Phân tích đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây

Các bạn học sinh thân mến! Để giúp các bạn học tốt hơn môn Ngữ văn 10, VnDoc.com đã tổng hợp và đăng tải tài liệu: Phân tích đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây, với những bài văn mẫu hay sẽ phục vụ các bạn học sinh có kết quả cao hơn trong học tập.

Dàn ý Phân tích đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây

1) Mở bài: Nguyên nhân trận đánh

• Đã từ lâu, ở trên cao nguyên hùng vĩ, tù trưởng Mtao Mxây nổi tiếng giàu có khắp vùng.
• Hắn cậy thế mạnh, dám cướp vợ ta là Hơ Nhị mang về nhà trong lúc ta đi vắng.

2) Thân bài: Diễn biến trận đánh:

• Nghe tin, ta giắt dao vào thắt lưng, vội vã đến nhà hắn
• Miêu tả sơ qua về nhà Mtao Mxây: rất lớn, đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, dầu cầu thang đẽo hình chim ngói, rất đẹp, cầu thang rộng bằng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một ché rượu lớn vẫn không sợ chật.
• Bắc tay lên miệng gọi to: "Mtao Mxây xuống đây! ...", Mtao Mxây nói vọng ra: "Ta không xuống đâu......"
• Ta tức giận thét lên" Ngươi không xuống ư....."
• Mxây biết tính ta xưa nay nói là làm nên hắn hoảng hốt hứa rằng từ từ sẽ xuống nhưng chỉ xin ta đừng đâm hắn.
• Ta cười nhạt bảo đến con lợn nái của nhà hắn ở dưới đất, ta cũng chẳng thèm đâm nữa là.
• Miêu tả bề ngoài (dáng vẻ, quần áo, dáng đi....) của Mtao Mxây khi ra mặt qua mắt Đăm Săn.
• Hai người giao đấu. Ta dồn hắn vào thế bị động chống đỡ, đuổi hăn chạy khắp núi rừng nhưng không thể nào đâm chết hắn.(Chú ý miêu tả qua khí thế vào cách múa khiên của cả 2 nhân vật).
• Ta than thở kêu trời. Trời mách cho ta cách ném chày vào vành tai hắn. Hắn đã bị ta hạ gục và cắt đầu bêu ngoài đường (Chú ý tự miêu tả chi tiết cảnh Đăm Săn bị thương ....).
• Dân làng và tôi tớ vủa Mtao Mxây quyết định đi theo ta (Miêu tả chi tiết cảnh kêu gọi của Đăm Săn).

3) Kết bài: Thế là từ đó, ta trở thành vị tù trưởng giàu mạnh nhất khắp vùng. Ta mở tiệc tùng linh đình, ăn uống đông vui, kéo dài suốt cả mùa khô. Cho đến lúc rượu đã nhạt, ché đẫ phai thì khách mới lần lượt ai về nhà nấy

• Mở bài Chiến thắng Mtao Mxây
• Kết bài Chiến thắng Mtao Mxây

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 1

Nhân vật Đăm Săn nổi bật lên trong toàn bộ cuốn sử thi nói chung và đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” nói riêng hai khía cạnh. Một mặt, đó là con người hội đủ những phẩm chất cá nhân như trí tuệ, tài năng, nhân cách, khát vọng. Mặt khác, đó còn là sự gắn bó, liên kết với cộng đồng mà chính chàng là tù trưởng. Với cái nhìn ấy, ta thấy nhân vật Đăm Săn đã tự khẳng định mình trong những biến cố, sự kiện ở đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”.

Xét về tình tiết trong mô hình cốt truyện thì cuộc giao tranh giữa Đăm Săn với các tù trưởng khác không chỉ xảy ra có một lần. Dường như nhu cầu mở rộng lãnh địa, tăng cường lực lượng, khẳng định quyền uy... là nguyên nhân sâu xa dẫn đến những cuộc giao tranh ấy. Nhưng trong các cuộc chiến xảy ra thì cuộc đối mặt giữa Đăm Săn với Mtao Mxây có tính chất điển hình hơn cả.

Đối thủ của Đăm Săn là Mtao Mxây, một đối thủ ngang tầm. Tuy võ nghệ không thuộc hàng cao thủ nhưng Mtao Mxây là một kẻ “túc trí đa mưu”, lấy sự sắc sảo, khôn ngoan làm sức mạnh cho mình. Không tin vào bản thân thì làm sao dám táo tợn cướp vợ của Đăm Săn! Và khi biết Đăm Săn tới để làm gì rồi mà còn khiêu khích “Ta không xuống đâu, diêng ơi. Tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta…”.

Thái độ nghênh chiến của Mtao Mxây khá đàng hoàng: “Bà con xem, khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần”. Có thể nói, đó là tư thế tự tin. Tự tin nhưng thận trọng. Hai lần Mtao Mxây nhắc Đăm Săn không được đâm mình khi Mtao Mxây đi xuống và lúc đi xuống rồi vẫn còn do dự, đắn đo. Cách ứng xử của Mtao Mxây theo lối “quân tử phòng thân” luôn đề phòng bất trắc.

Bước vào cuộc chiến, Mtao Mxây nhường cho Đăm Săn múa khiên trước với một thái độ khiêm tốn giả vờ. Giả vờ nói rằng võ nghệ của mình kém cỏi: “Ta như gà làng mới mọc cựa, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh”. Võ nghệ ấy là chắp vá: “Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng”. Nhưng từ sự giả vờ ấy đã lộ ra một câu nói thật: “Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quên đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?”. Không phải vô tình mà câu kể khan của người dẫn truyện ngay từ đầu đã phác ra cái vẻ sang trọng, tôn nghiêm, bề thế của Mtao Mxây, một tù trưởng giàu mạnh trong vùng. Cái cách giả vờ ấy phải chăng làm cho đối thủ chủ quan, khinh suất?

Mặc cho Đăm Săn khinh bỉ, mặc cho mình múa khiên không đẹp (múa “kêu lạch xạch như quả mướp khô”), tốc độ lại chậm chạp, nặng nề (“bước cao bước thấp”) nhưng Mtao Mxây không nản lòng. Y rắp tâm chờ cơ hội. Và khi cơ hội đến, hành động của Mtao Mxây nhanh hơn một chớp mắt: đâm lén Đăm Săn. Khi Mtao Mxây “chém phập một cái”, chắc chắn Đăm Săn không khỏi giật mình. May cho Đăm Săn là nhát chém quá nhanh và không ngờ ấy của địch lợi hại “chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu”.

Hai trợ thủ cuối cùng của Mtao Mxây là miếng trầu của Hơ Nhị và cái áo giáp che thân. Đăm Săn chỉ vô hiệu hóa được con bài thứ nhất, đến con bài thứ hai thì Đăm Săn đã bất lực hoàn toàn. Đùi Mtao Mxây bị đâm trúng nhưng không thủng, người Mtao Mxây cũng thế. Nếu không có sự giúp sức của Ông Trời thì Đăm Săn chắc chắn sẽ trắng tay, cả danh dự và quyền uy vì chàng sẽ là người bại trận.

Nhìn chung cách khắc họa nhân vật (cả Mtao Mxây và Đăm Săn) của đoạn trích là kết hợp hai yếu tố: đối thoại giữa các nhân vật và lời người dẫn chuyện. Riêng với nhân vật Đăm Săn, tác giả cuốn truyện còn thực hiện phép đối xứng nghệ thuật nữa. Bằng cách ấy, nhân vật Đăm Săn xuất hiện như một điểm nhấn rực rỡ, sáng ngời.

Trước hết, chàng là người cương trực, thẳng thắn, không đê tiện, nhỏ nhen. Bởi vậy khi chạm vào những ý nghĩa hèn hạ, mờ ám của Mtao Mxây, Đăm Săn như người đụng phải lửa. Hai lần Mtao Mxây cất tiếng (“không được đàm ta khi ta đang đi xuống”) là hai lần Đăm Săn như thấy lòng tự trọng bị tổn thương. Qua đối thoại của chàng, ta cảm nhận được sự khinh khi, tức giận: “Ngươi xem, đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là!”. Và đối lập với những ý nghĩ vẩn đục của Mtao Mxây, tâm hồn của Đăm Săn thật là trong sáng.

Mặc dù đến nhà Mtao Mxây để gây chiến vì Đăm Săn có lý do khiêu chiến, nhưng chàng không vội ra tay. Phải bình tĩnh đến mức nào đó để không làm cho cơn giận bùng lên, Đăm Săn mới nhường cho Mtao Mxây múa khiên trước. Chỉ thực sự gai mắt khi chứng kiến lời nói của đối thủ, khoác lác huênh hoang mà thực tài kém cỏi, Đăm Săn mới thực sự rung khiên.

Tài nghệ phi thường của Đăm Săn được chứng thực trong cuộc múa khiên hùng tráng. Có đến hai dụng ý nghệ thuật của tác phẩm sử thi mà người kể khan đã dùng đắc địa. Thứ nhất là biện pháp đối lập hai chiều (giữa cảnh Mtao Mxây múa gươm trước với cái cách múa khiên đầy tốc độ của Đăm Săn “Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô” là những đường gươm chậm chạp, nặng nề của Mtao Mxây: “bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông”. Thứ hai là vai trò của người dẫn truyện. Trong đợt múa khiên tiếp theo, đối xứng nghệ thuật đã không còn. Thay vào đó là lời thuyết minh của người chứng kiến. Trong lần múa khiên này, võ nghệ của Đăm Săn không còn là tốc độ mà chuyển sang cường độ. Nếu tốc độ múa khiên của chàng cứ thấy “vun vút” (“vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”) thì cường độ múa khiên của chàng lại là một trận bão lớn. Chỉ còn lại một hào hứng, một tung hô đầy kinh ngạc: “Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lãn lóc. Cầy cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung…”. Thủ pháp cường điệu khoa trương thật thích hợp trong văn cảnh này. Nó làm đậm lên một sức mạnh, một năng lực phi phàm chỉ những người xuất chúng như Đăm Săn mới có. Như thế là kịch tính đã phát triển tới tốc độ, tính hàm súc, lắng đọng cũng đạt đến độ cao.

Nhưng sự cường điệu khoa trương không bao giờ là vô hạn. Sức mạnh của Đăm Săn quả là có giới hạn. Nó biết dừng lại ở sự có lý ngay cả trong tư duy có yếu tố thần thoại của tác phẩm sử thi. Trong trường hợp ấy cần có thần linh trợ giúp. Ông trời, ông bụt hiện lên đúng lúc từ những giấc mơ. Trời, bụt giúp người hoạn nạn. Trời, bụt cũng giúp cho những khát vọng lớn của con người. Nhân vật ông trời ở đây đứng về phía Đăm Săn, phát hiện cho chàng cái “gót chân A-sin” của địch thủ. Chỉ tới lúc đó, Mtao Mxây mới không còn một thành lũy nào ẩn nấp. Khi cái áo giáp của Mtao Mxây rơi xuống, hắn mới hiện nguyên hình là một kẻ yếu đuối biết bao! Hình ảnh cái chuồng lợn, chuồng trâu bẩn thỉu đã xuất hiện ở đầu đoạn văn, nay được lặp lại với một ý vị mỉa mai trên một tinh thần khác. Ở lần thứ nhất nó liên quan đến nhân cách của Mtao Mxây thì lần thứ hai nó lại liên quan đến sức mạnh của một kẻ không còn gì đáng sợ nữa.

Nếu cuộc chiến giữa Đăm Săn với Mtao Mxây khắc họa một phương diện của Đăm Săn, phương diện con người cá nhân thì cảnh trở về và lễ ăn mừng chiến thắng lại mở ra một góc khác của con người anh hùng đó: con người cộng đồng, con người xã hội.

Vốn là một tù trưởng giàu mạnh, Đám Săn có trách nhiệm với bộ tộc đã đành. Chính vì danh dự của Đăm Săn bị xúc phạm (Mtao Mxây cướp vợ của Đăm Săn) cũng là danh dự của bộ tộc bị xúc phạm mà chàng đã dấy binh. Chiến thắng kẻ thù rồi, danh dự được bảo vệ rồi, trách nhiệm của Đăm Săn tăng lên gấp đôi. Có trách nhiệm với tôi tớ, dân làng của mình, chàng có nghĩa vụ che chở cho tôi tớ, dân làng của Mtao Mxây nữa. Sự mở rộng địa bàn ở đây không có nghĩa thôn tính một cách áp đặt, giản đơn. Nó dựa trên nguyên tắc tự nguyện và người thủ lĩnh mới không hề có định kiến mà ngược lại hết sức bình đẳng, chân tình. Không một hiệu lệnh nào thúc ép, không một lời nói nào cao giọng răn đe. Đăm Săn đã gõ cửa từng nhà. Biện pháp nghệ thuật ở đây là hình thức tiếng vang. Một câu nói của Đăm Săn truyền đi, một câu trả lời vọng lại để rồi một câu hỏi từ đó lại lan xa từ nhà này qua nhà khác. Câu hỏi thứ nhất (của Đăm Săn): “Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói! ơ tất cả tôi tớ bằng này! Các ngươi có đi với ta không?”. Câu trả lời thứ nhất (của dân làng): “Không đi sao được! Tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai?”... Câu hỏi thứ hai (của Đăm Săn): “Ơ tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai đi chăn ngựa hãy đi bắt ngựa! Ai giữ voi hãy đi bắt voi! Ai giữ trâu hãy đi lùa trâu về!”. Cứ như thế một cuộc chạy tiếp diễn ra tạo nên sự kết tinh, hòa đồng gắn bó hai bộ tộc của Đăm Săn và Mtao Mxây làm một.

Lễ mừng chiến thắng do đó không chỉ đóng khung trong nghĩa hẹp là trừng trị một kẻ ác (Mtao Mxây) đã thành công. Nó mang một ý nghĩa kép: vừa chiến thắng kẻ thù vừa nhân lên gấp đôi sức mạnh của bộ tộc. Bởi vậy, âm hưởng của bản anh hùng ca mới ngát trời hào hứng: rộn rã âm thanh của các loại chiêng có tiếng đồng tiếng bạc cùng với vòng nhạc rung lên làm cho tất cả mọi giống loài phải im tiếng để nhường chỗ cho một sự kiện trang nghiêm chưa từng có bao giờ. Và rồi sau cái phút nín lặng âm thanh ấy, một bản hòa ca còn hùng tráng hơn bởi có sự tham gia của “Lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hổ, rắn mang đều chui lên nằm trên cao sưởi nắng”. Ếch nhái cũng hoan hỷ, vui mừng, cùng kỳ nhông ngoài bãi “kêu rên inh ỏi suốt ngày đêm”. Không gian cứ mở rộng ra đến cùng trời cuối đất. Không gian của niềm vui và không gian của danh tiếng Đăm Săn: “Nhà Đăm Săn đông nghịt khách... Các khách tù trưởng đều từ phương xa đến”. Lại nữa: “Danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi, đông tây đâu đâu cũng nghe danh tiếng Đăm Săn”.

Trong bối cảnh nhộn nhịp tưng bừng ấy, hình tượng Đăm Săn hiện lên như một vị thần: oai phong về ngoại hình và đầy sức sống tiền tàng nội lực. Lúc Đăm Săn nằm trên võng nghỉ ngơi “Tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa”. Còn khi xuất hiện trước đám đông thì rực rỡ với “Ngực quấn chéo một tấm mên chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghênh ngang đủ giáo gươm, đôi mắt long lanh như mắt chim ghếch ăn hoa tre”. Đăm Săn, trong con mắt của tôi tớ, dân làng, khách khứa là một sức mạnh vô địch, “một trang tù trưởng mới giàu lên, đang tràn đầy sức trai, tiếng tăm lừng lẫy”.

