Giáo án Tiếng Việt 5 tuần 6: Tập làm văn - Luyện tập tả cảnh

Hoạt động dạy

Hoạt động học

A. Kiểm tra bài cũ

- Yêu cầu HS đọc lại Đơn xin gia nhập Đội tình nguyện giúp đỡ nạn nhân chất độc màu da cam.

- Hai đến ba HS lên bảng thực hiện theo yêu cầu của GV.

B. Bài mới

1. Giới thiệu bài

- Trong văn tả cảnh có những bài văn miêu tả cảnh sông nước rất hay. Để hiểu xem khi tả cảnh sông nước các tác giả đã miêu tả như thế nào, hôm nay chúng ta học bài Luyện tập tả cảnh.

- HS lắng nghe.

- GV ghi tên bài lên bảng.

- HS nhắc lại tên đầu bài và ghi vào vở.

2. Hướng dẫn HS luyện tập

Bài tập 1

- GV yêu cầu hai HS đọc nối tiếp hai phần của bài tập.

- Hai HS đọc bài. Cả lớp theo dõi đọc thầm trong SGK.

- Yêu cầu HS đọc thầm đoạn văn a và trả lời câu hỏi sau:

- HS thực hiện theo yêu cầu của GV, cả lớp theo dõi, nhận xét, bổ sung.

+ Đoạn văn miêu tả đặc điểm gì của biển? Câu văn nào nói rõ điều đó?

+ Đoạn văn miêu tả sự thay đổi màu sắc của mặt biển theo sắc màu của trời mây. Câu mở đoạn: "Biển luôn luôn thay đổi màu tùy theo sắc mây trời" đã cho ta biết rõ điều đó.

+ Để tả đặc điểm đó, tác giả đã quan sát những gì? Vào lúc nào?

+ Tác giả đã quan sát bầu trời và mặt biển vào những thời điểm khác nhau: khi bầu trời xanh thẳm, khi bầu trời rải mây trắng nhạt, khi bầu trời âm u, khi bầu trời ầm ầm dông gió.

+ Khi quan sát biển, tác giả đã có những liên tưởng thú vị như thế nào?

+ Quan sát sự thay đổi sắc màu của biển, tác giả liên tưởng đến sự thay đổi tâm trạng của con người. Biển cũng viết buồn vui, lúc tẻ nhạt, lạnh lùng, lúc sôi nổi, hả hê, lúc đăm chiêu gắt gỏng.

- GV chốt lại: Để tả sự thay đổi màu sắc của mặt nước biển theo sắc màu của trời mây. Tác giả đã quan sát vào những thời điểm khác nhau và có những liên tưởng thú vị. Biển cũng có tính khí thất thường đủ mọi cung bậc tình cảm như con người. Bằng sự liên tưởng tác giả đã khiến biển trở nên gần gũi, đáng yêu hơn.

- HS lắng nghe.

- Yêu cầu HS đọc thầm đoạn văn b và trả lời câu hỏi sau:

- HS thực hiện theo yêu cầu của GV. HS lần lượt trình bày từng ý một, cả lớp theo dõi, nhận xét, bổ sung.

+ Con kênh được tác giả quan sát vào những thời điểm nào trong ngày?

+ Con kênh được quan sát vào mọi thời điểm trong ngày: suốt ngày, từ lúc mặt trời mọc đến lúc mặt trời lặn, buổi sáng, giữa trưa, lúc trời chiều.

+ Tác giả nhận ra đặc điểm của con kênh bằng những giác quan nào?

+ Bằng thị giác (mắt): để thấy nắng nơi đây đổ lửa xuống mặt đất bốn bề trống huếch trống hoác; thấy màu sắc của con kênh biến đổi buổi sáng phơn phớt màu đào, giữa trưa hoá thành một dòng thuỷ ngân cuồn cuộn loá mắt, về chiều biến thành một con suối lửa. Tác giả còn quan sát xúc giác để thấy nắng nóng như đổ lửa.

+ Khi tả con kênh Mặt Trời tác giả đã liên tưởng như thế nào? Những liên tưởng đó có tác dụng gì?

+ Tác giả liên tưởng nắng như đổ lửa, con kênh khi thì phơn phớt màu đào, khi thì hoá thành dòng thuỷ ngân cuồn cuộn loá mắt, lúc lại biến thành con suối lửa. Những liên tưởng đó giúp cho người đọc hình dung được cái nắng nóng dữ dội ở nơi có con kênh Mặt Trời này; làm cho cảnh vật cũng sinh động hơn, gây ấn tượng với người đọc hơn.

Bài tập 2

- Gọi HS đọc bài tập.

- Một HS đọc bài tập, cả lớp theo dõi trong SGK.

- GV kiểm tra việc chuẩn bị của các em và gọi một HS đọc những điều các em ghi chép được khi quan sát cảnh một vùng biển, một dòng sông, một con suối hay một mặt hồ nào đó.

- HS mở vở nháp để GV kiểm tra. Một HS đọc to những ghi chép đã quan sát được của mình dể cả lớp cùng nghe.

- Yêu cầu HS thực hiện bài tập, một số HS khá, giỏi được giao bút dạ và giấy khổ to để các em làm bài.

- HS làm việc cá nhân để thực hiện bài tập. Hai đến ba HS làm bài bằng bút dạ vào giấy khổ to.

- Yêu cầu HS trình bày kết quả. GV và cả lớp nhận xét, đánh giá cao những HS có khả năng quan sát tinh tế, phát hiện được nét độc đáo của cảnh vật; biết trình bày theo một dàn ý hợp lí những gì mình đã quan sát được một cách rõ ràng ấn tượng.

- HS lần lượt trình bày bài làm của mình. Cả lớp theo dõi nhận xét.

- GV chốt lại bằng cách lựa một bài HS làm bài tốt nhất trên giấy khổ to đang dán trên bảng lớp, hướng dẫn HS nhận xét, bổ sung, xem như là một mẫu để cả lớp tham khảo.

- HS thực hiện theo yêu cầu của GV. Sau khi nghe các bạn trình bày và đóng góp ý kiến, mỗi HS tự sửa lại dàn ý của mình

3. Củng cố, dặn dò

- GV nhận xét giờ học, tuyên dương những bạn có dàn ý hay nhất.

- HS lắng nghe.

- Dặn HS về nhà hoàn chỉnh lại dàn ý và chọn trước một phần dàn ý để chuyển thành một đoạn văn hoàn chỉnh trong tiết học tới.

- HS lắng nghe và về nhà thực hiện theo yêu cầu của GV.