lòng nhân hậu và độ lượng giúp con người hoàn thiện nhân cách và sống thanh thản, tốt đẹp hơn.

4) Trắc nghiệm bài Bức tranh của em gái tôi

Câu 1: Lí do chính để khẳng định người anh là nhân vật trung tâm trong truyện: " Bức tranh của em gái tôi"?

A. Người anh là người kể lại câu chuyện.

B. Qua người anh để ca ngợi tài năng của cô em gái.

C. Truyện tập trung miêu tả quá trình nhận thức ra sự hạn chế của người anh.

D. Truyện kể về người anh và cô em gái có tài năng hội họa.

Câu 2: Bức tranh của em gái tôi thuộc thể loại nào?

A. Truyện dài.

B. Tiểu thuyết.

C. Truyện ngắn.

D. Hồi kí.

Câu 3: Nhận xét nào sau đây không đúng với nhân vật Kiều Phương?

A. Hồn nhiên, hiếu động

B. Tài năng hội họa hiếm có

C. Tình cảm trong sáng, nhân hậu

D. Không quan tâm đến anh.

Câu 4: Truyện Bức tranh của em gái tôi đã đạt giải thưởng nào sau đây?

A. Là truyện đoạt giải Nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiếu niên Tiền phong.

B. Là truyện đoạt giải Nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Khăn quàng đỏ.

C. Là truyện đoạt giải Nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Nhi đồng.

D. Là truyện đoạt giải Nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Hoa học trò.

Câu 5: Nhân vật chính trong truyện Bức tranh của em gái tôi là ai?

A. Người anh trai.

B. Người mẹ.

C. Chú Tiến Lê.

D. Bé Kiều Phương.

Câu 6: Nhân vật chính trong truyện có tài gì?

A. Hội họa.

B. Diễn xuất.

C. Chơi nhạc.

D. Ca hát.

Câu 7: Câu chuyện được kể theo lời của nhân vật nào?

A. Người anh trai

B. Bé Kiều Phương

C. Người bố

D. Người mẹ

Câu 8: Kiều Phương trong đoạn trích là người như thế nào?

A. Có tính ích kỉ, thường xuyên ganh đua với người anh.

B. Có tính siêng năng, chăm chỉ, thường xuyên giúp đỡ bố mẹ.

C. Có tình cảm hồn nhiên, trong sáng và lòng nhân hậu.

D. Lười biếng, suốt ngày chỉ biết chơi bời lêu lổng.

Câu 9: Nội dung Kiều Phương thể hiện trong bức tranh tham gia trại thi vẽ quốc tế là gì?

A. Cha mẹ và những người thân trong gia đình.

B. Góc học tập của em.

C. Ngôi trường mà em đang theo học.

D. Người anh trai.

Câu 10: Thái độ của người anh trai thế nào khi nhận ra nội dung trong bức tranh của em gái?

A. Từ ngỡ ngàng rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ.

B. Cảm thấy hãnh diện và tự hào vì có một người em gái tài giỏi.

C. Cảm thấy buồn vì mình thua em gái.

D. Lòng tức giận lại dâng trào vì thành tích của em gái.

Câu 11: Người anh trai đã gọi những gì trong bức tranh là:

A. Tài năng của người em gái.

B. Tâm hồn và lòng nhân hậu của em gái.

C. Những gì đẹp nhất trên đời này.

D. Chính bản thân người anh trai.

Câu 12: Theo em sự ghen ghét, đố kị với em của người anh đã mang đến hậu quả gì?

A. Làm cho bản thân luôn khổ sở, dằn vặt.

B. Làm cho tình cảm anh em xa cách.

C. Làm cho con người nhỏ nhen, không đáng tôn trọng.

D. Cả ba ý trên đúng

Câu 13: Nhận xét nào sau đây không thể hiện đúng bài học từ truyện "Bức tranh của em gái tôi"?

Cần vượt qua sự mặc cảm tự ti trước tài năng của người khác.

B . Trân trọng và vui mừng trước những thành công của người khác.

C. Nhân hậu ,độ lượng sẽ giúp mình vượt qua tính ích kỉ cá nhân.

D. Biết xấu hổ khi mình thua kém người khác.

Câu 14: Kiều Phương đã sống như thế nào khi biết mình có tài và được mọi người quan tâm.

A. Tự làm mọi thứ theo ý mình

B. Thương hại anh vì thấy anh kém tài mình.

C. Vẫn dành cho anh những tình cảm tốt đẹp.

D. Vẫn dành cho anh những tình cảm tốt đẹp.

Câu 15: Tại sao đứng trước bức tranh người anh lại muốn nói với mẹ: ''Không phải con đâu, đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy"?

A. Bức tranh được vẽ với tấm lòng trong sáng của em gái.

B. Người anh cảm thấy xấu hổ về bản thân.

C. Người anh cảm nhận được tình cảm của em và thấy mình không đẹp được như bức tranh.

D. Người anh hối hận về những gì mình đã dành cho em và thấy mình không xứng đáng.

Đáp án

-------------------------------------------

Với nội dung bài Bức tranh của em gái tôi các bạn học sinh cùng quý thầy cô cần nắm vững kiến thức về hoàn cảnh ra đời, giá trị nghệ thuật và những triết lí được tác giả gửi gắm qua tác phẩm Bức tranh của em gái tôi....

Trên đây VnDoc đã giới thiệu nội dung bài Lý thuyết Ngữ văn 6: Bức tranh của em gái tôi. Ngoài ra các bạn có thể tham khảo thêm: Lý thuyết môn Ngữ Văn 6, Tác giả - Tác phẩm Ngữ văn 6, Soạn bài lớp 6, Văn mẫu lớp 6, Trắc nghiệm Ngữ văn 6, Tài liệu học tập lớp 6.