Về nghệ thuật kể chuyện trong đoạn văn có những đặc điểm nổi bật như kể chuyện kết hợp với miêu tả tạo nên hứng thú của cảm giác liền mạch nhưng lại có điểm dừng, vừa bao quát vừa đi sâu vào từng chi tiết. Ở đây còn một sự kết hợp thứ hai giữa câu chuyện được kể và người kể nhằm cá thể hóa vai trò chủ quan vừa tạo không khí đang diễn ra vừa gây được sự đồng cảm của những người nghe trong hình thức diễn xướng. Riêng ngôn ngữ sử thi thì đoạn văn là một ví dụ điển hình. Ngôn ngữ ấy vừa giàu chất hội họa (thông qua hình ảnh) vừa giàu chất âm nhạc (thông qua nhịp điệu). Hình ảnh thì có khi là tả thực, có khi là phóng đại, cường điệu, khoa trương. Riêng về âm nhạc thì tuy đoạn văn được kể dưới hình thức văn xuôi nhưng rất gần với thơ ở nhịp điệu, tiết tấu cân xứng, hài hòa, du dương trầm bổng. Để chứng minh những điều nhận định trên đây không khó. Có điều chắc chắn là với cách kể ấy, với ngôn ngữ ấy, ta được lắng nghe một thứ phối hợp của nhiều thể loại, một thứ hòa thanh của nhiều nhạc cụ, làm thức dậy nhiều giác quan. Sức hấp dẫn của nó là không thể nào cưỡng nổi. Đó là dấu hiệu của một tác phẩm sử thi đạt tới đỉnh cao trong sự sáng tạo tuyệt vời.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 2

“Đăm Săn” là sử thi anh hùng nổi tiếng nhất của dân tộc Ê-đê nói riêng và của Việt Nam nói chung. Tác phẩm cho thấy vẻ đẹp ngoại hình và sức mạnh phi thường của người anh hùng Đăm Săn, không chỉ vậy người anh hùng Đăm Săn còn mang trong mình nhiều phẩm chất cao quý, lập nhiều chiến công lừng lẫy. Tất cả vẻ đẹp đó đã được tái hiện một cách đầy đủ trong đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”.

Khi Đăm Săn cùng nô lệ của mình lên rẫy làm nương, Mtao Mxây - một tù trưởng tham lam, độc ác đã nhân cơ hội đó bắt cóc Hơ Nhị về làm vợ. Đăm Săn đến tận nhà chiến đấu đòi lại vợ, sau khi chiến thắng đã đưa nô lệ của Mtao Mxây về hợp nhất với bộ tộc của mình để trở nên hùng mạnh hơn. Đoạn trích đã thể hiện được vẻ đẹp phẩm chất anh hùng của Đăm Săn và sự hèn nhát, thất bại thảm hại của Mtao Mxây.

Trước và trong trận chiến đã bộc lộ đầy đủ vẻ đẹp phẩm chất của Đăm Săn và sự hèn nhát, tự kiêu của Mtao Mxây. Vợ bị bắt, Đăm Săn ngay lập tức dẫn dân làng đến nhà của Mtao Mxây để khiêu chiến với hắn, giọng điệu của Đăm Săn hết sức khinh bỉ kẻ thù: “Ơ diêng! Ơ diêng! Xuống đây! Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”. Gọi Mtao Mxây là “diêng” - người bạn kết nghĩa với hàm ý mỉa mai, bởi họ trước đây đã từng là bạn bè tốt nhưng Mtao Mxây tráo trở lại đến cướp vợ của bạn. Trước lời khiêu chiến của Đăm Săn, Mtao Mxây sợ hãi từ chối không dám xuống, dáng điệu hết sức rụt rè, đắn đo “ngươi không được đâm ta khi ta đang đi xuống đó, nghe”. Trái ngược với thái độ rụt rè của Mtao Mxây, Đăm Săn khẳng khái khẳng định: “Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang xuống nhỉ? Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi nhỉ?” Kèm theo thái độ khinh bỉ: “Ngươi xem, đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đất ta cũng không thèm đâm nữa là. Ngươi xem đến con trâu nhà ngươi trong chuồng ta cũng không thèm đâm nữa là”. Chỉ qua những lời nói, cử chỉ ấy ta cũng thấy hai tính cách hoàn toàn trái ngược nhau, nếu như Đăm Săn chủ động, dũng cảm đối mặt với kẻ thù thì Mtao Mxây lại bị động, hèn nhát, sợ hãi không đáng mặt làm anh hùng, làm tù trưởng của mọi người.

Tính cách, phẩm chất của hai nhân vật càng được bộc lộ rõ hơn trong trận chiến. Với tinh thần thượng võ, Đăm Săn nhường cho kẻ thù quyền chủ động tấn công. Trái với dáng điệu Mtao Mxây “dữ tợn như một vị thần”, lời nói huênh hoang: “Ta là tướng quen đánh trăm trận, quen giày xéo đất đai thiên hạ”, thực tế hắn lại chạy bước thấp bước cao, hết sang bãi Đông lại bãi Tây, vung dao chém yếu ớt nên chỉ trúng vào chão cột trâu. Còn Đăm Săn trước những hành động đó của kẻ địch chỉ đứng im thể hiện thái độ khinh bỉ. Khi chàng múa khiên đã thể hiện tất cả vẻ đẹp dũng mãnh, oai hùng của mình: “Một lần xốc tới chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”. Hiệp đấu thứ ba đã quyết định thắng thua của cả hai nhân vật. Trong thế bí bách, Mtao Mxây yêu cầu nàng Hơ Nhị ném cho miếng trầu nhưng vì kém cỏi nên hắn không bắt trúng. Còn chàng Đăm Săn đã bắt trúng miếng trầu, khiến sức mạnh tăng lên gấp bội và chàng đã giành chiến thắng, mang được người vợ yêu quý trở về.

Đăm Săn trở về trong chiến thắng vang dội. Trước khi cùng dân làng trở về, chàng đã có những hành động, ứng xử hết sức đẹp đẽ: kêu gọi tôi tớ của Mtao Mxây đi theo mình để xây dựng một cộng đồng lớn, giàu mạnh. Lời kêu gọi ấy vô cùng tha thiết, hướng đến từng gia đình nhỏ để mong nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của họ. Không chỉ vậy, lời kêu gọi ấy còn rất thấu tình, đạt lý: “Ơ tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai chăn ngựa, hãy đi bắt ngựa. Ai giữ voi, hãy đi bắt voi. Ai giữ trâu, hãy đi lùa trâu về”. Bởi vậy, lời kêu gọi đó đã nhận được sự đồng thuận của tất cả dân làng, họ đều có chung một mục đích xây dựng một cộng đồng to lớn, hùng mạnh để tất cả mọi người được hưởng ấm no, hạnh phúc: “Không đi sao được, làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”. Họ về cùng Đăm Săn: “Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến, như mối. Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”. Và khi trở về họ mở tiệc ăn mừng vô cùng lớn, kéo dài suốt mùa khô, tù trưởng các nơi tụ hội về chật ních người. Hình ảnh đó cho thấy sự lớn mạnh của buôn làng Đăm Săn, đã giàu có nay lại càng giàu có hơn. Tiếng tăm, vẻ đẹp phẩm chất và sức mạnh của chàng lại càng vang xa, khiến ai cũng ngưỡng mộ.

Bên cạnh hai nhân vật chính là Đăm Săn và Mtao Mxây cũng cần kể đến một số nhân vật khác như: Hơ Nhị và ông Trời, đây là hai nhân vật trợ thủ, xuất hiện để giúp Đăm Săn chiến thắng. Không chỉ vậy, họ còn giúp tôn vinh Đăm Săn, khẳng định tính chất chính nghĩa của nhân vật này. Ngoài ra cũng cần kể đến nhân vật quần chúng, đám đông, họ là những người hậu thuẫn cho Đăm Săn hoặc bị chàng thuyết phục bằng tài năng, phẩm chất. Tất cả bọn họ đều có một mục đích chung tôn vinh vẻ đẹp sức mạnh và phẩm chất của Đăm Săn.

Tác phẩm không chỉ hấp dẫn ở nội dung mà còn ở nghệ thuật xây dựng nhân vật. Mỗi nhân vật đề có vai trò khác nhau với diễn biến sử thi khiến cho sử thi liên tục phát triển. Các nhân vật có một tính cách riêng. Nghệ thuật sử dụng ngôn từ đặc sắc, linh hoạt; ngôn ngữ người kể chuyện có xen lời đối thoại khiến cho tác phẩm thêm sinh động, hấp dẫn. Nghệ thuật miêu tả sinh động, kết hợp linh hoạt các thủ pháp so sánh, phóng đại.

Bằng nghệ thuật xây dựng nhân vật, ngôn ngữ đặc sắc, đoạn trích đã làm nổi bật vẻ đẹp anh hùng, dũng cảm của Đăm Săn. Vẻ đẹp của Đăm Săn là vẻ đẹp kết tinh của cả cộng đồng, nhân vật hội tụ sức mạnh của nhân dân, đó là vẻ đẹp, sức mạnh của lòng tự trọng, danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và luôn hướng đến mục đích cao cả xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phục cho cộng đồng.

Phân tích bài Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 3

Đã bao đời nay những giọng kể khan trầm hùng vẫn cứ vang lên bên bếp lửa của nhà Rông các buôn làng Tây Nguyên, lưu truyền những truyền thuyết anh hùng Đam San, Xinh Nhã… Hình như nó đã tạo nên sự mạnh mẽ, gan góc, liều lĩnh, kiêu hùng ở mỗi người trai Tây Nguyên. Một trong những niềm tự hào của đồng bào Ê-đê chính là sử thi Tây Nguyên. Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã thể hiện rõ vẻ đẹp của thiên sử thi này.

Về sử thi, có hai loại sử thi. Đó là sử thi thần thoại và sử thi anh hùng. Sử thi thần thoại kể về sự hình thành thế giới, sự ra đời của muôn loài, sự hình thành các dân tộc và các vùng cư trú cổ đại của họ, sự xuất hiện nền văn minh buổi đầu. Nhân vật thường là các thần thánh, gần với thần thoại. Sử thi anh hùng Kể về cuộc đời và sự nghiệp của các tù trưởng anh hùng. Nhân vật là con người cụ thể, các anh hùng có sức mạnh, có tài năng và vẻ đẹp phi thường tiêu biểu cho sức mạnh thể chất và tinh thần, ý chí của cả cộng đồng. Đăm Săn thuộc kiểu sử thi anh hùng.

Sử thi Đăm Săn của dân tộc Ê-đê kể về những chiến công của người anh hùng Đăm Săn, một tù trưởng hùng mạnh. Người anh hùng dám chống lại cả tục nối dây (chuê nuê), chặt cả cây thần Smuk. Chiến thắng các tù trưởng thù địch, làm cho buôn làng ngày càng giàu mạnh. Cuối cùng chàng chết trong rừng Sáp đen vì đi cầu hôn nữ thần Mặt trời, thể hiện khát vọng phóng túng của một tù trưởng hùng mạnh. Đăm Săn Chết nhưng con cháu của chàng tiếp tục con đường của cậu mình.

Thông qua nhân vật Đăm Săn, tác phẩm phản ánh những khát vọng to lớn của người Ê-đê trong buổi đầu của lịch sử bộ tộc. Khát vọng chinh phục khám phá tự nhiên huyền bí, họ đã bắt đầu chặt cây, đốt nương, biết xuống sông bắt cá, khát vọng có sức mạnh phi thường để chiến thắng kẻ thù, khát vọng tự do (thoát khỏi tục chuê nuê) và cuối cùng là khát vọng giàu có và hùng mạnh. Tác phẩm còn dựng lên một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống, con người của đồng bào Tây Nguyên, về thiên nhiên hùng vĩ nơi đây. Đây là một cuốn sĩ thư hay với ngôn ngữ sử thi có nhiều hình ảnh so sánh, phóng đại. Tác giả dân gian đã xây dựng thành công hình tượng người anh hùng Đăm Săn, đại diện cho cộng đồng Ê đê về vẻ đẹp, sức mạnh, lòng dũng cảm. Kết cấu trùng điệp. Mỗi khúc ca là một chiến công của người anh hùng Đăm Săn. Cốt truyện mang màu sắc thần thoại.

Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây nằm ở phần giữa tác phẩm, ngay sau sự kiện Mtao Mxây lợi dụng lúc Đăm Săn đi vắng, bắt người vợ xinh đẹp Hơ Nhị của chàng. Đoạn trích được chia làm hai cảnh: Cảnh đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây, cảnh ăn mừng chiến thắng.

Toàn bộ diễn biến cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây được miêu tả khá giàu kịch tích qua ba hiệp. Hiệp đấu thứ nhất diễn ra ở nhà Mtao Mxây. Với nghệ thuật so sánh người kể chuyện đã miêu tả và làm nổi bật được thật cụ thể quang cảnh giàu có của nhà Mtao Mxây: “Nhà Mtao Mxây đầu sàn hiên… không sợ chật”. Đăm Săn đang phải đối diện với kẻ thù giàu mạnh. Nhưng với thái độ dũng cảm, chẳng e sợ, ngại ngùng. Sự hùng mạnh của nhà Mtao Mxây chẳng có tác động gì tới chàng cả. Chàng đến tận nhà của Mtao Mxây: “Ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà người đọ dao với ta đấy”. Trước thái độ ấy của Đăm Săn, Mtao Mxây cũng ngạo nghễ, khiêu khích Đăm Săn: “Ta không xuống đâu, diềng ơi. Tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta ở trên nhà này cơ mà”. Thái độ ấy như lửa dội thêm dầu, nó càng làm cho Đăm Săn trở nên tức giận, khiêu chiến quyết liệt hơn “ Xuống, diêng ! Xuống, diêng ! Ngươi không xuống ư? Ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang của nhà ngươi ta chẻ ra kéo lửa, ta hun cái nhà của nhà người cho mà xem”. Giọng điệu thách thức của Đăm Săn bừng bừng hơi nóng của sự giận dữ, chứa đựng sức mạnh của người có tính gan dạ, quả quyết, chàng đe dọa phá tan cái hiên nhà, cái cầu thang và ngôi nhà. Trước thái độ ấy của Đăm Săn, Mtao Mxây run sợ: “Người không được đâm ta… Ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang xuống…”. Đăm Săn thì đàng hoàng khẳng định “ Sao ta lại phải đâm ngươi… Đến con lợn… thèm đâm”. Cảnh khiêu chiến đã cho ta nhận thấy hai tính cách đối lập nhau. Nếu Mtao Mxây tỏ ra kém cỏi, hèn nhát thì Đăm Săn đàng hoàng. Lời thoại còn cho ta thấy rõ thái độ kể chuyện của tác giả dân gian đối với mỗi nhân vật. Ở đây, chân dung Mtao Mxây được miêu tả trực diện “Bà con xem, khiên hắn… dày nút…”, dáng điệu cử chỉ lại rất tần ngần “Mỗi bước đi mỗi bước đắn đo”. Tác giả dân gian đã sử dụng triệt để hiệu quả của thủ pháp đối lập làm nổi bật được bản chất ở hai con người.

Lúc vào trận, cả hai bên đều múa khiên nhưng thật đối nghịch. Mtao Mxây múa khiên trước nhưng hắn lại tỏ ra kém cỏi “Khiên hắn kêu… hắn múa một mình. Hắn bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông…”, “Hắn vung dao… cái chão cột trâu”. Trong khi đó Đăm Săn thì rung khiên múa “Một lần xốc tới… vun vút qua phía tây”. Lời lẽ của Mtao Mxây khoe khoang, Đăm Săn không kể tài mà chỉ thể hiện bằng hành động. Nhưng mỗi lời chàng nói thể hiện sự khinh bỉ kẻ thù. Kết thúc hiệp đấu thứ nhất, Đăm Săn vẫn tạm thời chưa đánh được kẻ thù.

Cuộc đọ sức càng quyết liệt từ khi Hơ Nhị ném miếng trầu, Đăm Săn dành được sức khoẻ tăng lên gấp bội, chàng tiếp tục hiệp đấu thứ hai. Ở hiệp này Đăm Săn múa khiên trước, hành động của chàng nhanh thoăn thoắt và dũng mãnh. Người kể chuyện sử dụng những phóng đại kết hợp với so sánh bay bổng “chàng múa… bật rễ tung bay”. Với hình ảnh này, tác giả đã ngợi ca, thần thánh hoá người anh hùng Đăm Săn sánh ngang với sức mạnh gió bão thiên nhiên. Người kể chuyện có thái độ tôn vinh người anh hùng Đăm Săn. Ở hiệp này, hai lần đâm trúng Mtao Mxây nhưng cả hai lần đều đâm không thủng. Đăm Săn thấm mệt. Cuộc chiến vẫn tiếp diễn căng thẳng với hiệp đấu thứ ba.

Chàng Đăm Săn nằm mơ thấy ông Trời. Trời chỉ cho cách đánh thắng Mtao Mxây bằng cách ném cái chày mòn vào vành tai kẻ địch. Chàng nghe vậy bừng tỉnh chộp cái chày mòn ném vào vành tai kẻ địch. Ngay lập tức “cái giáp của Mtao Mxây rơi xuống… chuồng trâu” rồi nhanh chóng chàng đã đẩy Mtao Mxây đến chỗ phải cầu xin và điều đình“. Kết thúc hiệp đấu thứ ba, Đăm Săn cắt đầu Mtao Mxây bên ngoài đường. Chàng trở thành người thắng trận. Như vậy, chúng ta thấy chiến thắng này của Đăm Săn có vai trò trợ giúp đặc biệt của nhân vật ông Trời. Nhân vật ông Trời là một kiểu nhân vật phù trợ thường thấy trong văn học dân gian giống như ông Tiên, Bụt ở truyện cổ tích. Nhân vật này thường xuất hiện vào lúc con người bế tắc. Đó chỉ là phù trợ còn quyết định chiến thắng phải là Đăm Săn.

Chiến thắng của Đăm Săn thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng cá nhân anh hùng với quyền lợi khát vọng của cả cộng đồng. Thể hiện lòng yêu mến của tập thể cộng đồng đối với cá nhân. Qua đó sử thi muốn nói đến ý chí thống nhất của toàn thể cộng động Ê-đê. Một biểu hiện quan trọng của ý thức dân tộc.

Đòi lại vợ là cái cớ làm nảy sinh mâu thuẫn giữa các bộ tộc dẫn đến chiến tranh để mở rộng bờ cõi. Ý nghĩa của sử thi là ở đó. Vì vậy thắng hay bại của người tù trưởng sẽ có ý nghĩa quyết định tất cả. Cho nên lời nói của dân làng phía Mtao Mxây đều tình nguyện đi theo Đăm Săn. Cho nên trong sử thi không nói nhiều về chết chóc mà chọn cảnh ăn mừng chiến thắng.

Tiệc ăn mừng chiến thắng được mở ra trong bối cảnh đoàn người cùng chiến lợi phẩm tấp nập vào buôn làng. Cảnh này được diễn tả bằng ngôn ngữ của người kể chuyện, trùng điệp những hình ảnh so sánh : “Đông… kiến mối” mang theo bao nhiêu của cái như “ong đi chuyển nước… cõng nước”. Đây đều là những chùm hình ảnh so sánh mang tính cụ thể gần gũi với đời sống. Trong bối cảnh đó Đăm Săn hiện lên hòa cùng với tôi tớ ăn mừng chiến thắng. Hướng tới cộng đồng, Đăm Săn tuyên bố chiến thắng với lũ làng, chàng ra lệnh cho mọi người hãy dâng rượu, bắt trâu dâng lên thần linh : “rượu năm ché… nhà giàu về”. Chàng kêu gọi mọi người đến đánh trống, chiêng ăn mừng chiến thắng: “ Hỡi anh em… treo đèn trong nhà”. “ Hãy đánh lên… phải ngừng kêu”.

Hình ảnh Đăm Săn được miêu tả bằng cái nhìn ngưỡng mộ của nhân dân. Đó là vẻ đẹp và sức mạnh của người anh hùng, thể hiện sức mạnh của cả thị tộc, sự thống nhất và niềm tin của cả cộng đồng. Giữa quang cảnh ăn uống tấp nập, Đăm Săn nổi bật lên “ tóc dài chảy đầy nong hoa”, “uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán”… “ Ngực quấn chéo một tấm mền chiến, ….tiếng tăm lừng lẫy”. Những hình ảnh từ cơ thể được phóng đại “Bắp chân to bằng cây xà ngang… ngang tàng từ trong bụng mẹ”. Ngôn ngữ mang âm hưởng ngợi ca, thể hiện ngưỡng mộ của dân gian với người anh hùng. Người anh hùng có vẻ đẹp lý tưởng, phẩm chất anh hùng dũng cảm, cao thượng được cả cộng đồng tôn kính, danh tiếng của Đăm Săn là danh tiếng của cả cộng đồng.

Nếu như miêu tả cảnh giao đấu ngôn ngữ sử thi chủ yếu là đối thoại, thì miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng lại chủ yếu dùng những trường đoạn, câu cảm thán, hình ảnh so sánh, phóng đại… làm nổi bật được sự sung sướng, vui vẻ, tưng bừng của cả cộng đồng.

Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã mang đến cho người đọc, người nghe cái nhìn độc đáo về người anh hùng Đăm Săn, đó không chỉ là người anh hùng có những phẩm chất tuyệt vời mà còn là mẫu hình anh hùng lí tưởng của đồng bào Ê-đê, thể hiện được khát vọng về một người thủ lĩnh tài giỏi, mang đến sự phát triển cho toàn bộ lạc. Cuộc chiến đấu của Đăm Săn thực chất là sự lí giải về nguyên nhân của các chiến tranh bộ lạc cũng như nhu cầu tất yếu của việc hợp nhất các bộ lạc thành một dân tộc thống nhất.

Phân tích văn bản Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 4

“Đăm Săn” là một sử thi nổi tiếng của dân tộc Ê-đê kể lại cuộc đời của tù trưởng Đăm Săn. Trong đó, đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã để lại nhiều ấn tượng cho người đọc.

Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” kể về hành trình đòi lại vợ của Đăm Săn. Khi nghe tin Đăm Săn cùng thuộc hạ rời khỏi bản làng. Mtao Mxây nghĩ ra cách cướp vợ của chàng. Hắn giả làm khách qua đường tìm đến nhà Đăm Săn, chả vờ bỏ quên cái con dao và nhờ nàng đem ra ngoài cho rồi bắt cóc Hơ Nhị đi. Đăm Săn nghe tin vô cùng giận dữ, đem quân đến nhà Mtao Mxây quyết tâm đòi lại vợ cho bằng được. Tuy nhiên, hắn không chịu ra ngoài giao chiến, Đăm Săn phải dọa phá nhà hắn mới chịu ra giao chiến. Mtao Mxây múa khiên yếu ớt, còn Đăm Săn thì vô cùng khỏe mạnh, dũng mãnh. Đăm Săn đâm trúng Mtao Mxây nhưng hắn mặc áo giáp nên không sao cả. Sau một hồi chiến đấu, Đăm Săn đuối sức và mơ màng thấy ông trời chỉ kế đánh bại Mtao Mxây. Chàng đánh bại được hắn và cứu lại được Hơ Nhị.

Trước hết, nguyên nhân diễn ra cuộc chiến xuất phát từ việc Mtao Mxây cướp vợ của Đăm Săn - điều này đã chứng tỏ Đăm Săn là một người trọng danh dự cá nhân, công đồng. Khi bước vào trận chiến, vì là người khiêu chiến nên Đăm Săn tỏ ra là một người thông minh, có khí phách và dũng cảm: “Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, “ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi”, “lấy cầu thang… ta chẻ ra kéo lửa”, “ta hun cái nhà của nhà ngươi”. Còn Mtao Mxây thì tìm cách khiêu khích: “Mtao Mxây: “tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta”, nhưng thực chất là vô cùng sợ hãi: “ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi lắm”. Trước liên tiếp những lời đe dọa của Đăm Săn, Mtao Mxây không còn cách nào khác là phải bước vào cuộc chiến.

Cuộc chiến đấu của hai tù trưởng diễn ra qua ba hiệp đấu - con số thường thấy trong mỗi trận chiến. Qua đó khẳng định chiến thắng cuối cùng của Đăm Săn là vô cùng xứng đáng. Trong hiệp đấu thứ nhất, Mtao Mxây “múa khiên như trò chơi, khiên kêu lạch xạch như quả mướp khô, chạy bước cao bước thấp, chạy hết từ bãi tây sang bãi đông, tự xem mình là tướng quen đánh trăm trận, quen xéo nát đất đai thiên hạ”. Còn Đăm Săn thì thách Mtao Mxây múa khiên trước, lúc Mtao Mxây múa khiên Đăm Săn không hề nhúc nhích. Lúc Đăm Săn múa “Một lần xốc tới, chàng vượt qua đồi tranh. Một lần xốc tới nữa chàng vượt qua đồi lồ ô. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”. Sự đối lập trong hành động của hai nhân vật đã cho thấy sự yếu đuối của Mtao Mxây và sự khỏe mạnh của Đăm Săn. Hiệp đấu thứ hai trở nên gay cấn hơn khi Đăm Săn trở nên mạnh mẽ hơn nhờ đớp được miếng trầu mà Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho hắn, sức chàng như tăng lên gấp bội, múa khiên càng mạnh, càng nhanh, càng đẹp, “chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc…”. Đăm Săn đuổi theo Mtao Mxây trúng nhưng không thủng đầu vì bộ áo giáp trên người hắn. Hình ảnh “miếng trầu” cũng giống như một phần thưởng nhỏ của Hơ Nhị để tiếp thêm sức mạnh cho chàng. Cuối cùng, nhờ sự giúp sức của Ông Trời, Đăm Săn tìm ra kế sách để đánh bại Mtao Mxây. Chàng đã giành chiến thắng và cứu được vợ mình. Ông trời chính là đại diện của công lý, cũng là đại diện của sức mạnh trí tuệ.

Sau khi kết thúc trận chiến, Đăm Săn đã có những hành động thật đẹp. Chàng kêu gọi binh lính, đầy tớ của Mtao Mxây đi theo mình cùng nhau xây dựng một cộng đồng lớn mạnh hơn. Lời kêu gọi vô cùng chân thành và tha thiết: “Ơ tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai chăn ngựa, hãy đi bắt ngựa. Ai giữ voi, hãy đi bắt voi. Ai giữ trâu, hãy đi lùa trâu về”. Lời kêu gọi ấy đã nhận được sự đồng thuận của dân làng, họ đều cùng chung một mục đích: “Không đi sao được, làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”. Họ đã về cùng với Đăm Săn: “Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến, như mối. Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”. Khi trở về, tất cả cùng nhau mở tiệc ăn mừng chiến thắng - cuộc vui kéo dài suốt mùa khô, tù trưởng khắp nơi đều kéo về. Điều ấy càng cho thấy sự lớn mạnh, phát triển của buôn làng dưới sự quản lý của tù trưởng Đăm Săn.

Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây đã sử dụng thành công nghệ thuật miêu tả xen lẫn với kể chuyện cùng với việc xây dựng ngôn ngữ của người kể biến hóa linh hoạt, hướng tới nhiều đối tượng; ngôn ngữ đối thoại được khai thác ở nhiều góc độ. Ngôn ngữ trang trọng, kết hợp ngôn ngữ kể, tả của người dẫn truyện và ngôn ngữ đối thoại của nhân vật, ngôn ngữ giàu âm thanh và hình ảnh. Qua đó, đoạn trích đã khắc họa hình ảnh nhân vật Đăm Săn - biểu tượng cho sức mạnh, vẻ đẹp của con người Ê-đê không chỉ về tầm vóc mà còn về trí tuệ.

Tóm lại, đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã khắc họa được hình ảnh người anh hùng Đăm Săn - đại diện cho cộng đồng người dân Ê-đê. Một con người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 5

Đến với đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”, người đọc sẽ thấy được hình ảnh Đăm Săn - một con người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc. Đó chính là tình cảm cao cả nhất thôi thúc Đăm Săn chiến thắng và chiến đấu với kẻ thù.

Nội dung chính của đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” xoay quanh việc Mtao Mxây ganh ghét vì Đăm Săn có vợ đẹp nên quyết tâm bắt Hơ Nhị. Hắn dò la thông tin, khi biết được Đăm Săn đi vắng liền cải trang thành khách đến nhà Đăm Săn, khi trở về nghĩ ra lý do là để quên con dao và bảo Hơ Nhị mang hộ ra ngoài để bắt cóc nàng. Nghe tin vợ mình bị bắt, Đăm Săn tức tốc trở về, đem quan đến đánh Mtao Mxây để cứu vợ. Một cuộc chiến dữ dội diễn ra. Rút bài học từ tên Mtao Grư, Mtao Mxây mặc áo giáp cẩn thận, cầm khiên phòng thủ, không chịu giao chiến. Chỉ khi Đăm Săn dọa phá nhà, hắn mới dám ra giao chiến.

Mtao Mxây yếu ớt, kém cỏi còn Đăm Săn thì mạnh mẽ, tài giỏi khiến ai cũng nể sợ. Mtao Mxây sợ hãi bỏ chạy thì bị mũi lao đâm vào đùi, vào bụng nhưng do hắn mặc áo giáo nên không sao. Cuộc chiến diễn ra không phân thắng thua. Đăm Săn mệt mỏi mơ màng thì thấy ông trời bày cách tiêu diệt kẻ ác. Chàng liền làm theo. Đăm Săn lấy chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Áo giáp rơi ra và ngay lập tức Đăm Săn kết thúc cuộc đời của kẻ thù nhanh chóng. Tù trưởng Mtao Mxây cầu xin Đăm Săn tha mạng. Nhưng Đăm Săn kiên quyết phải trừng trị kẻ ác - kẻ đã cướp vợ người khác một cách hèn hạ. Chàng chiến thắng vẻ vang danh tiếng nổi đình nổi đám.

Đăm Săn đã khiêu chiến với Mtao Mxây vì hắn cướp vợ của chàng là Hơ Nhị. Điều này chứng tỏ Đăm Săn là một người coi trọng danh dự cá nhân cũng như danh dự cộng đồng. Khi Đăm Săn đem quân đến, Mtao Mxay luôn tìm cách phòng thủ. Để dụ hắn ra chiến đấu, Đăm Săn liên tiếp đe dọa: “Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, “ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi”, “lấy cầu thang… ta chẻ ra kéo lửa”, “ta hun cái nhà của nhà ngươi”. Nhưng Mtao Mxây lại tìm cách khiêu khích: “Mtao Mxây: “tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta”, vì thực ra hắn đang sợ hãi: “ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi lắm”. Trước lời đe dọa của Đăm Săn, hắn buộc phải ra chiến đấu.

Liên tiếp ba hiệp đấu diễn ra, hành động của cả hai nhân vật đều được khắc họa rõ nét. Trong hiệp đấu thứ nhất, Mtao Mxây “múa khiên như trò chơi, khiên kêu lạch xạch như quả mướp khô, chạy bước cao bước thấp, chạy hết từ bãi tây sang bãi đông, tự xem mình là tướng quen đánh trăm trận, quen xéo nát đất đai thiên hạ”. Còn Đăm Săn thì thách Mtao Mxây múa khiên trước, lúc Mtao Mxây múa khiên Đăm Săn không hề nhúc nhích. Lúc Đăm Săn múa “Một lần xốc tới, chàng vượt qua đồi tranh. Một lần xốc tới nữa chàng vượt qua đồi lồ ô. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”. Sự đối lập trong hành động của hai nhân vật đã cho thấy sự yếu đuối của Mtao Mxây và sự khỏe mạnh của Đăm Săn. Hiệp đấu thứ hai trở nên gay cấn hơn khi Đăm Săn trở nên mạnh mẽ hơn nhờ đớp được miếng trầu mà Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho hắn, sức chàng như tăng lên gấp bội, múa khiên càng mạnh, càng nhanh, càng đẹp, “chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc…”. Đăm Săn đuổi theo Mtao Mxây trúng nhưng không thủng đầu vì bộ áo giáp trên người hắn. Hình ảnh “miếng trầu” cũng giống như một phần thưởng nhỏ của Hơ Nhị để tiếp thêm sức mạnh cho chàng. Cuối cùng, nhờ sự giúp sức của Ông Trời, Đăm Săn tìm ra kế sách để đánh bại Mtao Mxây. Chàng đã giành chiến thắng và cứu được vợ mình. Ông trời chính là đại diện của công lý, cũng là đại diện của sức mạnh trí tuệ.

Kết thúc trận chiến, Đăm Săn kêu gọi binh lính, đầy tớ của Mtao Mxây đi theo mình cùng nhau xây dựng một cộng đồng lớn mạnh hơn. Lời kêu gọi vô cùng chân thành và tha thiết: “Ơ tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai chăn ngựa, hãy đi bắt ngựa. Ai giữ voi, hãy đi bắt voi. Ai giữ trâu, hãy đi lùa trâu về”. Lời kêu gọi ấy đã nhận được sự đồng thuận của dân làng, họ đều cùng chung một mục đích: “Không đi sao được, làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”. Họ đã về cùng với Đăm Săn: “Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến, như mối. Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”. Khi trở về, tất cả cùng nhau mở tiệc ăn mừng chiến thắng - cuộc vui kéo dài suốt mùa khô, tù trưởng khắp nơi đều kéo về. Điều ấy càng cho thấy sự lớn mạnh, phát triển của buôn làng dưới sự quản lý của tù trưởng Đăm Săn.

Không chỉ hấp dẫn về nội dung mà còn ở cả nghệ thuật. Mỗi nhân vật đề có vai trò khác nhau với diễn biến sử thi khiến cho sử thi liên tục phát triển. Các nhân vật có một tính cách riêng. Ngôn ngữ đối thoại được khai thác ở nhiều góc độ. Ngôn ngữ trang trọng, kết hợp ngôn ngữ kể, tả của người dẫn truyện và ngôn ngữ đối thoại của nhân vật, ngôn ngữ giàu âm thanh và hình ảnh

Như vậy, đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã đem đến cho người đọc cảm nhận chân thực về hình ảnh người anh hùng trong sử thi “Đăm Săn” nổi tiếng của dân tộc Ê-đê.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 6

Nhân vật Đăm Săn nổi bật lên trong toàn bộ cuốn sử thi nói chung và đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây nói riêng hai khía cạnh. Một mặt, đó là con người hội đủ những phẩm chất cá nhân như trí tuệ, tài năng, nhân cách, khát vọng. Mặt khác, đó còn là sự gắn bó, liên kết với cộng đồng mà chính chàng là tù trưởng. Với cái nhìn ấy, ta thấy nhân vật Đăm Săn đã tự khẳng định mình trong những biến cố, sự kiện ở đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.

Xét về tình tiết trong mô hình cốt truyện thì cuộc giao tranh giữa Đăm Săn với các tù trưởng khác không chỉ xảy ra có một lần. Dường như nhu cầu mở rộng lãnh địa, tăng cường lực lượng, khẳng định quyền uy... là nguyên nhân sâu xa dẫn đến những cuộc giao tranh ấy. Nhưng trong các cuộc chiến xảy ra thì cuộc đối mặt giữa Đăm Săn với Mtao Mxây có tính chất điển hình hơn cả.

Đối thủ của Đăm Săn là Mtao Mxây, một đối thủ ngang tầm: Tuy võ nghệ không thuộc hàng cao thủ nhưng Mtao Mxây là một kẻ "túc trí đa mưu", lấy sự sắc sảo, khôn ngoan làm sức mạnh cho mình. Không tin vào bản thân thì làm sao dám táo tợn cướp vợ của Đăm Săn! Và khi biết Đăm Săn tới để làm gì rồi mà còn khiêu khích "Ta không xuống đâu, diêng ơi. Tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta..."

Thái độ nghênh chiến của Mtao Mxây khá đàng hoàng: "Bà con xem, khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần". Có thể nói, đó là tư thế tự tin. Tự tin nhưng thận trọng. Hai lần Mtao Mxây nhắc Đăm Săn không được đâm mình khi Mtao Mxây đi xuống và lúc đi xuống rồi vẫn còn do dự, đắn đo. Cách ứng xử của Mtao Mxây theo lối "quân tử phòng thân" luôn đề phòng bất trắc.

Bước vào cuộc chiến, Mtao Mxây nhường cho Đăm Săn múa khiên trước với một thái độ khiêm tốn giả vờ. Giả vờ nói rằng võ nghệ của mình kém cỏi: "Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh". Võ nghệ ấy là chắp vá: "Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng". Nhưng từ sự giả vờ ấy đã lộ ra một câu nói thật: "Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?". Không phải vô tình mà câu kể khan của người dẫn truyện ngay từ đầu đã phác ra cái vẻ sang trọng, tôn nghiêm, bề thế của Mtao Mxây, một tù trưởng giàu mạnh trong vùng. Cái cách giả vờ ấy phải chăng làm cho đối thủ chủ quan, khinh suất?

Mặc cho Đăm Săn khinh bỉ, mặc cho mình múa khiên không đẹp (múa "kêu lạch xạch như quả mướp khô"), tốc độ lại chậm chạp, nặng nề ("bước cao bước thấp") nhưng Mtao Mxây không nản lòng. Y rắp tâm chờ cơ hội. Và khi cơ hội đến, hành động của Mtao Mxây nhanh hơn một chớp mắt: đâm lén Đăm Săn. Khi Mtao Mxây "chém phập một cái", chắc chắn Đăm Săn không khỏi giật mình. May cho Đăm Săn là nhát chém quá nhanh và không ngờ ấy của địch lợi hại "chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu".

Hai trợ thủ cuối cùng của Mtao Mxây là miếng trầu của Hơ Nhị và cái áo giáp che thân. Đăm Săn chỉ vô hiệu hóa được con bài thứ nhất, đến con bài thứ hai thì Đăm Săn đã bất lực hoàn toàn. Đùi Mtao Mxây bị đâm trúng nhưng không thủng, người Mtao Mxây cũng thế. Nếu không có sự giúp sức của Ông Trời thì Đăm Săn chắc chắn sẽ trắng tay, cả danh dự và quyền uy vì chàng sẽ là người bại trận.

Nhìn chung cách khắc họa nhân vật (cả Mtao Mxây và Đăm Săn) của đoạn trích là kết hợp hai yếu tố: đối thoại giữa các nhân vật và lời người dẫn truyện.

Riêng với nhân vật Đăm Săn, tác giả cuốn truyện còn thực hiện phép đối xứng nghệ thuật nữa. Bằng cách ấy, nhân vật Đăm Săn xuất hiện như một điểm nhấn rực rỡ, sáng ngời.

Trước hết, chàng là người cương trực, thẳng thắn, không đê tiện, nhỏ nhen. Bởi vậy khi chạm vào những ý nghĩa hèn hạ, mờ ám của Mtao Mxây, Đăm Săn như người đụng phải lửa. Hai lần Mtao Mxây cất tiếng ("không được đàm ta khi ta đang đi xuống") là hai lần Đăm Săn như thấy lòng tự trọng bị tổn thương. Qua đối thoại của chàng, ta cảm nhận được sự khinh khi, tức giận: "Ngươi xem, đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là!". Và đối lập với những ý nghĩ vẩn đục của Mtao Mxây, tâm hồn của Đăm Săn thật là trong sáng.

Mặc dù đến nhà Mtao Mxây để gây chiến vì Đăm Săn có lí do khiêu chiến, nhưng chàng không vội ra tay. Phải bình tĩnh đến mức nào đó để không làm cho cơn giận bùng lên, Đăm Săn mới nhường cho Mtao Mxây múa khiên trước. Chỉ thực sự gai mắt khi chứng kiến lời nói của đối thủ, khoác lác huênh hoang mà thực tài kém cỏi, Đăm Săn mới thực sự rung khiên.

Tài nghệ phi thường của Đăm Săn được chứng thực trong cuộc múa khiên hùng tráng. Có đến hai dụng ý nghệ thuật của tác phẩm sử thi mà người kể khan đã dùng đắc địa. Thứ nhất là biện pháp đối lập hai chiều (giữa cảnh Mtao Mxây múa gươm trước với cái cách múa khiên đầy tốc độ của Đăm Săn "Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô" là những đường gươm chậm chạp, nặng nề của Mtao Mxây: "bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông". Thứ hai là vai trò của người dẫn truyện. Trong đợt múa khiên tiếp theo, đối xứng nghệ thuật đã không còn. Thay vào đó là lời thuyết minh của người chứng kiến. Trong lần múa khiên này, võ nghệ của Đăm Săn không còn là tốc độ mà chuyển sang cường độ. Nếu tốc độ múa khiên của chàng cứ thấy "vun vút" ("vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây") thì cường độ múa khiên của chàng lại là một trận bão lớn. Chỉ còn lại một hào hứng, một tung hô đầy kinh ngạc: "Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lãn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung...". Thủ pháp cường điệu khoa trương thật thích hợp trong văn cảnh này. Nó làm đậm lên một sức mạnh, một năng lực phi phàm chỉ những người xuất chúng như Đăm Săn mới có. Như thế là kịch tính đã phát triển tới tốc độ, tính hàm súc, lắng đọng cũng đạt đến độ cao.

Nhưng sự cường điệu khoa trương không bao giờ là vô hạn. Sức mạnh của Đăm Săn quả là có giới hạn. Nó biết dừng lại ở sự có lí ngay cả trong tư duy có yếu tố thần thoại của tác phẩm sử thi. Trong trường hợp ấy cần có thần linh trợ giúp. Ông trời, ông bụt hiện lên đúng lúc từ những giấc mơ. Trời, bụt giúp người hoạn nạn. Trời, bụt cũng giúp cho những khát vọng lớn của con người. Nhân vật ông trời ở đây đứng về phía Đăm Săn, phát hiện cho chàng cái "gót chân A-sin" của địch thủ. Chỉ tới lúc đó, Mtao Mxây mới không còn một thành lũy nào ẩn nấp. Khi cái áo giáp của Mtao Mxây rơi xuống, hắn mới hiện nguyên hình là một kẻ yếu đuối biết bao! Hình ảnh cái chuồng lợn, chuồng trâu bẩn thỉu đã xuất hiện ở đầu đoạn văn, nay được lặp lại với một ý vị mỉa mai trên một tinh thần khác. Ở lần thứ nhất nó liên quan đến nhân cách của Mtao Mxây thì lần thứ hai nó lại liên quan đến sức mạnh của một kẻ không còn gì đáng sợ nữa.

Nếu cuộc chiến giữa Đăm Săn với Mtao Mxây khắc họa một phương diện của Đăm Săn, phương diện con người cá nhân thì cảnh trở về và lễ ăn mừng chiến thắng lại mở ra một góc khác của con người anh hùng đó: con người cộng đồng, con người xã hội.

Vốn là một tù trưởng giàu mạnh, Đăm Săn có trách nhiệm với bộ tộc đã đành. Chính vì danh dự của Đăm Săn bị xúc phạm (Mtao Mxây cướp vợ của Đăm Săn) cũng là danh dự của bộ tộc bị xúc phạm mà chàng đã dấy binh. Chiến thắng kẻ thù rồi, danh dự được bảo vệ rồi, trách nhiệm của Đăm Săn tăng lên gấp đôi. Có trách nhiệm với tôi tớ, dân làng của mình, chàng có nghĩa vụ che chở cho tôi tớ, dân làng của Mtao Mxây nữa. Sự mở rộng địa bàn ở đây không có nghĩa thôn tính một cách áp đặt, giản đơn. Nó dựa trên nguyên tắc tự nguyện và người thủ lĩnh mới không hề có định kiến mà ngược lại hết sức bình đẳng, chân tình. Không một hiệu lệnh nào thúc ép, không một lời nói nào cao giọng răn đe. Đăm Săn đã gõ cửa từng nhà. Biện pháp nghệ thuật ở đây là hình thức tiếng vang. Một câu nói của Đăm Săn truyền đi, một câu trả lời vọng lại để rồi một câu hỏi từ đó lại lan xa từ nhà này qua nhà khác. Câu hỏi thứ nhất (của Đăm Săn): "ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói! ơ tất cả tôi tớ bằng này! Các ngươi có đi với ta không?". Câu trả lời thứ nhất (của dân làng): "Không đi sao được! Tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai?"... Câu hỏi thứ hai (của Đăm Săn): "ơ tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai đi chăn ngựa hãy đi bắt ngựa! Ai giữ voi hãy đi bắt voi! Ai giữ trâu hãy đi lùa trâu về!". Cứ như thế một cuộc chạy tiếp diễn ra tạo nên sự kết tinh, hòa đồng gắn bó hai bộ tộc của Đăm Săn và Mtao Mxây làm một.

Lễ mừng chiến thắng do đó không chỉ đóng khung trong nghĩa hẹp là trừng trị một kẻ ác (Mtao Mxây) đã thành công. Nó mang một ý nghĩa kép: vừa chiến thắng kẻ thù vừa nhân lên gấp đôi sức mạnh của bộ tộc. Bởi vậy, âm hưởng của bản anh hùng ca mới ngát trời hào hứng: rộn rã âm thanh của các loại chiêng có tiếng đồng tiếng bạc cùng với vòng nhạc rung lên làm cho tất cả mọi giống loài phải im tiếng để nhường chỗ cho một sự kiện trang nghiêm chưa từng có bao giờ. Và rồi sau cái phút nín lặng âm thanh ấy, một bản hòa ca còn hùng tráng hơn bởi có sự tham gia của "Lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hổ, rắn mang đều chui lên nằm trên cao sưởi nắng". Ếch nhái cũng hoan hỉ, vui mừng, cùng kì nhông ngoài bãi "kêu lên inh ỏi suốt ngày đêm". Không gian cứ mở rộng ra đến cùng trời cuối đất. Không gian của niềm vui và không gian của danh tiếng Đăm Săn: "Nhà Đăm Săn đông nghịt khách... Các khách tù trưởng đều từ phương xa đến". Lại nữa: "Danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi, đông tây đâu đâu cũng nghe danh tiếng Đăm Săn".

Trong bối cảnh nhộn nhịp tưng bừng ấy, hình tượng Đăm Săn hiện lên như một vị thần: oai phong về ngoại hình và đầy sức sống tiền tàng nội lực. Lúc Đăm Săn nằm trên võng nghỉ ngơi "tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa". Còn khi xuất hiện trước đám đông thì rực rỡ với "Ngực quấn chéo một tấm mên chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên minh nghênhngang đủ giáo gươm, đôi mắt long lanh như mắt chim ghếch ăn hoa tre". Đăm Săn, trong con mắt của tôi tớ, dân làng, khách khứa là một sức mạnh vô địch, "một trang tù trưởng mới giàu lên, đang tràn đầy sức trai, tiếng tăm lừng lẫy".

Về nghệ thuật kể chuyện trong đoạn văn có những đặc điểm nổi bật như kể chuyện kết hợp với miêu tả tạo nên hứng thứ của cảm giác liền mạch nhưng lại có điểm dừng, vừa bao quát vừa đi sâu vào từng chi tiết. Ở đây còn một sự kết hợp thứ hai giữa câu chuyên được kể và người kể nhằm cá thể hóa vai trò chủ quan vừa tạo không khí đang diễn ra vừa gây được sự đồng cảm của những người nghe trong hình thức diễn xướng. Riêng ngôn ngữ sử thi thì đoạn văn là một ví dụ điển hình. Ngôn ngữ ấy vừa giàu chất hội họa (thông qua hình ảnh) vừa giàu chất âm nhạc (thông qua nhịp điệu). Hình ảnh thì có khi là tả thực, có khi là phóng đại, cường điệu, khoa trương. Riêng về âm nhạc thì tuy đoạn văn được kể dưới hình thức văn xuôi nhưng rất gần với thơ ở nhịp điệu, tiết tấu cân xứng, hài hòa, du dương trầm bổng. Để chứng minh những điều nhận định trên đây không khó. Có điều chắc chắn là với cách kể ấy, với ngôn ngữ ấy, ta được lắng nghe một thứ phối hợp của nhiều thể loại, một thứ hòa thanh của nhiều nhạc cụ, làm thức dậy nhiều giác quan. Sức hấp dẫn của nó là không thể nào cưỡng nổi. Đó là dấu hiệu của một tác phẩm sử thi đạt tới đỉnh cao trong sự sáng tạo tuyệt vời.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 7

Từ trước đến nay, khi nghiên cứu sử thi, các nhà nghiên cứu thường coi sứ thi là đối tượng của nghiên cún văn học mà quên mất rằng một trong những đặc điểm của sử thi là nó vẫn tồn tại một cách sinh động trong đòi sống của các dân tộc, noi nó được sinh thành và lưu giữ. Sử thi đối vói đồng bào Tây Nguyên không phải chỉ là một loại hình ngôn từ dân gian mà nó là loại hình diễn xướng dân gian, bao gồm cả nghệ thuật ngôn từ, ca hát, nhảy múa, nghĩa là nó ít nhiều mang tính chất của nghệ thuật sân khấu trình diễn. Nghiên cứu sử thi mà bỏ qua yếu tố diễn xướng tức là ta đã bỏ qua một bộ phận có ý nghĩa quan trọng về mặt văn hoá, đời sống. Phương thức diễn xướng sử thi là phương thức khá phổ biến và thống nhất ở mọi dân tộc có sử thi trên thế giới.

Sử thi là những tác phẩm có dung lượng lớn, nếu diễn xướng phải mất vài đêm mới hết. Diễn xướng sử thi đòi hỏi một thòi điểm, một không gian đặc biệt phù họp. Môi trường sinh hoạt quen thuộc của diễn xướng sử thi là môi trường lễ hội. Lễ hội đảm bảo không khí "thiêng", không khí cộng đồng cần thiết cho diễn xướng sử thi, vì nhân vật trung tâm của sử thi là những anh hùng có tầm vóc kì vĩ đại diện cho sức mạnh cộng đồng, được nhân dân tôn sùng, ngưởng vọng. Mùa lễ hội của dân tộc Tây Nguyên cũng như của các cư dân nông nghiệp khác, thường vào mùa nông nhàn, khoảng cách giữa của vòng quay chu kì sản xuất nông nghiệp, ở Tây Nguyên, đó là khoảng thời gian từ tháng 12 đến tháng 3 âm lịch - khoảng thời gian mà thời tiết thuộc mùa khô chuẩn bị bước vào mùa mưa. Người dân được tận hưởng một khoảng thời gian rảnh rỗi, có lương thực dồi dào tích trữ cho cuộc sống và làm lễ vật phục vụ cho các nghi lễ cần thiết. Nghệ nhân kể sử thi đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc lưu giữ, sáng tạo và trình diễn tác phẩm. Những nghệ nhân này hầu hết là những người không biết chữ nhưng họ có khả năng nhớ một cách kì lạ những tác phẩm sử thi dài hàng ngàn, hàng vạn câu, họ có bề dày tri thức dân gian đa dạng của dân tộc mình. Lễ hội cũng là nơi thu hút du khách ở khắp nơi đến tham dự, tại các địa điểm sinh hoạt cộng đồng, quanh bếp lửa nhà rông. Sau nghi lễ ngoài trời, mọi người quây quần bên bếp lửa, bên vò rượu cần. Nghệ nhân kể khan ngồi bên bếp lửa và bắt đầu kể chuyện. Người nghe có khi đông đến nỗi phải ngồi ra phần sau ở ngoài trời. Thời gian tốt nhất để bắt đầu một cuộc diễn xướng sử thi là vào buổi tối. Có tài liệu ghi lại người chứng kiến buổi diễn xướng sử thi kể rằng: mọi người đến tham dự rất đông, họ ngồi suốt đêm, nghe say sưa đến nỗi, tối hôm trước họ ngồi thế nào thì sáng hôm sau vẫn thấy họ ngồi y nguyên như vậy.

1. Đặc điểm nội dung

Hình tượng Đăm Săn - người anh hùng lí tưởng của cộng đồng thị tộc Ê-đê - trong cuộc giao tranh với tù trưởng Mtao Mxây để giành lại vợ được tập trung khắc hoạ rõ nét theo bố cục ba phần, tương ứng với ba câu hỏi trong SGK:

- Cuộc chiến giữa Đăm Săn với Mtao Mxây.

- Cảnh Đăm Săn cùng tôi tớ trở về sau chiến thắng.

- Cảnh Đăm Săn cùng thị tộc ăn mừng chiến thắng.

a) Cuộc chiến giữa Đăm Săn với Mtao Mxây

Cuộc chiến đấu giữa hai tù trưởng được mô tả cặn kẽ theo trình tự các hiệp đánh. Ưu thế nổi trội của thể loại sử thi so với một số thể loại văn học dân gian khác là có sự kết họp hài hoà giũa kể chuyện và miêu tả. Ngôn ngữ kể chuyện đan xen với ngôn ngữ đối thoại giữa hai nhân vật càng làm tăng thêm kịch tính, giúp người nghe hiểu sâu hơn đặc điểm tính cách nhân vật.

- Đăm Săn khiêu chiến kẻ thù và thái độ ngạo mạn của Mtao Mxây:

Tù trưởng Mtao Mxây lừa lúc Đăm Săn cùng dân làng làm rẫy, đã kéo đến cướp phá buôn làng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Danh dự của một tù trưởng và bộ tộc bị xúc phạm, hạnh phúc gia đình và buôn làng bị đe doạ, Đăm Săn buộc phải cầm giáo đứng lên chiến đấu đòi lại công bằng.

Băng giọng tự tin vào sức mạnh của mình và sự khinh miệt, giễu cợt kẻ thù, Đăm Săn đã tìm cách khiêu chiến và buộc Mtao Mxây phải giao chiến: "ơ điêng, ơ điêng, xuống đây! Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy!", "Ngươi không xuống ư? Ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi...". Kịch tính tăng lên khi Mtao Mxây cũng trêu tức Đăm Săn: "Tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta ở trên nhà này cơ mà". Nhưng ngay từ đầu, trong ngôn từ của Mtao Mxây cũng thể hiện sự nghi ngại, thiếu tự tin trước Đăm Săn: "Ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi tắm".

- Cuộc chiến giữa hai tù trưởng:

Để thể hiện cuộc giao chiến giữa hai tù trưởng, tác giả dân gian đã sử dụng triệt để phương pháp so sánh tương phản, cấu trúc ngôn ngữ trùng điệp, lối so sánh sinh động, phép cường điệu, phóng đại nhằm nêu bật sự vượt trội của Đăm Săn về mọi phương diện. Một biện pháp quen thuộc trong các sử thi là luôn miêu tả tài năng của đối phương trước khi miêu tả tài năng người anh hùng. Mtao Mxây múa khiên trước, tiếng khiên của hắn "kêu lạch xạch như quả mướp khô". Khi Mtao Mxây múa khiên, Đăm Sân vẫn bình tĩnh, không hề run sợ, đứng yên "không nhúc nhích". Khi chưa nhìn thấy Đăm Săn múa khiên, Mtao Mxây vẫn còn huênh hoang: "Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?". Đối lập với hình ảnh tiếng khiên "lạch xạch như quả mướp khô" của Mtao Mxây, tài múa khiên của Đăm Săn đã được miêu tả cụ thể, sinh động, có sự tăng tiến trong cảm hứng say sưa của người kể chuyện:

+ Lần múa khiên thứ nhất: "Một lần xốc tói, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tói nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây".

+ Lần múa khiên.thứ hai: "Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung". Còn Mtao Mxây thì thể hiện sự kém cỏi cả về thể xác lẫn tinh thần: "bước cao bước thấp, chạy hết bãi tây sang bãi đông. Hắn vung dao chém phập một cái, nhưng chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu".

Qua việc tập trung miêu tả một cách kĩ lưỡng và sinh động tài nghệ múa khiên của Đăm Săn, tác giả đã khắc hoạ tầm kích vũ trụ, tài năng siêu phàm có thể sánh ngang với các thần linh của Đăm Săn.

Tại sao Đăm Săn vẫn phải cầu viện đến thần linh thì mới tiêu diệt được Mtao Mxây? Chi tiết Đăm Săn "đớp" được và nhai miếng trầu của Hơ Nhị ném cho làm tăng thêm chất trử tình của tác phẩm. Còn chi tiết khi thấm mệt, chàng mộng thấy ông Trời mách bảo (lấy một cái chày mòn ném vào vành tai hắn là được), không hạ thấp tài năng của chàng mà càng tăng thêm thanh thế, uy danh của chàng vì chàng là một tù trưởng được thần linh ủng hộ. Quan hệ giữa thần linh với Đăm Săn thật gần gũi, thân tình: "Ối chao, chết mất thôi, ông ơi! Cháu đâm mãi mà không thủng hắn!". Điều này thể hiện dấu ấn của tư duy thần thoại còn in đậm trong nghệ thuật sáng tạo sử thi. Nhưng ông Trời cũng chỉ là người "mách nước" còn quyết định vẫn là hành động trực tiếp của người anh hùng. Chỉ có Đăm Săn mới tự tay hạ gục được kẻ thù. Lời cầu xin của Mtao Mxây làm tăng tính kịch, nhưng Đăm Săn đã không hề khoan nhượng: "Chẳng phải vợ ta ngươi đã cướp, dùi ta ngươi đã đâm rồi sao?". Chàng hành xử với kẻ thù đúng như lối hành xử của các thủ lĩnh thời cổ đại: "Đăm Săn đâm phập một cái, cắt đầu Mtao Mxây đem bêu ngoài đường". Với người anh hùng sử thi, bị kẻ khác đến cướp vợ tại nhà mình là một hành động xúc phạm vô cùng lớn lao đến danh dự, mà danh dự là điều thiêng liêng, cao quý nhất của người anh hùng. Làm sao Đăm Săn có thể tha thứ cho Mtao Mxây được.

b) Cảnh Đăm Săn cùng tôi tớ trở về sau chiến thắng

Có thể thấy rõ đặc điểm trong chiến trận của người anh hùng sử thi: Trong chiến trận, thường chỉ có hai thủ lĩnh giao chiến, tôi tớ, nô lệ dù "đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối" thì cũng chỉ chứng kiến cuộc chiến chứ không tham dự, vì người anh hùng là biểu trưng cao nhất cho lí tưởng, sức mạnh, tài năng và ý chí của cộng đồng, số phận của cá nhân anh hùng ảnh hưởng và thống nhất cao độ với số phận cộng đồng. Đoạn trích không say sưa miêu tả cảnh máu chảy đầu rơi của các chiến binh, của các tôi tớ, nô lệ. Điều này có thể so sánh với truyền thuyết Thánh Gióng của người Việt, với sử thi I-li-át của Hi Lạp. Thủ lĩnh chiến thắng, thu nhận tù binh của đối phương, mở rộng địa bàn lãnh thổ, tôi tớ vui mừng chia quả thực, ăn mừng chiến thắng tưng bừng. Thủ lĩnh thua, tôi tớ trở thành nô lệ của thủ lĩnh chiến thắng. Qua lời Đăm Săn hỏi ý kiến tôi tớ của Mtao Mxây sau chiến thắng có thể hiểu thêm tinh thần dân chủ công xã thị tộc thòi cổ đại: "Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói ! ơ tất cả tôi tớ bằng này! Các ngươi có đi với ta không?". Việc miêu tả cuộc đối thoại giữa Đăm Săn và dân làng Mtao Mxây được lặp lại ba lần và có sự tăng tiến: Lần thứ nhất, Đăm Săn "gõ vào một nhà", lần thứ hai "đập vào phên tất cả các nhà trong làng", lần thứ ba "đập vào phên mỗi nhà trong làng".

Cả ba lần dân làng trả lời cùng một nội dung, chỉ khác nhau chút ít trong cách nói (ngôn ngữ sử thi đa dạng, có sự thay đổi một vài từ ngữ trong khuôn hình chung, không tạo sự nhàm chán cho người nghe). Ba lần hỏi, ba lần dân làng Mtao Mxây trả lời:

- Trả lời lần 1: "Không đi sao được! Tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai?".

- Trả lời lần 2: "Không đi sao được! Nhưng bác ơi, xin bác chờ chúng tôi cho lợn ăn cái đã".

- Trả lời lần 3: "Không đi sao được! Làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cà hoang, người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa!".

Biện pháp lặp lại giữa ba lần hỏi - đáp này thể hiện sự thống nhất cao độ giữa khát vọng, quyền lợi cá nhân anh hùng vói khát vọng, quyền lợi của cộng đồng, đồng thời thể hiện sự ngưỡng mộ, tôn vinh tuyệt đối của dân làng đối với thủ lĩnh. Con số "ba" biểu trưng cho số nhiều vốn rất quen thuộc trong văn học dân gian.

Sau những lần đối thoại là cảnh mọi người đi theo Đăm Săn về làng đông và vui như đi trảy hội. "Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối. Bà con xem, thế là Đăm Săn nay càng thêm giàu có, chiêng lắm la nhiều. Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước".

Mỗi cuộc chiến tranh thời cổ đại, dẫu là vì nguyên nhân hôn nhân, trả thù hay chinh phục tự nhiên thì kết quả cũng là sự mở rộng địa bàn, lãnh thổ, thể hiện quá trình liên minh bộ tộc, khiến cho bộ tộc nào đã giàu càng giàu thêm, đã mạnh càng mạnh hơn nữa. Đoạn trích này là một minh chứng sáng rõ, phản ánh lịch sử các bộ tộc trên con đường hình thành dân tộc thời cổ đại.

• Câu hỏi Ngữ văn 10: Chiến thắng Mtao Mxây

c) Cảnh Đăm Săn cùng thị tộc ăn mừng chiến thắng

Phần kết thúc đoạn trích này không có lời đối thoại ngắn gọn, đầy kịch tính giữa các nhân vật như hai đoạn trên mà tập trung khắc hoạ ngôn ngữ của Đăm Săn chỉ bảo cho mọi người làm lễ ăn mừng chiến thắng.

- Lời Đăm Săn trong buổi tổ chức ăn mừng chiến thắng thể hiện hai nội dung chính:

+ Đăm Săn rất coi trọng và đề cao ý nghĩa lớn lao của chiến thắng vừa giành được.
Bằng việc sử dụng các đại từ xưng hô (hô ngữ) cùng các kiểu câu cảm thán đậm sắc thái biểu cảm rất đặc trưng của thủ lĩnh thời cổ đại, các hình ảnh so sánh trùng điệp, ngôn ngữ eủa Đăm Săn thật sảng khoái, nhiệt thành kêu gọi buôn làng tổ chức ăn mừng thật lớn để tạ ơn thần linh, tổ tiên và cầu mong thần linh ban cho mình và cộng đồng sức mạnh... Điều này cho thấy niềm tự hào về chiến công vừa giành được. Trong niềm vui đó có niềm tự hào chính đáng về tài năng cá nhân anh hùng đồng thời ước vọng cuộc sống tốt đẹp cho mọi ngườ: "Rượu năm ché, trâu dâng một con để cúng thần, cáo tổ tiên, cầu sức khoẻ cho ta mới đi đánh kẻ thù, bắt tù binh, xéo nát đất đai một tù trưởng nhà giàu về [...], cầu cho ta được bình yên vô sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sông nước, cao lên như cây rừng, không còn ai bì kịp

+ Niềm tự hào về cuộc sống sung túc, thịnh vượng, phát triển mọi mặt của thị tộc mình: "Chúng ta sẽ ăn lợn ăn trâu, đánh lên các chiêng cái trống to, đánh lên các cồng hlong hoà nhịp cùng chũm choẹ xoa sao cho kêu lên rộn rã, để voi đực voi cái ra vào sàn hiên không ngớt", "Hãy đánh lên các chiêng có tiếng âm vang, những chiêng có tiếng đồng tiếng bạc! Từ gui quý, hãy lấy ra các vòng nhạc rung lên!".

- Lời người kể chuyện:

Kết hợp sử dụng ngôn ngữ đối thoại giữa các nhân vật và ngôn ngữ người kể chuyện một cách trực tiếp là một ưu thế nổi trội của sử thi so với một số thể loại tự sự dân gian khác. Sử dụng ngôn ngữ người kể chuyện là một thủ pháp nghệ thuật để biểu hiện trực tiếp thái độ, tình cảm của cộng đồng bộ tộc đối với nhân vật anh hùng sử thi. Trong lời người kể chuyện, hình tượng Đăm Săn được miêu tả một cách trực tiếp, toàn diện từ vẻ đẹp thể chất đến tinh thần.

+ Vẻ đẹp thể chất: "Bà con xem, chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa", "Ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghênh ngang đủ giáo gươm, đôi mắt long lanh như mắt chim ghếch ăn hoa tre", "Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy rầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc".

+ Sự giàu có, hùng mạnh của cộng đồng Đăm Săn sau chiến thắng "Chàng mở tiệc ăn uống linh đình, thịt lợn, thịt trâu ăn không ngớt, thịt lợn ăn đến cháy đen hết ống le, thịt dê ăn đến cháy đen hết ống lồ ô, máu bò máu trâu đọng đen khắp sàn hiên", "Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lại vú đụng vú [...]. Rõ ràng là tù trưởng Đăm Săn đang giàu lên, chiêng lắm la nhiều".

+ Đăm Săn được sự hưởng ứng và ngưỡng vọng tuyệt đối của tất thảy mọi người: "Bà con xem, nhà Đăm Săn đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Các khách tù trưởng đều từ phương xa đến", "Từ khắp mọi miền, ngưòi ta khiêng rượu khiêng lợn đến".

Sau cuộc chiến, người ta không chú ý đến cảnh chết chóc mà chỉ hướng đến niềm vui chiến thắng, đến khát vọng một cuộc sống thịnh vượng, buôn làng giàu có, đông vui, hoà bình, phát triển. Ước vọng, lí tưởng của cá nhân người anh hùng thống nhất cao độ vói ước vọng và lí tưởng của cộng đồng.

+ Cùng với những hình ảnh miêu tả cụ thể là những lời ngợi ca, sự tôn vinh tuyệt đối về thủ lĩnh anh hùng. Những lời ngợi ca chàng vang lên với những điệp khúc hào hùng: "Vì vậy, danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi, đông tây đâu đâu cũng nghe danh tiếng Đăm Săn", "chàng Đăm Sãn hiện ra là rhột trang tù trưởng mói giàu lên, đang tràn đầy sức trai, tiếng tăm lừng lẫy [...]. Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ".

Đặt đoạn trích trong hệ thống tác phẩm ta sẽ thấy được tính thống nhất của hành động và lí tưởng người anh hùng. Nhân vật sử thi tiếp nối nhân vật thần thoại nhưng đã được nâng lên một bước cơ bản. Nếu nhân vật chính trong thần thoại là thần thì nhân vật chính trong sử thi là con người. Người anh hùng thể hiện tập trung nhất lí tưởng, sức mạnh, ý chí, tài năng của cộng đồng trong thời kì liên minh bộ tộc, bước đầu hình thành dân tộc. Đối với nhân vật sử thi, điều quan trọng cần khai thác không phải chỉ là bản thân hành động mà quan trọng hơn là mục đích và ý nghĩa của hành động. Con người lần đầu tiên nhận thức được sức mạnh của mình trên chặng đường chuyển giao lịch sử vĩ đại nhất thòi cổ đại. Vì thế, các nhân vật trung tâm trong sử thi luôn là người anh hùng lí tưởng, được miêu tả vói niềm ngưỡng vọng vô cùng lớn lao của cộng đồng, được nhân dân tô điểm bằng vô vàn ánh hào quang kì diệu bởi những chiến công, tài năng và sức mạnh. Lần đầu tiên con người đã tự "nâng mình lên ngang hàng thần thánh" (Ăng-ghen).

- Đoạn trích cho ta hiểu thêm về một số sinh hoạt và phong tục của dân tộc Ê-đê xưa, như cách bài trí nhà Mtao Mxây (Đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói), cách trang phục của tù trưởng Đăm Sặn (Ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ...), tập quán trong giao tiếp, nói năng, đặc biệt là cách nghĩ, cách cảm của họ.

2. Đặc điểm nghệ thuật

Như đã nêu ở trên, sử thi Tây Nguyên thuộc thể loại tự sự dân gian mang tính nguyên họp, trong đó tích họp các yếu tố nghệ thuật như ngôn ngữ (văn xuôi và vãn vần), âm nhạc, yếu tố trình diễn. Các yếu tố này gắn bó rất hài hoà tạo nên vẻ đẹp độc đáo của các tác phẩm sử thi.

Biện pháp khoa trương, ngoa dụ được sử dụng triệt để trong việc miêu tả người anh hùng lí tưởng của bộ tộc, làm cho người anh hùng đẹp toàn diện, đẹp tuyệt đối từ lí tưởng, thể chất và hành động.

Nghệ thuật sử dụng ngôn từ của sử thi anh hùng rất đa dạng. Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật được sử dụng nhiều và linh hoạt, giàu kịch tính. Ngôn ngữ của người kể chuyện sinh động, hấp dẫn. Việc sử dụng hàng loạt các biện pháp nghệ thuật so sánh, ví von, ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu nhạc điệu rất gần với lời ăn tiếng nói của đồng bào các dân tộc ít người tạo nên sự đối xứng hài hoà rất thú vị trong câu vãn, trong đoạn văn và trong cả tác phẩm có sự liên kết chặt chẽ, giũa các vế trong một câu: "Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước".

Một trong những yếu tố tạo nên sự hài hoà, nhịp nhàng trong hình tượng nghệ thuật là kết cấu đối xứng được sử dụng rất phổ biến trong sử thi Tây Nguyên. Bất cứ đoạn văn nào chúng ta cũng có thể gặp được sự đối xứng ấy: đối xứng về số lượng, đối xứng về hành động, đối xứng về cảnh vật. Ví dụ, khi miêu tả cảnh Đăm Săn múa khiên: "Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc", "Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ". Lòi dân làng: "Làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cà hoang". Sự hài hoà và nhịp nhàng ở những vế, những câu, nhũng hình tượng như vậy được phát triển thành những điệp khúc mà ta thường gặp trong tác phẩm. Những điệp khúc đó được gọi là "tính trì hoãn sử thi" tạo nên những khuôn mẫu bền vững, chúng gây nên ảnh hưởng ít nhiều đến sự linh hoạt của tác phẩm, nhưng lại thuận lợi cho việc diễn xướng và dễ tạo nên một khung cảnh bề bộn, trùng điệp, hoành tráng rất cần thiết trong các sử thi anh hùng.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 8

Sử thi là những tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, thường được sáng tác và lưu truyền trong cộng đồng dân tộc ít người. Các tác phẩm sử thi thường tập trung xây dựng hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng, bởi vậy sử thi không chỉ là pho tượng lịch sử mà còn là cuốn bách khoa toàn thư của cả dân tộc. Thật vậy, trong sử thi chúng ta thường bắt gặp hình tượng của những vị anh hùng, những con người hội tụ vẻ đẹp, phẩm chất quý báu của cả một dân tộc. "Chiến thắng Mtao Mxây" là đoạn trích được trích đoạn trong tác phẩm sử thi tiêu biểu của đồng bào dân tộc Tây Nguyên. Đoạn trích tập trung vào hình tượng Đăm Săn - một chiến binh dũng mãnh, một tù trưởng vĩ đại được hội tụ tất cả những phẩm chất cao quý, vẻ đẹp đại diện cho cả một cộng đồng dân tộc.

Đăm Săn là một tù trưởng, một người chồng hết mực yêu thương gia đình, một chiến sĩ đầy dũng cảm và lòng kiêu hãnh. Thế nhưng cái lòng kiêu hãnh, cái lòng tự tôn của chàng lại bị kẻ hèn nhát, thủ đoạn Mtao Mxây chà đạp lên bằng cách hèn hạ đó là cướp mất vợ. Sống dưới chế độ mẫu hệ thì việc bị kẻ thù cướp đi vợ có khác gì sự khiêu khích, là nỗi sỉ nhục to lớn đối với bản thân Đăm Săn và cả dân tộc. Vậy nên chàng quyết định tìm đến Mtao Mxây, kẻ đã cướp mất người vợ thân yêu của mình để rửa hận, trả thù và đoạt lại hạnh phúc của cuộc đời mình.

Nhắc đến Mtao Mxây, một kẻ hèn nhát đầy mưu mô thủ đoạn. Võ nghệ cũng thuộc loại bình thường thế nhưng bù lại là đầu óc thủ đoạn hơn người, luôn bày mưu tính kế hãm hại người khác. Nhưng sự hèn hạ ấy đáng hận hơn ở chỗ nhân lúc Đăm Săn vắng nhà kẻ tội đồ này lại hùng hổ đến nhà và bắt Hơ- Nhị, chưa dừng lại ở đó hắn còn cướp phá buôn làng của Đăm Săn. Và cuối cùng sự hèn hạ ấy cũng phải trả giá, hắn đã bị ép phải tham gia trận chiến ác liệt giữa một bên là chính nghĩa, là cán cân công lý và một bên là cái ác, cái xấu xa hèn hạ đáng khinh bỉ.

Mở đầu trận chiến là hình ảnh dũng mãnh đầy khí thế của Đăm Săn. Chàng cứ thế bước vào lãnh địa của kẻ thù mà dõng dạc, đường hoàng nghênh chiến: "Ơ diêng! Ta thách nhà ngươi xuống đây đọ đao với ta đấy". Khí thế oai phong, kiên quyết của Đăm Săn khiến kẻ thù run sợ, bề ngoài Mtao Mxây là một kẻ hùng hổ, cũng có vài phần dáng vẻ của kẻ thống lĩnh thế nhưng bên trong thì lại hoàn toàn trái ngược, chứng kiến khí thế, sự kiên quyết trong đôi mắt của vị tù trưởng anh hùng kia trong lòng hắn lại đâm ra lo sợ, hắn do dự hồi lâu nhưng rồi kẻ hèn hạ kiêu căng ấy cuối cùng cũng phải dè chừng bước xuống chấp nhận lời thách đấu của vị dũng sĩ chiến đấu vì chính nghĩa.

Ngoại hình của tên Mtao Mxây được tác giả khắc họa rõ nét bằng nghệ thuật so sánh phóng đại: "Hắn đóng một cái khố sọc...dày mút", " Khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần.". Đó là hình ảnh đầy tráng lệ của kẻ ác, thế nhưng nhiêu đó không đủ để làm lu mờ đi cái vẻ đê tiện hèn hạ. Chưa đánh nhau với Đăm Săn mà hắn đã lơm lớp lo sợ, hắn sợ bị Đăm Săn đâm khi đang đi. Cái lời nói ấy thể hiện rõ sự hèn hạ của hắn, vị anh hùng sẵn sàng một mình đến lãnh địa của hắn để khiêu chiến thì làm gì thèm giở trò hèn hạ như hắn. Sau cùng thì đó chỉ là suy nghĩ của kẻ hèn hạ đứng trong tối đâm lén sau lưng người khác và tưởng rằng ai cũng có hành động đê tiện giống mình.

Bước vào trận chiến Mtao Mxây giả vờ nhường nhịn cho Đăm Săn múa khiên trước và dùng lời nói để phô trương bề thế, thể hiện võ nghệ của mình. Thế nhưng khi đến lượt hắn múa thì " kêu lạch xạch như quả mướp khô", " bước cao bước thấp", hành động đã nói lên tất cả, đã chứng minh được rằng những lời lẽ của kẻ ác kia chỉ là dối trá và sáo rỗng.

Cái suy nghĩ dơ bẩn của kẻ hèn hạ thì chẳng ai có thể đoán trước được. Thật vậy Mtao Mxây đã dùng đầu óc nhanh nhẹn hèn hạ của mình để chờ đợi thời cơ đâm lén Đăm Săn. Thế nhưng âm mưu không thành và Mtao Mxây " chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu".

Mạnh mồm, hung hăng là thế nhưng sức lực của hắn cũng có hạn, đến khi đuối sức hắn cầu cứu miếng trầu của Hơ- Nhị và cái áo giáp che thân. Kế hoạch của hắn đúng thật là hoàn hảo nhưng sai lầm ở chỗ hắn không nghĩ đến chuyện Hơ- Nhị sẽ quăng miếng trầu kia cho chồng của nàng, vậy là kẻ xảo quyệt ấy lại tự đào hố chôn mình. Đăm Săn nhận được miếng trầu của vợ sức mạnh tăng lên gấp bội, chàng vung lưỡi kiếm đánh tới tấp về phía kẻ thù. Thế nhưng cái áo giáp kia cứng cáp và giày quá khiến cho Mtao Mxây bao phen chết hụt, lưỡi kiếm của Đăm Săn đâm trúng hắn nhưng không tài nào xuyên thủng được lớp giáp kia và mãi cho đến tận khi chàng nhận được sự trợ giúp của ông trời thì mới thay đổi được tình thế, khiến cho kẻ thù bại trận. Sau một hồi định tội cuối cùng Đăm Săn cũng kết liễu kẻ thù, chàng "đâm phập" vào kẻ thù, hành động dứt khoát của người thủ lĩnh đang trừng phạt kẻ đã bôi nhọ danh dự, cướp bóc đầy thủ đoạn dơ bẩn.

Sau trận chiến Đăm Săn trở thành một tù trưởng hùng mạnh nhất, của cải, tôi tớ của kẻ thua trận xin hàng và gia nhập vào bộ tộc. Biết ơn các vị thần đã phù trợ cho mình Đăm săn làm lễ khấn tạ thần linh và sau đó tuyên bố mở tiệc tiếp đãi bạn bè, anh em của mình.

Qua trận chiến với Mtao Mxây ta thấy được Đăm Săn là một vị anh hùng mang vẻ đẹp và sức mạnh của một vị thần, là một người có lòng tôn kính tổ tiên, giàu lòng nhân ái và có trái tim nhân hậu, yêu thương con người. Đăm Săn là bức tượng đài vĩ đại về người anh hùng dân tộc hội tụ đầy đủ phẩm chất, nét đẹp của dân tộc Ê- đê Tây Nguyên. Đoạn trích "Chiến thắng Mtao Mxây" là bài ca rực rỡ về tinh thần và ý chí bất diệt của người anh hùng dân tộc sẽ còn sống mãi, đọng lại trong tâm hồn người đọc.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 9

Sử thi Đăm Săn là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nền văn học dân gian Việt Nam. Là thể loại văn học được sáng tạo từ trí tưởng tượng phong phú bay bổng, lãng mạn của đồng bào Ê- đê Tây Nguyên thời cổ đại. sử thi Đăm Săn bông hoa rừng đẹp nhất, hào hùng nhất của thể loại sử thi anh hùng được lưu truyền đến ngày nay.

Bước vào khám phá thế giới nghệ thuật của tác phẩm, người đọc sẽ được quay trở về với quá khứ hào hùng trong những buổi đầu của thời kì liên minh bộ tộc, được gặp gỡ những tù trưởng anh hùng, cùng họ và bộ tộc của mình đấu tranh chống lại kẻ thù, chinh phục thiên nhiên vì sự ổn định và phát triển phồn vinh của bộ tộc. Trong cuộc hành trình trở về với quá khứ đó, có lẽ người để lại ấn tượng sâu sắc nhất trong lòng người đọc chính là Đăm Săn, một tù trưởng anh hùng, người chính binh dũng cảm.

Là nhân vật trung tâm của tác phẩm, Đăm Săn được khắc hoạ với tất cả những gì là đẹp nhất của cả cộng đồng. Vẻ đẹp đó của chàng được các tác giả dân gian miêu tả trong toàn bộ tác phẩm nhưng rõ nét nhất là trong đoạn trích: “Chiến thắng Mtao Mxây”.

Nằm ở giữa tác phẩm, kể về cuộc chiến đấu của Đăm Săn đánh Mtao Mxây cứu vợ trở về, bằng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc thường thấy trong sử thi, đoạn trích đã dựng lên một bức chân dung khá trọn vẹn về người anh hùng sử thi Đăm Săn với sức mạnh, tài năng và vẻ đẹp phi thường dũng sĩ tiêu biểu chi tinh thần, ý chí của cả cộng đồng.

Cuộc chiến tranh xảy ra là do Mtao Mxây đã cướp Hơ Nhị vợ của Đăm Săn. Với người Ê đê theo chế độ mẫu hệ thì việc bị kẻ thù cướp mất vợ là một nỗi sỉ nhục vô cùng lớn của cả cộng đồng. Chàng phải đối mặt với kẻ thù hung hãm và có sức mạnh phi thường. Hàng loạt những hình ảnh so sánh trong đoạn trích cho thấy sự tương phản giữa Đăm Săn và kẻ thù, làm nổi bật lên sự hào hùng của chàng và sự thảm họa của Mtao Mxay.

Đó chính là nét đặc sắc trong nghệ thuật của đoạn trích này, nó tôn vinh được vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn. Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ khi chàng bước vào lãnh địa của Mtao Mxây. Tù trưởng Sát hung bạo, kiêu căng ngạo mạn nhưng cũng e dè trước sự xuất hiện của Đăm Săn. Hình ảnh Đăm Săn cùng những người bạn đồng minh của mình hiện lên dưới mắt kẻ thù thật dũng mãnh, khí thế hừng hực. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như con sóc. Mắt sáng gấp đôi ba lần mắt thường.

Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã làm đậm nét phi thường ấy của người anh hùng. Đăm Săn không một chút nao núng mà còn rất khôn ngoan khi dùng những lời nói khích để chiêu dụ kẻ thù ra đánh với mình, tỏ ra khinh thường khi mtao mxay do dự không dám xuống. Hành động không đánh lén cùng với những lời lẽ khôn ngoan, đăm săm càng chứng tỏ mình là người anh hùng thực sự.

Khi giáp chiến với mtao mxay, Đăm săn vẫn rất dũng mãnh không hề lộ ra sự khiếp sợ. Cuội đối đầu của Đăm săn vơi Mtao Mxay là cuộc đối đầu giữa hai tù trưởng dũng mãnh. Phẩm chất anh hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự chiến thắng bằng sức mạnh và sự cam đảm. Cuộc đối đầu sinh tử ấy không có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát. Trong tình cảm tôn vinh người anh hùng buôn làng, mọi cử chỉ, ngôn ngữ, hành động của Đăm Săn đều nổi bật, vượt trội hơn cả kẻ thù.

Đăm Săn còn tõ ra rất khôn ngoan khi nhường Mtao Mxây ra múa trước để thấy được tài nghệ của hắn và tìm cách đối phó. Là một tướng trăm trận, quen đi xeo nát đất đai thiên hạ nhưng đứng trước Đăm Săn, Mtao Mxây không là gỉ cả ” xiên hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô” nhưng vẫn ngạo mạn cho mình hơn người. Trái lại, Đăm Săn thì càng múa càng khỏe, càng đẹp ” một lần xốc tới vượt một đồi tranh..”

Lần múa thứ hai của chàng còn dũng mãnh hơn bởi nó dồn chứa sức mạnh trừng phạt Mtao Mxây. Sức mạnh đó còn nhờ vào sự trợ giúp của Hơ Nhị vì khi Đăm Săn đớp được miếng trầu của vợ thì sức mạnh càng tăng gấp đôi. Miếng trầu chính là biểu hiện cho sức mạnh của tình nghĩa vợ chồng. Trong cuộc chiến này Đăm săn không hề đơn độc. Bởi chính nghĩa thuộc về chàng khi các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại được người vợ của mình, và chàng còn luôn có được cả sự giúp đỡ của ông trời.

Người anh hùng sử thi luôn có mỗi quan hệ với những sức mạnh siêu nhiên. Ông trời đã giúp chàng đánh rơi áo giáp của mtao mxay làm cho hắn trở nên thảm hại và hèn nhát. Sự giúp sức ấy còn thể hiện được sự gần gũi giữa con người và thần linh, thần linh đóng vai trò cố vấn, gợi ý, còn người anh hùng lại quyết định đến kết quả của cuộc chiến.

Chiến thắng đó thật xứng đáng với những chiến công của Đăm săn và mọi người. sức mạnh đoàn kết, đồng lòng như một của cả bộ tộc đã đem lại chiến thắng, vinh quang cho chàng và sự bình yên cho buôn làng. Đăm săn không những là một người có sức mạnh và tài giỏi, chàng còn là một người có tài thu phục và chính tài năng ấy trong con người chàng mà nô lệ của mtao mxay đã đi theo chàng.

Với cách xây dựng hình tượng đẹp đẽ, dũng mãnh của người anh hùng trong không khí đông vui, hồ hởi và sự lớn mạnh của cả cộng đồng là điểm nổi bật của sử thi Tây Nguyên. Người anh hùng sử thi được cả cộng đồng tôn sùng tuyệt đối. Cũng chính vì vậy mà ta thấy được sự phát triển, đồng lòng và ý chí thống nhất của cộng đồng người ê đê.

Đoạn trích đã đem lại cho ta những cách nhìn độc đáo về người anh hùng Đam Săn trong chiến công bảo vệ buôn làng, đem lại bình yên cho bộ tộc. Lời kể chuyện hấp dẫn cùng ngôn ngữ miêu tả khoa trương tạo được dấu ấn đặc sắc, chứa đựng những giá trị nhân văn đặc trưng của sử thi. Sử thi anh hùng Đăm Săn quả thật đã hình thành ý thức và tình cảm cộng đồng vững bền của dân tộc Ê-Đê, thành di sản quí báu của Tây Nguyên và dân tộc Việt Nam, đánh dấu thời đại sử thi rực rỡ với vẻ đẹp “một đi không trở lại”.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 10

Tác phẩm “Tù trưởng Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” của người Ê-đê là một bức tranh về lòng dũng cảm, đoàn kết cộng đồng và giá trị danh dự con người. Tác giả thông qua câu chuyện về cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây đã tạo nên một tác phẩm mang trong mình những ý nghĩa và thông điệp sâu sắc về cuộc sống và nhân cách.

Trong thân bài của tác phẩm, cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây được phân tích chi tiết từ nguyên nhân, thái độ của hai nhân vật đến cuộc đấu tranh trong các hiệp đấu. Sự đối lập trong thái độ, tài năng và bản lĩnh của cả hai tù trưởng đã tạo nên một tình huống đầy kịch tính và phong phú. Sự thông minh và sự dũng cảm của Đăm Săn đã thể hiện qua việc anh thách thức Mtao Mxây và chiến thắng anh ta. Việc sử dụng miếng trầu trong hiệp đấu thứ hai là biểu tượng cho sự đoàn kết, sự hỗ trợ của cộng đồng và cảm xúc của vợ chồng Đăm Săn, làm tăng thêm sức mạnh cho anh.

Cuộc chiến của Đăm Săn không chỉ là một cuộc đấu tranh vật lý mà còn là một cuộc đấu tranh về tinh thần, giá trị và lòng tự hào của cả một cộng đồng. Sau khi giành chiến thắng, Đăm Săn cùng nô lệ trở về thị trấn và cuộc đối thoại của họ thể hiện sự mến phục, hưởng ứng và lòng trung thành của mọi người dành cho Đăm Săn. Cảnh ăn mừng chiến thắng tạo ra bầu không khí trang trọng, giàu mạnh và thể hiện sự thống nhất, tự hào của thị tộc.

Tác giả đã sử dụng nghệ thuật phóng đại để làm nổi bật những khía cạnh quan trọng trong tác phẩm. Qua cách miêu tả cảnh nhà Đăm Săn mở tiệc ăn mừng, hình ảnh Đăm Săn nằm trên võng và tương tác vui vẻ, tác giả thể hiện sự ngưỡng mộ, mến phục và tự hào của cộng đồng đối với người anh hùng. Từ những tình tiết này, tác phẩm trở thành một bức tranh sống động về tinh thần và phẩm chất của những người dân Ê-đê.

Tổng kết lại, “Tù trưởng Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” không chỉ là một câu chuyện về cuộc chiến đấu giữa hai tù trưởng mà còn là một tác phẩm thể hiện tinh thần anh hùng, sự đoàn kết và lòng tự hào của một cộng đồng. Từ những nét vẽ rõ ràng, tác giả đã chắt lọc những giá trị văn hóa và nhân văn của người Ê-đê, tạo nên một tác phẩm có ý nghĩa sâu sắc và thú vị đối với người đọc.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 11

Tù trưởng Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” là một tác phẩm văn học dân gian người Ê-đê, tường thuật về cuộc chiến quyết liệt giữa hai nhân vật chính: Đăm Săn và Mtao Mxây. Từ tác phẩm này, chúng ta có thể nhận thấy sự xuất sắc của nhân vật anh hùng và những giá trị tinh thần đặc trưng của văn hóa người Ê-đê.

Tác phẩm mở bài bằng việc phân tích tác giả, tác phẩm và nội dung chính, tạo nên sự rõ ràng trong việc đặt cơ cấu tác phẩm và giới thiệu bối cảnh. Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây không chỉ là một cuộc đấu tranh thể chất mà còn phản ánh rất nhiều tầng lớp giá trị về lòng dũng cảm, tinh thần đoàn kết và danh dự.

Cuộc chiến bắt đầu từ một nguyên nhân đơn giản: Mtao Mxây cướp vợ của Đăm Săn. Tuy nhiên, điều này đã tạo nên một cuộc chiến không chỉ dựa trên vấn đề cá nhân mà còn thể hiện tình cảm gia đình và quan hệ xã hội của nhân vật chính. Đăm Săn, với tinh thần trọng danh dự, đã thách thức Mtao Mxây một cách tự tin và quyết định.

Cuộc chiến được mô tả qua ba hiệp đấu, từ đó tạo nên một cấu trúc phân đoạn sâu sắc. Thái độ của cả hai nhân vật trước cuộc chiến được tường thuật một cách tinh tế. Đăm Săn tỏ ra thông minh và bản lĩnh, trong khi Mtao Mxây lại thể hiện sự dữ tợn nhưng không thiếu sợ hãi. Các hiệp đấu chính thể hiện sự tương đối giữa sức mạnh và lòng gan dạ của mỗi nhân vật.

Việc sử dụng miếng trầu là biểu tượng cho sự đoàn kết của cộng đồng và gia đình với Đăm Săn, tạo ra sự gia tăng về sức mạnh và tài năng của anh. Sự can thiệp của ông Trời trong hiệp đấu thứ ba thể hiện sự công bằng và sức mạnh vượt trội, đồng thời khẳng định rằng chính nghĩa sẽ luôn thắng thế.

Sau cuộc chiến, Đăm Săn cùng nô lệ trở về thị trấn và cuộc đối thoại của họ thể hiện lòng ngưỡng mộ và sự tôn trọng dành cho anh. Cảnh ăn mừng chiến thắng thể hiện sự tự hào và sự thống nhất của cả cộng đồng. Hình ảnh Đăm Săn nằm trên võng, thoải mái và không gò bó, thể hiện sự tự do và sảng khoái sau khi chiến thắng.

“Tù trưởng Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” không chỉ là một câu chuyện về cuộc chiến, mà còn là một bức tranh về những giá trị tinh thần, lòng gan dạ và tình đoàn kết của cộng đồng người Ê-đê. Tác phẩm này là một ví dụ tuyệt vời về cách văn hóa và tinh thần của một dân tộc có thể được truyền tải qua nghệ thuật văn chương.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 12

Tác phẩm “Tù trưởng Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” của văn học dân gian người Ê-đê là một tác phẩm có giá trị văn hóa và tinh thần đặc biệt. Từ câu chuyện về cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây, chúng ta có thể cảm nhận được những thông điệp sâu sắc về lòng dũng cảm, lòng đoàn kết và giá trị của danh dự trong cuộc sống.

Mở bài của tác phẩm đã đưa ra tầm quan trọng của việc phân tích tác giả, tác phẩm và nội dung chính. Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây không chỉ đơn thuần là một cuộc đấu tranh vật lý, mà còn thể hiện rất nhiều giá trị tinh thần và xã hội.

Từ việc Mtao Mxây cướp vợ của Đăm Săn, nguyên nhân của cuộc chiến đã được xác định. Điều này thể hiện tầm quan trọng của danh dự cá nhân, sự gắn bó với gia đình và bộ tộc trong tư duy của Đăm Săn. Sự thách thức từ Đăm Săn đã khiến Mtao Mxây phải đối mặt với sự dữ tợn và sợ sệt của mình. Sự khác biệt trong thái độ và tâm trạng của cả hai nhân vật đã tạo nên một cuộc đấu tranh có tầm quan trọng văn hóa và tinh thần.

Trong những hiệp đấu chính của cuộc chiến, sự thông minh và tài năng của Đăm Săn đã dần được thể hiện. Việc sử dụng miếng trầu trong hiệp đấu thứ hai là biểu tượng cho sự đoàn kết và sự hỗ trợ của cộng đồng, gia đình đối với anh. Sự can thiệp của ông Trời trong hiệp đấu thứ ba còn thể hiện sự công bằng và sức mạnh tối cao. Tất cả những chi tiết này cùng nhau thể hiện tinh thần anh hùng, lòng đoàn kết và khát vọng bảo vệ giá trị của Đăm Săn và cả cộng đồng Ê-đê.

Cuối cùng, cảnh Đăm Săn cùng nô lệ trở về và cuộc đối thoại của họ đã thể hiện lòng ngưỡng mộ, sự hưởng ứng và lòng trung thành của mọi người đối với Đăm Săn. Cảnh ăn mừng chiến thắng tạo ra không khí trang trọng, giàu mạnh và thể hiện sự tự hào của thị tộc. Hình ảnh Đăm Săn nằm trên võng, tương tác vui vẻ, sảng khoái sau cuộc chiến thắng là biểu tượng cho sự tự do, lòng mến phục và ngưỡng mộ của cả cộng đồng.

Từ những nét vẽ sắc nét, những thông điệp về lòng dũng cảm, lòng đoàn kết và giá trị của danh dự trong cuộc sống đã làm cho tác phẩm “Tù trưởng Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” trở thành một tác phẩm có giá trị văn hóa và tinh thần đáng để ta khám phá và suy ngẫm.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 13

Sử thi về Đăm Săn không chỉ là câu chuyện về một anh hùng phi thường, mà còn là hình ảnh toàn diện của một nhân vật vĩ đại, được hình thành từ những phẩm chất cao quý và lòng đạo đức sâu sắc. Trong đoạn trích "Chiến thắng Mtao Mxây", Đăm Săn không chỉ là người chồng dũng cảm đòi lại vợ, mà còn là người lãnh đạo tài năng, biết cách kết hợp sức mạnh cùng lòng dũng khí để đối diện với kẻ thù.

Khi Hơ Nhị, người vợ của Đăm Săn, bị bắt cóc bởi tù trưởng tàn bạo Mtao Mxây, Đăm Săn không chần chừ, liền tổ chức cuộc đối đầu để bảo vệ hạnh phúc gia đình. Trong cuộc chiến, Đăm Săn tỏ ra không chỉ là một chiến binh mạnh mẽ, mà còn là một nhà lãnh đạo tài ba. Anh ta không chỉ đánh bại Mtao Mxây một cách dũng cảm mà còn biết cách tận dụng sức mạnh của cộng đồng để đoàn kết, hợp nhất tinh thần và xây dựng một tương lai tươi sáng cho toàn bộ làng làng. Đoạn trích mô tả sự đối đầu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây không chỉ là cuộc giao tranh giữa hai kẻ thù, mà còn là cuộc đối diện giữa lòng can đảm và lòng hèn nhát, giữa lòng trung hiếu và lòng ích kỷ. Đâm trúng miếng trầu của Hơ Nhị, Đăm Săn không chỉ chiến thắng về vật chất mà còn chứng minh chiến thắng của lòng kiên nhẫn, lòng trung hiếu và lòng quyết tâm. Sức mạnh của anh không chỉ đến từ vẻ ngoại hình và tài năng phi thường mà còn từ lòng trung hiếu và lòng trung đạo đức.

Trong buổi tiệc ăn mừng sau chiến thắng, Đăm Săn không chỉ là người hùng của trận đấu mà còn là biểu hiện sống động của tinh thần đoàn kết và lòng tự trọng. Anh ta không chú trọng vào danh vọng cá nhân mà hướng tới mục tiêu cao cả là xây dựng một cộng đồng hạnh phúc và giàu mạnh. Lời kêu gọi tôi tớ của Mtao Mxây đi theo mình không chỉ là một lời mời gọi mà còn là biểu hiện của lòng khoan dung và lòng nhân ái. Đó chính là sức mạnh phi thường của Đăm Săn, một anh hùng không chỉ xuất sắc về vẻ đẹp ngoại hình và sức mạnh, mà còn về lòng nhân ái và tấm lòng cao quý. Đắm chìm trong câu chuyện của Đăm Săn, chúng ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp anh hùng của người lính mà còn nhìn thấy được vẻ đẹp của tinh thần và lòng đạo đức, khiến cho sử thi về Đăm Săn trở nên vĩ đại và gần gũi với trái tim của mỗi người đọc.

Trong sử thi "Đăm Săn", người đọc không chỉ được chứng kiến cuộc đối đầu hùng tráng giữa Đăm Săn và Mtao Mxây mà còn được khám phá sâu hơn vào tâm hồn và phẩm chất của nhân vật chính, Đăm Săn. Đoạn trích "Chiến thắng Mtao Mxây" là một tuyển tập tinh tế về sức mạnh, lòng trung hiếu, và lòng dũng cảm của người anh hùng. Trong cuộc chiến này, Đăm Săn không chỉ là người chinh phục Mtao Mxây về thể chất mà còn là người thắng về tinh thần, lòng kiên định, và lòng trung hiếu. Khi Hơ Nhị, người vợ của Đăm Săn, bị bắt cóc và bắt làm vợ cho Mtao Mxây, Đăm Săn không chỉ làm mọi cách để bảo vệ tình yêu và hạnh phúc gia đình mình mà còn biểu hiện lòng trung hiếu cao quý. Anh không chấp nhận sự thất bại và không bao giờ từ bỏ tìm kiếm hạnh phúc cho gia đình. Cuộc chiến không chỉ là một trận đấu trên chiến trường mà còn là một cuộc đấu tranh tinh thần, nơi lòng kiên định và lòng trung hiếu được đẩy lên đỉnh điểm.

Trong những lời nói của Đăm Săn, chúng ta không chỉ nhận thức được sức mạnh của từng từ ngữ mà còn cảm nhận được sức mạnh của lòng dũng cảm và lòng tự trọng. Khi anh ta khiêu chiến Mtao Mxây, những từ ngữ không chỉ là vũ khí trên miệng mà còn là niềm tự hào, là lòng tự trọng của một người đàn ông không chịu khuất phục trước số phận. Anh ta không chỉ đại diện cho bản thân mình mà còn là biểu hiện của tất cả những người dân Ê-đê, của một dân tộc kiên cường và đầy lòng tự hào. Cuộc chiến với Mtao Mxây không chỉ là cuộc chiến của Đăm Săn mà còn là cuộc chiến của một cộng đồng, của một dân tộc. Trong chiến thắng của Đăm Săn, chúng ta không chỉ thấy được sức mạnh của lòng kiên nhẫn và lòng trung hiếu mà còn nhận ra sức mạnh của sự đoàn kết, lòng đồng lòng và lòng nhân ái. Sử thi "Đăm Săn" không chỉ là câu chuyện về một anh hùng phi thường mà còn là câu chuyện về lòng trung hiếu và lòng đoàn kết của một cộng đồng, là nguồn động viên lớn lao cho mỗi người đọc khám phá và học hỏi.

Trong sử thi "Đăm Săn", ta không chỉ tìm thấy vẻ đẹp ngoại hình và sức mạnh phi thường của người anh hùng Đăm Săn, mà còn bắt gặp những phẩm chất tinh thần và lòng trung hiếu đáng kinh ngạc. Cuộc đối đầu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây không chỉ là sự gặp gỡ của hai kẻ thù truyền kiếp mà còn là cuộc đối diện giữa lòng trung hiếu và lòng ích kỷ, lòng dũng cảm và lòng hèn nhát. Đăm Săn không chỉ là người chồng dũng cảm đòi lại vợ bị bắt cóc mà còn là lãnh đạo xuất sắc, biết cách kết hợp sức mạnh của cộng đồng để đối phó với kẻ thù. Anh không chỉ chiến thắng Mtao Mxây về thể chất mà còn chiến thắng về tinh thần, chứng minh rằng lòng trung hiếu và lòng quyết tâm có thể vượt qua mọi khó khăn. Mtao Mxây, ngược lại, thể hiện sự hèn nhát, tự kiêu và ích kỷ, những phẩm chất đáng trách. Sự đối lập giữa hai nhân vật này tạo nên một bức tranh rõ nét về sự đấu tranh giữa cái đẹp và cái xấu, cái cao quý và cái hèn hạ trong con người.

Là người lãnh đạo tài ba, Đăm Săn không chỉ dẫn dắt đồng bào chiến đấu mà còn biết cách xây dựng lòng đoàn kết và lòng trung hiếu trong cộng đồng. Cuộc chiến không chỉ là cuộc gặp gỡ giữa hai người đàn ông mà còn là cuộc thách thức giữa lòng trung hiếu và lòng tham vọng, lòng tự trọng và lòng ích kỷ. Đoạn trích "Chiến thắng Mtao Mxây" không chỉ là một trang trong sử thi mà còn là bài học về lòng trung hiếu và lòng đồng lòng trong tình yêu quê hương và gia đình. Đó chính là vẻ đẹp sâu sắc của "Đăm Săn", một tác phẩm không chỉ là câu chuyện về anh hùng, mà còn là bức tranh về lòng trung hiếu và lòng đoàn kết của một dân tộc.

Phân tích tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây mẫu 14

Nhân vật Đăm Săn nổi bật trong sử thi không chỉ bởi những phẩm chất cá nhân mà anh ta tỏ ra, bao gồm trí tuệ, tài năng, nhân cách và khát vọng, mà còn bởi sự gắn bó mạnh mẽ và liên kết sâu đậm với cộng đồng mà anh ta là tù trưởng. Trong đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”, chúng ta thấy Đăm Săn không chỉ là một chiến binh với những phẩm chất xuất sắc, mà còn là một nhà lãnh đạo hiểu biết và nhận thức rõ về giá trị của cộng đồng.

Cuộc giao tranh giữa Đăm Săn và các tù trưởng khác không chỉ là một sự kiện đơn lẻ, mà là kết quả của nhiều yếu tố sâu xa. Sự cần thiết của việc mở rộng lãnh địa, tăng cường lực lượng, và việc thiết lập quyền uy đã đẩy Đăm Săn và các đối thủ của anh ta vào những cuộc giao tranh không khoan nhượng. Trong những cuộc chiến này, cuộc đối đầu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây nổi bật với tính chất đặc biệt. Mtao Mxây, đối thủ của Đăm Săn, không phải là một đối thủ dễ dàng. Mặc dù không có võ nghệ cao cường nhưng Mtao Mxây sở hữu trí tuệ và tinh ranh. Anh ta tận dụng sự sắc sảo và khôn ngoan để tạo ra sức mạnh cho mình. Anh ta không chỉ dám khước từ Đăm Săn, mà còn thách thức anh ta một cách trực diện, không sợ hãi. Thái độ tự tin và thận trọng của Mtao Mxây đã tạo ra một bức tranh vững chắc về người đàn ông này.

Bước vào cuộc chiến, Mtao Mxây giả vờ khiêm tốn, nhưng trong tâm anh ta luôn sẵn sàng cho cuộc đối đầu. Anh ta sử dụng trí tuệ và sự giả vờ để đánh bại Đăm Săn, và khi cơ hội đến, anh ta không do dự. Sự kiên nhẫn và chờ đợi của Mtao Mxây đã cuối cùng được đền đáp, khi anh ta thành công đâm trúng Đăm Săn.

Mặc kệ sự khinh bỉ của Đăm Săn, mặc dù kỹ năng của anh ta không hoàn hảo, nhưng Mtao Mxây không chịu nản lòng. Anh ta tận dụng mọi cơ hội và sức mạnh của mình để chống lại Đăm Săn, bất chấp sự đau đớn và khó khăn. Cuối cùng, sự kiên nhẫn và quyết đoán của Mtao Mxây đã giúp anh ta giành chiến thắng và giữ vững vị thế của mình trong cộng đồng. Nhìn chung, cách tác giả miêu tả nhân vật, cả Mtao Mxây và Đăm Săn, trong đoạn trích này được thực hiện thông qua sự kết hợp tinh tế giữa đối thoại giữa các nhân vật và lời người kể chuyện. Đặc biệt, với nhân vật Đăm Săn, tác giả tạo ra một sự đối xứng nghệ thuật, khiến nhân vật này nổi bật và rạng ngời.

Ban đầu, Đăm Săn được mô tả như một người đàn ông trung thực, kiên định, không bao giờ uống nước nhờ vào ai, và không bao giờ đánh giá thấp bản thân mình. Khi chạm vào những ý nghĩa tối tăm và phức tạp của Mtao Mxây, Đăm Săn phản ứng như một ngọn lửa sáng chói. Mtao Mxây đã khiến Đăm Săn tổn thương về lòng tự trọng qua hai lần quở trách ("không được đàm ta khi ta đang đi xuống"). Đối thoại này tiết lộ sự khinh bỉ và tức giận trong tâm hồn của Đăm Săn: "Ngươi xem, đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là!". Điều này tạo ra một đối lập mạnh mẽ với ý nghĩa mơ hồ và không rõ ràng của Mtao Mxây, làm nổi bật tính chất trong sáng và mạnh mẽ của Đăm Săn.

Mặc dù Đăm Săn đã đến nhà của Mtao Mxây để gây chiến vì lí do cá nhân của mình, anh ta không hấn gấp vội vàng. Thay vào đó, Đăm Săn cần phải bình tĩnh đủ để không để cho cơn giận của mình bùng phát. Anh ta chỉ tiết lộ sự gợi khích khi chứng kiến Mtao Mxây tỏ ra khoác lác và huênh hoang mà thiếu tài năng. Tài năng phi thường của Đăm Săn được thể hiện rõ trong cuộc múa khiên hùng tráng. Có hai phần nghệ thuật trong sử thi mà người kể đã khai thác một cách xuất sắc. Thứ nhất là sự đối lập giữa cách Mtao Mxây múa gươm và cách Đăm Săn múa khiên, thể hiện bằng sự đan xen giữa các đoạn văn về việc múa gươm chậm rãi của Mtao Mxây và sự múa khiên nhanh nhẹn của Đăm Săn, ví dụ "Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô" so sánh với "bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông". Thứ hai, tác giả sử dụng vai trò của người kể chuyện. Trong cuộc múa khiên tiếp theo, sự đối xứng nghệ thuật đã không còn. Thay vào đó, người kể chuyện giới thiệu múa khiên của Đăm Săn thông qua lời thuyết minh, tạo ra một bản mô tả sống động về sức mạnh và tài năng của Đăm Săn.

Sử dụng thủ pháp cường điệu và khoa trương thích hợp trong đoạn văn, tạo ra một sự mạnh mẽ và phi thường chỉ có những người xuất chúng như Đăm Săn mới có thể đạt được. Điều này làm cho kịch tính tăng lên, tính sâu sắc và lưu lại ấn tượng mạnh mẽ. Tuy nhiên, sự cường điệu này không bao giờ là vô hạn. Sức mạnh của Đăm Săn vẫn có giới hạn, và trong trường hợp này, thần linh phải can thiệp. Ông trời hay thần linh xuất hiện từ giấc mơ để giúp Đăm Săn. Sự trợ giúp này không chỉ dành cho người bị khủng bố mà còn cho những khát vọng lớn của con người. Đối với Đăm Săn, ông trời giúp anh ta phát hiện điểm yếu của đối thủ, là "gót chân A-sin" của Mtao Mxây. Chỉ khi đó, Mtao Mxây mới trở thành một kẻ yếu đuối, không đáng sợ nữa. Hình ảnh của cái chuồng lợn và chuồng trâu, đã được đề cập trước đó để miêu tả nhân cách của Mtao Mxây, được tái hiện để thể hiện sự yếu đuối của anh ta khi bất ngờ lộ diện.

Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây không chỉ là sự đấu đá giữa hai cá nhân, mà còn là một phần quan trọng của mối quan hệ xã hội và cộng đồng. Đăm Săn không chỉ có trách nhiệm với bản thân mình mà còn với bộ tộc của mình. Khi danh dự của Đăm Săn bị xúc phạm, đồng nghĩa với việc danh dự của bộ tộc bị xúc phạm, và anh ta đã phải đứng lên để bảo vệ nó. Cuộc chiến này không phải là sự thôn tính bằng cách áp đặt, mà là sự hòa nhập tự nguyện và dưới sự lãnh đạo của một người thủ lĩnh không áp đặt. Đăm Săn đã tới từng ngôi nhà, không có sự ép buộc, và câu chuyện được kể qua việc truyền tải những câu hỏi và trả lời giữa anh ta và dân làng, tạo ra một không gian của đồng lòng và đoàn kết giữa hai bộ tộc của Đăm Săn và Mtao Mxây.

Trong bữa tiệc mừng chiến thắng, hình tượng Đăm Săn được tô điểm bằng cách miêu tả anh ta như một vị thần. Anh ta trở nên quyền lực, vẻ ngoại hình hoàn hảo và đầy năng lượng, với trang phục đặc biệt và sự kiêu hãnh tự tin. Không chỉ vậy, danh tiếng của Đăm Săn cũng đã lan tỏa đến mọi ngóc ngách của núi rừng, làm cho tất cả biết đến tên tuổi của anh ta. Đoạn văn này là một ví dụ xuất sắc về ngôn ngữ sử thi, với những hình ảnh hội họa sắc nét và âm nhạc lôi cuốn, mặc dù được viết dưới dạng văn bản thông thường, nhưng mang trong mình sự du dương và huyền bí của thơ ca. Điều này làm cho đoạn văn trở nên cuốn hút và thăng hoa hơn, giúp tạo ra một tác phẩm sử thi đỉnh cao trong nghệ thuật sáng tạo.

-------------------------------

Trên đây VnDoc.com đã giới thiệu tới bạn đọc tài liệu: Phân tích đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây. Hi vọng qua bài viết này bạn đọc có thêm nhiều tài liệu để học tập tốt hơn môn Ngữ văn nhé. Để học tốt môn Ngữ văn lớp 10

• Tóm tắt diễn biến trận đánh giữa Đăm Săn và Mtao Mxây
• Cảm nhận về nhân vật Đăm Săn
• Giáo án Ngữ văn 10 bài: Chiến thắng Mtao Mxây
• Trắc nghiệm Ngữ văn lớp 10: Bài - Chiến thắng Mtao Mxây
• Phân tích sử thi Đăm Săn